تبریزی گرامی،
اینکه در زمان تزار سرزمینها اشغال شده و به روسیه ملحق شده بودند و پس از انقلاب اکتبر اکثریت آنها به زور در اتحاد جماهیر شوروی باقی ماندند، جنبه تاریخی دارد. به هر حال کل اتحاد شوروی یک کشور بود و در سازمان ملل متحد هم بعنوان یک کشور به ثبت رسیده بود. این کشور به صورت فدرالی اداره میشد. اینکه فدرالیسم آن دروغین بود و دمکراتیک نبود، یعنی ماهیت سیاسی کشور، در اصل مساله مورد بحث ما تاثیری ندارد. در اینجا 15 کشور مستقل عمل نمیکردند.
اتحادیه اروپا از کشورهای مستقل ایجاد شده است و یک کشور فدرال نیست. درون این اتحادیه کشورهای فدرال و غیرفدرال وجود دارند. این دو اساسا با هم قابل مقایسه نیستند.
زمانی که از زبان مادری ساکنین سرزمینی در ایران صحبت میشود، شما میگویید که نباید دیوارکشی زبانی شود. مگر من جایی از دیوارکشی زبانی صحبت کردهام؟ اتفاقا درست برعکس، این شما هستید که دیواری
وقتی من به دیوارکشی اعتقادی ندارم، چه بحثی میتوانم در این مورد با شما داشته باشم؟
دوست گرامی، من بارها نوشتهام و باز هم مینویسم که سیستم فدرال، یا سیستم غیرمتمرکز در ایران، تنها میتواند ایرانی باشد و نه آمریکایی و روسی و کانادایی و... ما میتوانیم و باید از تجارب آنها استفاده کنیم ولی باید سیستم خودمان را درست کنیم. ایران نه روسستان است، نه آلمان است، نه آمریکاست و نه کانادا. ایران ایران است و مختصات خاص خودش را دارد.
از من درباره فدرال در فدرال میپرسید! دوست گرامی، این تصورات خود شماست که در سیستم چند زبانه، فدرال در فدرال درست میشود.
در ایران غیرفدرال هم درزمان شاه و هم در روزگار شیخان، هموطنان ارمنی در اورمیه مدرسهای داشتهاند و دارند که به زبان ارمنی آموزش میبینند. کسی هم آنها را مجبور به این کار نمیکند. آنها میتوانند در مدارس غیرارمنی هم ثبت نام بکنند و خود من چندین همکلاس ارمنی داشتهام. فاجعهای هم بوجود نیامده که هیچ، جای بسی خوشبختی است که چنین مدرسهای وجود دارد.
حالا که شما به تجارب کشورهای غربی علاقه دارید، بگذارید از آلمان بگویم. در آلمان میلیونها ترک زندگی میکنند و در سراسر این کشور پراکندهاند. زبان ترکی در همه مدارس آلمانی که دانش آموز ترک دارند، برای ترکها و همچنین برای کسانی که ترکی را بعنوان زبان دوم برمیگزینند، تدریس میشود. دولت آلمان شرایط یادگیری زبان مادری برای همه ملیتهای دیگر را هم فراهم آورده است. هیچ فدرال در فدرالی هم درست نشده است. بیایید مساله را پیچیده نکنیم و کابوسهای خودمان را به جای واقعیتها نگذاریم.