Skip to main content

ایرانی گرامی، با تشکر از شما

ایرانی گرامی، با تشکر از شما
اژدر بهنام

ایرانی گرامی، با تشکر از شما مقاله آقای جلال متینی را خواندم. ایشان در مقاله طولانی خود تنها در بخش کوچکی به موضوع خط پرداخته اند که مربوط به بحث ماست و باقی مقاله مربوط است به زبان فارسی که موضوع بحث ما نیست. • • • • • همانطور که نوشتید با خواندن آن دیگر جای بحثی نمی ماند زیرا متاسفانه ایشان در بخش مربوط به تغییر خط متوجه مساله نشده اند. اینکه خط انگلیسی و فرانسه و آلمانی و... اشکال دارند، مثل روز روشن است. منظور ما این است که خطی باید جایگزین خط فعلی فارسی شود که این اشکالات را هم نداشته باشد. این درست است که در خط انگلیسی "ش" را چند نوع می توان نوشت و برخی حروف خوانده نمی شوند و.... ولی بحث ما اصلا بر سر خط انگلیسی نیست. بحث ما بر سر خط فارسی است.

مثلا من می گویم که بجای ش، یک حرف مشخص باید گذاشت و نه ترکیبی از حروف. بجای خ که بسیاری الان در خط به اصطلاح فینگلیشی دو حرف kh را به کار می برند، بیایید فقط از یک حرف استفاده کنیم. به نظر من حروف لاتین می توانند جایگزین خوبی برای حروف فعلی باشند. جناب متینی به این واقعیت توجه نمی کنند که اگر ما برای هر آوا فقط یک حرف داشته باشیم، آنوقت دیگر نه می توانیم یک کلمه را به صورت های مختلف بنویسیم و نه می توانیم یک کلمه نوشته شده را به صورت های مختلف بخوانیم. مثلا وقتی در تاجیکستان همین فارسی را با حروف لاتین می نویسند، دیگر کسی نمی تواند یک کلمه پنج حرفی مانند "مختلف" را 128 جور بخواند (با به کارگیری فتح و ضمه و کسره) بلکه فقط می تواند آن را یک جور بخواند. یا اگر کسی بخواهد بنویسد "اصطرلاب"، دیگر گیج نمی شود که آنرا به چه شکلی باید نوشت زیرا این کلمه را فقط به یک شکل می تواند بنویسد. اشکال کار اینجاست که برخی فکر می کنند موضوع بر سر جایگزینی خط فارسی با خط انگلیسی است. حالا اگر ما خطی با حروف لاتین را بکار گیریم و برای هر آوایی فقط یک حرف را در نظر بگیریم، کل دستور خط فارسی (با حروف لاتین) را می توان در یک پاراگراف کوتاه نوشت. در صورتیکه فرهنگستان فارسی جزوه ای 46 صفحه ای برای دستور خط فارسی فعلی نوشته است که اگر آن را بخوانید متوجه پیچیدگی کار می شوید. برای خواندن و بکار گرفتن دستورات این جزوه، انسان باید اول زبان فارسی و دستور زبان آنرا بطور کامل یاد بگیرد، هزاران کلمه را باید حفظ کند، بداند که مصاف چیست و مضاف الیه چیست، بداند که کدام کلمه مفعول باوسطه و کدام کلمه در جمله مفعول بیواسطه است و... تا بتواند این دستورات را بکار بگیرد. آیا عقل سلیم حکم نمی کند که بجای یادگیری یک جزوه 46 صفحه ای با پیش شرط یادگیری کامل هزاران کلمه و دستور زبان کامل و... تنها یک پاراگراف را یاد بگیریم تا بتوانیم فارسی را بنویسیم و بخوانیم؟ در نظر داشته باشید که در صورت تغییر خط و استفاده از یک نشانه برای هر آوا، هر انسانی که این حروف را یاد بگیرد، می تواند فارسی را بنویسد و بخواند حتا اگر معنی آن را نفهمد. • • • • • در مرود اینکه کسی به فکر اصلاح خط انگلیسی و یا فرانسه و یا آلمانی نبوده است باید بگویم که این ادعای آقای متینی بر اساس بی اطلاعی ایشان بوده است. مساله اصلاح این خطها موضع بحث و جدلهای هر روزه محافل ادبی و فرهنگستانهای زبانهای مربوطه است. به عنوان نمونه اقدامات چند سال پیش فرهنگستان آلمان را در نظر بگیرید. • • • • • در مورد پیشرفت هم باید بگویم که به نظر من در دنیای امروزی، هر مساله ای می تواند در امر پیشرفت و یا عقب ماندگی نقش بازی کند، از جمله خط. ژاپن و چین در دهه های اخیر پیشرفت های شایانی کرده اند ولی باز به نظر من، اگر خط آنها آسان می بود، پیشرفت آنها سریعتر و بیشتر می شد. شما از گوگل و برنامه های مشابه صحبت کرده اید. لطفا در باره همین موضوع فکر کنید. چرا گوگل، شرکتی با این عظمت، خط لاتین آذربایجان و یا ترکیه را همان سال اول وارد محتویات خود کرد ولی برای آوردن خط فارسی و عربی اینهمه سال تاخیر داشت؟ و تازه چرا پس از اینهمه تاخیر و تلاش و سرمایه گذاری، باز هم متون با اشکالات اساسی مشاهده می شوند؟ پاسخ کاملا روشن است. این خط اشکالات اساسی دارد و بیچاره برنامه کامپیوتری نمی تواند تشخیص دهد که خواهر را چگونه باید بنویسد. •••• برنامه ای وجود دارد که متون اسکن شده را به خط تبدیل می کند. این برنامه برای خط های بسیاری به راحتی در دسترس است. ولی همین برنامه، پس از سپری شدن بیش از دو دهه، هنوز نمی تواند خط فارسی و عربی و ژاپنی و چینی را به راحتی تشخیص دهد و نتیجه کار فاجعه بار است. چرا؟