بسیار خوب، اینها نظر و راه حل شماست.
اما من و شما دو نفر هستیم. دیگران هم نظر و راه حل خود را دارند و معیار های خودشان را.
روش دموکراتیک آن است که ضمن توضیح نظر خود «حق » راه حل و اندیشه ی دیگران را هم به رسمیت بشناسیم -هر چند که قبول نداشته باشیم.
افراد و ایده ها گوناگون اند و هر کس و هر جریان منافع خود را در راه انتخابی خویش میجوید. نمیشود گفت همه به اندیشه و روش و راه من بیایند. ما تنها در اعمال خاص میتوانیم روش و ایده ی خود را پیش بکشیم و پیشنهاد کنیم و انتخاب را به دیگران بگذاریم.
- با احترام به خود و دیگران منهم موافقم.
-برای شما حقوق شهروندی کافی ست. اما برای من یا دیگران کافی نیست.
-تاریخ برای شما چنان است که گفتید- برای من و دیگران جوردیگری ست.
- و همینطور در مسایل دیگر.
ما حق داریم راههای مختلف انتخاب کنیم و حق داریم یکدیگر را نقد کنیم. ولی نه با شاقول حکومت .
-چاره ای جز پذیرش تنوع- تفاوت و تضادها- نقد متین جهت اصلاح نیست.
در مسایل «اخلاق سیاسی» کلا دو نوع اخلاق داریم که از دوجور سیاست تبعیت میکند:
-اخلاق سیاسی ماکیاولی
-اخلاق سیاسی ضد ماکیاولی
سیاست موجود در جهان معمولا اخلاق سیاسی ماکیاولی- رسیدن به هدف با هر نوع وسیله- را عملا بکارمی بندد.
و سیاست اخلاقی که هدف انسانی را با ابزار انسانی دنبال میکند.
انتخاب آزاد است. اما همه را نمی توان برای همیشه گول زد.