و اما درباره لرزیدن استخوان

پروفسور روفین شرقشناس مشهوردراثرخویش بنام "افغان ها" میگوید که "منشای افغانها ازالبانیهای(قفقاز)در آسیا است که متعاقب اغتشاشات متعدد ایشان، ازیک محدودۀ ایران بمحدودۀ دیگرآن یعنی خراسان تبعید داده شدند؛ اینها مردمی بسیارجنگجوبنام اغوان یا اوغان بوده و خود را درتاریخ ایران مشهورساختند. منشای البانی آنها ازنام آنها آشکاراست، چون برای نخستین بار ان ها را در نوشته های یونانی به صورت البان میبینیم که تلفظ یونانی واژه ارمنی اگوان یا اغوان است(کسانی که با زبان ارمنی اشنایی داشته باشند با سبک تلفظ ع و الف در این زبان و سبک تلفظ ان اشنایی داشته و این نوشته را بهتر درک میکنند
این نظریه توسط نویسندگان و دانشمندان زیادی تایید شده شده،و از توجه ویژه ای برخورداراست، چون این نظریه با کردارو رفتار شاهان ایران تطابق دارد که مردمی را که کمترین نا آرامی ایجاد میکردند و یا شورش و بلوا به پا میکردند، از سواحل مدیترانه یا دریای سیاه انتقال داده اند، همان گونه که یونانی ها را از غرب ایران به شرق ان منتقل کرده بودند ، تعداد قابل توجهی اینها درتمام دوران درارتش وجود داشته اند وبآنها اجازه داده میشد که دربدل خدمات ایشان، خود را درقسمت های معینی ازآن قلمرو مستقرسازند،یکی از این جنگ ها جنگ خشیارشاه با یونانیان بود. مورخین یونانی ، ما را درجریان یکی ازاین جنگ ها گذاشته وازآنها میآموزیم که وقتی اسکندر به تعقیب بیسوس بداخل باکتریا(پکتیا در افغانستان) پیشروی میکند، شهر برانسیز را تخریب نموده و باشندگان یونانی آنرا که فرزندان یونانیهای میلیزیان بودند محکوم بمرگ میکند، مجازات بخاطر جرمی که نیاکان آنها انجام داده بودند – یک عمل بسیاربیرحمانه وغیر عادلانه
نظریه پروفسور (ای ام یوگین بوری
اغوانها یک مردم قدیمی و متمایزاند که باراول توسط پومپی درزمان تهاجم برقفقازبرملا گردیدند. یونانیها ولاتین ها با رونوشت یا استنساخ نادرست ازنام ایشان، آنها را البانیها نامیدند؛ آنها باشندگان کوههای بلند ووادیهای هم مرزدریای کاسپین در اذربایجان بودند که حالا تشکیل کنندۀ ولایات داغستان و شیروان و اذربایجان میباشند. ارمنیها هرگزتوانائی آنرا نداشتند تا این مردم شجاع را تحت انقیاد آورند، مردمی که بواسطۀ قوانین فئودالی اداره میشدند، مانند اروپا درجریان قرون وسطی؛ اینها قبل ازمسلمان گردیدن مسیحی بوده و قرارمعلوم آنها آزادی خود را تا زمان رسیدن بوزان، سرلشکر سلطان سلجوقی ملک شاه، حفظ نموده بودند. زبان این قوم بطور کامل ازارمنی ها متفاوت است. ... خلاصه، میتوانیم بگوئیم که مردم متذکره توسط نویسندگان یونانی وتحت قیمومیت البانیها با درنظرداشت زبان خاص آنها نمیتواند دارای منشای غیر اذربایجانی درنظرگرفته شوند – نظریه ایکه در تناقض مستقیم با نظریۀ مورخین آنهاست (موسیز گالگاندیراستی که درحدود سدۀ نهم عصرمیلادی زندگی میکرد و موسیز کورینوس که میگوید اینها اولادۀ سیسَگ ازنژاد ارمنی اند). ما امیدواریم این نکته را پس از جمع آوری مستنداتی ازنواحی کوهستانی که بازمانداگان این قوم که امروز با نام خلج ها نامیده میشوند و بازمانه اغووانها هستند وبا بقایای زبانی که آنها به ان سخن می گویند آشکار سازیم. بایددرنظرداشت مشابهت واژه ها و دستور زبان بسیار زیادی میان زبان خلجی و زبان افغانها (قبایل فئودالی پراگنده در افغانستان که آنها بیشترازدیگرافغانها قدیمی بنظرمیرسند) وجود دارد زبان افغانها با زبان خلجی اولیه دارای یک ریشه اند همانگونه که اثبات کردیم افغانها مردمانی برخاسته از اذربایجان و اران بوده اند که در زمانهایی به علت شورش یا بلوا از اذربایجان به نواحی شرق خراسان رانده شده اند