● زنان

اسم ها بخشی از هویت ما را می سازند، ساده ترین راه آشنایی ما با خودمان و دیگران.؛ همه ما برای معرفی خودمان از اسم مان شروع می کنیم و سپس بقیه مشخصات به ترتیب اهمیت به دنبال آن می آیند. حالا تصور کنید از اسم تان خوشتان نیاید یا فکر می کنید این اسم به شما نمی آید!

درحالی که هنوز اجرای قوانین تبعیض آمیز علیه زنان در جامعه ی کنونی ایران علی رغم مشارکت فعال زنان در حوزه های اجتماعی،فرهنگی و سیاسی به قوت خود باقی است، اخبار تازه ای مبنی بر تبعیض بیشتر و تحقیر سازماندهی شده توسط سازمانها و دستگاه های مختلف دولتی علیه زنان دریافت می شود؛ اخباری که اغلب با واکنش ها و اعتراضات مدنی زنان و مردان برابری خواه مواجه می گردد. خبرهای نگران کننده ای همچون افزایش آمار ازدواج دختران در سنین کودکی، تهدید و ارعاب برای پیگیری و بازداشت بازیگران زن در خارج از کشور...

سرنوشت قرص های ضد بارداری به مانند بسیاری از مسائل مربوط به زنان، از پیدایش تا تکامل و پیشرفت راه پر فراز و نشیبی را پشت سر دارد. هر چند بزرگترین دست آورد و تاثیرگذاری آن عمدتاً مربوط به یک قرن اخیر می باشد، اما تاریخ فرهنگ ملت ها زمان های دورتری را از تلاش و خواست زنان مبنی بر عدم تمایل آنها برای تبدیل شدن به ماشین های تولید فرزند بازگو می کند، که در سکوت و خاموشی تاریخی پنهان مانده است.

نیاز به گفتن نیست که طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاهها، طرحی است که از بالا و از سوی یک جریان خاص به جامعه دانشگاهی کشور تحمیل شده، بدون آنکه واقعا ضرورت آن اثبات یا به آراء جامعه دانشگاهی کشور رجوع شده باشد. چنین طرحی که با استفاده از قدرت دولتی در دانشگاهها اعمال شده، مورد اعتراض بسیاری از فعالان جامعه مدنی و دانشگاهیان واقع شده و ضرورت آن مورد سوال و انتقاد قرار گرفته است.

حتی به نظر می­رسد در جهان­بینی غربی که بحران­های انسانی را بسیار مورد توجه قرار می­دهد پدیده­ی خشونت علیه زنان نادیده انگاشته شده است. برای ریشه­یابی علل این چشم پوشی چند نظریه­ ی مختلف مطرح شده است: برجسته ترین نظریه این است که سنت های مردسالارانه به صورت تاریخی و به شکل عمیق در فرهنگ بسیاری از کشورها ریشه دوانده اند، زنان در جوامع سنتی حتی نیاموخته اند نسبت به خشونت جاری در زندگی­شان سوال کنند.

آخرای بهار بود، آفتاب از لای پنجره‌ی نیمه باز اتاق، سرک می‌کشید تو و دراز می کشید روی تختخوابش. عطر یاس و گرمی دلچسب آفتاب اونو صبح زوداز تو رختخواب کشونده بود بیرون... بیقرار بود و دائم به ساعت نگاه می‌کرد. با خودش فکر می‌کرد که امروز دیگه انتظارش به سرمی‌رسه.

مردان مدرن، تحصیل کرده و منطقی بی دلیل کاری را نمی کنند. آنها آنقدر برای خود و همسرشان ارزش و احترام قائل هستند که در مورد مسائل با هم صحبت کنند. این دسته از مردان بعد از آزار زن، برای عذرخواهی گردنبند طلا نمی خرند، صبر هم نمی کنند تا مساله به فراموشی سپرده شود. این مردان مدرن به گفتگو اعتقاد دارند و می خواهند مسائل را در زمان آرامش و صلح حل کنند. گاه به حقیقت از کرده خود پشیمان می شوند و به دنبال راهی برای حل مشکل هستند.

مارلین لگیت که در حال حاضر مدرس دانشگاه کاپیلانو در ونکوور کانادا است، تاکنون مقالات متعددی در مورد تاریخ فمينیسم نوشته و درجه دکترای خود را در رشته تاریخ از دانشگاه ییل دریافت کرده است. کار مستمر این پژوهشگر بر روی تاریخ زنان با نوشتن کتاب زنان در روزگارشان در سال 2001 به سرانجام برجسته ای رسیده است.

زندگی «هانا آرنت» فیلسوف سرشناس آلمانی به کارگردانی مارگرته فون تروتا تاکنون تماشاگران بسیاری را به سوی خود جلب کرده است. این قلم، فیلم آرنت را در فستیوال بین المللی فیلم زنان دیده است. در این فستیوال، 2000 نفردر یک شب به دیدن فیلم هانا آرنت آمدند. آرنت اگرچه فمینیست نبود و نظر انتقادی به جنبش فمینیسم داشت و این جنبش را جدا از مردم بررسی می کرد ولی به دلیل کارآیی انسانی فلسفی سیاسی در دوران خود، در فستیوالی بین المللی فیلم زنان مطرح می شود.

رفتگران زمان جاهایی سروکله­شان پیدا می­شود که زمان تلف شده و از دست رفته وجود داشته باشد؛ همواره چند تن در ایستگاه­های راه آهن و حداقل یکی در هر جراحی. مردی که پیشنهاد ازدواج به دوست دخترش را کش می­دهد تا موهای دختر بیچاره سفید ­شود، احتمالا رفتگر زمان خاص خودش را دارد که همواره در پی اوست. زنی که در یک مؤسسه­ی املاک سی و پنج سال با نفرت وقتش را می­گذراند و همیشه رویای بازکردن یک گل­فروشی را در سرش می­پروراند، باعث می­شود رفتگر زمانِ همراهش آه حسرت بکشد و برود خاک انداز بزرگتری بیاورد.

با خستگی ناشی از شنیدن همان حرف­ها و دیدن همان جاها، و با خوش­حالی از حرف­های سعید سرم را بر بالش می­گذارم. با چشم­های بسته می­خواهم در ذهنم قلمروی طبیعت را محاسبه کنم. با حساب سرانگشتی که اصلا نمی­شود، کیلومتر هم به درد نمی­خورد. ببینم با این وضع به کجا می­رسم. از تبریز خارج نشده، تکان­های شدید تختخواب، محاسبه­ام را به هم می­ریزد. چشم­هایم را سریع باز کرده، به لامپ­ها نگاه می­کنم. کوچک­ترین لرزشی ندارند. چشم­هایم را دوباره می­بندم. از زلزله­ی ورزقان- اهر به این ور همین جوری شده­ام.

نشریه اشپیگل در گزارشی به تغییر رفتار جنسی ایرانیان پرداخته و ابعاد آن را تا حد یک انقلاب دانسته است. در این گزارش به مواردی چون روابط جنسی پیش از ازدواج، فیلم‌های پورنوی خانگی و راه حل‌های دختران برای ترمیم بکارت پرداخته شده است.

ملاله میدانست که تلاش های وبلاگی اش به قبای مردسالاران و متحجران خوش نخواهد آمد و انتظار واکنش های وحشیانه آنها در برابر خود و خانواده و بستگانش را می کشید. ملاله اما سخنگوی نیمه دیگر انسان شد و اینچنین درد و رنج روزگار را بجان خرید. لحظه موعود سر رسید و قداره بندان سنت و تحجر صورتش را متلاشی کردند. با تصور اینکه مرده است رهایش ساختند و معجزه ای را قرنهاست در انتظارش هستند به یکباره و پس از گذشت ماهها برای ملاله دیدند که از این اقدام وحشیانه و بر بر منشانه آنها جان سالم بدر برده است.

با پایان رقابت شوی آکادمی موسیقی گوگوش، ایرانیان داخل و خارج از کشور، همچنان در سطحی گسترده و پر حرارت به بحث و گفتگو در باره آن مشغول اند. در نگاه اول شاید در شرایطی که مردم با انبوه مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و انتخابات پیش روی سر در گریبانند، این درجه از برانگیخته شدن حساسیت افکار عمومی نسبت به برنامه ای تفریحی عجیب باشد. به لحاظ جامعه شناختی اما قبل از هر چیز بررسی چرایی این واکنش گسترده اجتماعی و حتی سیاسی پیرامون آن است که اهمیت می یابد.

آکادمی گوگوش، چالش مهم دیگری را در جامعه ما به نمایش گذاشت که آن هم انتقال شکل دهی به حافظه مشترک جمعی ما ایرانیان از داخل کشور به خارج بود. هر نسلی حامل یکسری تجربه های سرگرم کننده مشترک و جمعی است که آنها را به نوعی به هم پیوند می دهد و یادآوری زمانه و دوره ای خاص از زندگی اجتماعی مردم آن سرزمین است. قبلا این صدا و سیمای جمهوری اسلامی و از داخل کشور بود که این خاطرات جمعی را برای ایرانیان تولید می کرد اما در دهسال اخیر به همان نسبت که سرنوشت سیاسی ما و دولت مان با خارج و کشورهای غربی...

طلاق عاطفی یا طلاق خاموش حالتی است که در آن هرچند زن و مرد همچنان به زندگی در زیر یک سقف ادامه می‌دهند، اما از نظر عاطفی نسبت به یکدیگر سرد شده و اعتماد به هم و جذابیت برای یکدیگر را از دست می‌دهند. هر چند آمار رسمی از میزان طلاق عاطفی در ایران وجود ندارد، اما کارشناسان تخمین می‌زنند که میزان طلاق عاطفی دو برابر میزان طلاق رسمی در کشور باشد.

در آستانه سال نو خورشیدی، شعر «بهار خواهد شد...» به قلم ویدا فرهودی را در مدرسه فمینیستی می خوانید:

طي سال‌هاي اخير شاهد ازدواج بسياري دختران ايراني با اتباع بيگانه از جمله اتباع افاغنه كه بعضا مخفيانه هم انجام مي‌شود بوده ايم كه باعث سلب تابعيت زنان ايراني و با‌لطبع بروز مشكلات بسياري براي اين زنان بي پناه ايراني شده است.

فریده لاشایی، عزیزیست که با او در بند زنانِ زندان قصر آشنا شدم، اواسط 1353. پرشور و شعف وارد بند شد و به گفتۀ خودش در دادِ بی‌داد "با این باور که آدم حسابی جایش در زندان است." رفته رفته با جمع کوچکی نزدیک شد که علاقۀ ویژه‌ای به موسیقی کلاسیک، فیلم و تئاتر و تلویزیون داشتند. چیزی که با ارزش ها و معیارهای بیشتر همبندان یا به اصطلاح آن روزها "جمع" ناسازگار بود و با آن به شدت مخالفت می شد.

سخن از نسلی است که در جریان "انقلاب بهمن" و تحولات پرشتاب آن، سرزنده و سرشار از شور و عشق و امید، هر چند با تجربیاتی اندک، پا به عرصه پر سنگلاخ سیاست نهاد. نسلی از زنان و دختران جوان و نوجوان که در تمامی جوشش‌های اجتماعی و تظاهرات خیابانی آن دوران حضوری خیره کننده داشتند و البته آرمان و آرزویی هم جز " آزادی و آبادی" برای مردم و میهن خود، در سر و در دل نداشتند.

امروز 21 اسفندماه، به مناسبت روز جهانی زن، گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی برنامه ای را شامل پخش فیلم و تقدیر از برخی زنان موفق برگزار کرد.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران زن را به عنوان موجودی وابسته و غیر مستقل به رسمیت می‌شناسد و این وابستگی از طریق قوانین مردسالار و فرهنگ سازی سنتی در ذهن و تفکرات زنان القا می‌شود. این مسئله به عنوان حکم الهی تبلیغ می‌شود و نهاد‌ها و ارگان‌های حکومت از این طریق یعنی مقدس سازی قوانین سعی در استعمار فکری و ذهنی زنان دارند. استعمار و بردگی زنان قدرت اعتراض به این بی‌عدالتی‌های جنسی را از آنان می‌گیرد و حکومت را در پیشبرد سیاست‌ها و برنامه‌های جنسی شده خود یاری می‌رساند.

هر سال در آستانه هشت مارس «روز جهانی زن»، فعالیت های زنان از زوایای مختلف، مورد بازخوانی و نقد قرار می گیرد و می توان گفت که اهمیت نمادین این روز، شاید در همین نقد و بررسی ها نسبت به دستاوردهای زنان و نیز طرح چالش های موجود باشد. اما در ایران هشت مارس امسال با فاصله اندکی از «پنجاهمین سالگرد حق رأی زنان» همراه بود، اعطای حقی که بر سرنوشت زنان ایرانی تأثیر بسیار عمیقی نهاد. حق رأی برای زنان، نه تنها عاملی مؤثر برای رشد و بالندگی آنان در عرصه های سیاسی و بالطبع اجتماعی را در قبل از انقلاب...

درعصرقدیم درعربستان دختران را زنده به گور میکردند فقط بخاطرآنکه دختر به دنیا آمده بودند وبه علت تفکر غلطی که داشتند و بر این باور بودند که دختران برایشان سرافکندگی آورده اند و نمی توانند درقبیله سرشان را بالا بگیرند واگری پسری به دنیا می آمد شادی و سرور بپا میکردند و غافل از این که مادری که همین دختر و پسر را به دنیا آورده است زمانی دختر بچه ای بوده که توانسته از عمل بی رحمانه و بی منطق زنده به گور کردن رهایی یابد و مادر شود

برای زنان ایران نخستین آرزوی من برچیده شدن بساط حکومت تباهی آور دینی ست تا سر انجام قید و بند ها و مشکل تراشی های طاقت فرسا و احکام حقارتبار و بندهای اسارتبار گوناگونی که همه ناشی از قدرت حاکمیت زیاده خواه و نادان و بیدادگر ملاهاست و به خشونت آور ترین شکل و خفت آور ترین صورت ممکن بر دست و پا و روح و جسم انسانها به ویژه دختران و زنان میهن پیچیده شده است، برچیده شود تا ایرانیان حیثیت و حرمت انسانی خود را بازیابند و نفسی آسوده بر آورند و زنان و مادران آزاد ایرانی بتوانند...

به مناسبت روز جهانی زن، سرودی را که حاصل همکاری سه تن از همراهان مدرسه فمینیستی، و با امید به برقراری صلح و برابری در کشورمان تهیه شده، تقدیم به همه زنان ایرانی می کنیم. این سرود با نام «سرود برابری» حاصل فعالیت مشترک منصوره شجاعی، فرشته مولوی و گرجی مرزبان است. شعر این سرود را فرشته مولوی به نگارش درآورده و آهنگسازی آن را رفیع آرمان و تنظیم آن را آریو مرزبان برعهده داشته و در اسفندماه 1391 در وین و با خوانندگی نسرین ح. به اجرا درآمده است.

این روز متعلق به زنانی نیز هست که ناآگاه از حقوق خود، تحت سلطه مردان زندگی می کنند و حتا نمی دانند روز 8 مارس متعلق به آنهاست و منشایی است برای آغاز تغییرات بنیادی در جهت بهبود شرایط زندگی شان. این زنان هرکدام ممکن است به گونه ای از سفره زنان به اصطلاح آگاه رانده شده، سرزنش شده و یا حتا مورد تحقیر و تمسخر قرار گرفته باشند، اما بی شک روز جهانی زن، متعلق به آن ها نیز هست.

از اول اسفند ماه خانه های ایرانیان به سمت حال و هوای خانه تکانی می رود و علاوه بر آن برای ما، گرفتاری های تدارک مراسم روز جهانی هم در این ماه اضافه می شود. منهم از تمیز کردن گنجه ها و کشوها شروع کرده ام تا این که در آخرهای اسفند به شستن در و دیوار و شیشه برسم. وقتی گنجه ها را بیرون بریزی، می بینی که خانه مثل میدان تره بار شهرداری می شود. هرگوشه اش چیزی تلنبار می بینی. یک گوشه رختخواب و گوشه دیگر لباس های زمستانی، یک طرف اثاثیه فرسوده که باید فنگ شویی شوند...

مسئله زنان یک مسئله بومی نیست. بهره کشی از جسم و روح زن در تمدن انسانی مدرسن امری عام بوده است. اگرچه این بهره کشی به فراخور جغرافیای تاریخی هر فرهنگی نمودی دیگرگونه پیدا کرده، اما باز هم آنچه موجب می شود که زنان به حکم زن بودن در تمدن مدرن درگیر مصایب قرار گرفتن در جایگاه دوم شوند، زبانی مشترک میان تمام آنها به وجود آورده است.

ما زنان، آیا هیچ گاه به این فکر افتاده ایم تا از خود بپرسیم تا در جهانی با چنین نظم عظیم و عدالتی چنین عمیق، که گفته می شود اگر نسیمی بر برگی از درختی در نقطه ای از جهان بوزد و یا از آن بیفتد تاثیرش در همۀ جهان منعکس خواهد شد، چرا سرنوشت زیستی نیمی از «آدمی زادگان»، که مائیم و با تائید و تاکید و یقینِ همۀ علم و دانشی که تا اکنون زمان خود کشف کرده و شناخته ایم، آن چنان که خویش را افضل و اعلم عالم و هستی می پنداریم، تنها و تنها به دلیل تفاوتی فیزیولوژیکی و بیولوژیکی...

این واقعیتی است که نفس از خانه‌ بیرون آمدن و وارد اجتماع شدن زنان، سنت ها و اقتدار پدرسالارانه‌ در خانه را با چالشی میلیونی روبرو کرد، امری که میتوانست به‌ رهائی زنان از این سنت ها کمک کند. اما نتیجه حضور میلیونی زنان در انقلاب، به از دست رفتن بسیاری از حقوق آنها منجر شد.

نخست آن که در نگاه یک دست و تک بعدی سنتی از طبقه و مبارزه طبقاتی* جای شایسته ای برای کانونی شدن این تبعیضات درمیان صفوف استثمارشوندگان وجود ندارد. بورژوازی و بطور کلی طبقات مسلط تاریخا با استفاده ازاختلافات و تمایزات موجود در صفوف متکثر و گسترده طبقه های تحت ستم اعم از جنس و زبان و قوم و ملت و مذهب و...، برای ایجاد شکاف بین لایه ها و بخش های گوناگون آن و درونی کردن فرهنگ سلطه و از جمله مردسالاری و سلسه مراتب و ایجاد آگاهی کاذب در مورد توانائی و ظرفیت های انسان ها و...

امروزعلی رغم همه اجحافی که بر زنان جامعه ما می رود زنان ما با تجربیات زنده شان در بستر امواج آگاهی و عمل اجتماعی با آگاهی عمیق فمینیستی، جنبش زنان را برای رسیدن به برابری جنسیتی و تحقق حقوق انسانی رهبری می کنند.امید است فمینیست های جامعه ما - فمینیست به معنای زبان مشترک برای اعتراض دربرابر، ناعدالتی جنسیتی – ازهر طیف و گروهی اعمّ ازکمونیست ها، مارکسیست ها، مائویست ها ، سوسیالیست، لیبرالیست ، دین باوران و ناخداباوران با جدّیت وهمگرایی برای رسیدن به آرمان های زنان در8 مارس اقدامات مفیدی....

۸ مارس روزی که دنیا پر از اسم زن میشود ،مجلات رنگی‌ پر از عکس‌های زنان و هزاران هزار مقاله و سخنرانی‌ در مورد حق و حقوق زنان،اما سهم زنان کشور من در این روز چقدر می‌باشد.کشوری که سراسر نقض حق و حقوق است برایش زن و مرد ندارد به همه ظلم می‌کند اما به زنانش بیشتر از مردانش

زندگی همچون رودخانه ای جوشان و بی بازگشت، مدام در حرکت و تغییر و تطور است. هر لحظه در جهان اتفاقی نو رخ می دهد که همه چیز و همه کس را در بر می گیرد. هیچ نیرویی، هیچ یک از دولت های توتالیتر، هیچ قدرت جهانی و هیچ تسلیحات اتمی، نمی تواند جلوی پیشرفت و تغییرات را بگیرد. این واقعیت که زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، طبیعتا آنان را در مرکز این تغییرات قرار می دهد. این جا دیگر زنان با فرصت شناسی و هوشیاری تاریخی شان از این تغییرات استقبال می کنند زیرا که قرن هاست به دنبال تغییر موقعیت ستانده