● زنان

11 خردادماه 1391، سالگرد روزی است که هاله سحابی در گیرودار مراسم تدفین پدر، ناباورانه جان باخت و بسیاری را در بهت و غم فرو برد. از همین رو در آستانه فقدان او، دل نوشته مینو مرتاضی لنگرودی ـ از یاران نزدیک هاله ـ را می خوانید. در ادامه نیز تصاویری از نقاشی های هاله را بر در و دیوار خانه و ظروف آشپزخانه اش می بینید. یاد و خاطره هاله سحابی گرامی باد:

فریده ماشینی، پژوهشگر و فعال حقوق زنان، روز 10 خرداد 1391 بر اثر ابتلا به سرطان درگذشت. وی که دغدغه اصلی زندگی اش را مسائل زنان و ارتقای حقوق و منزلت آنان شکل می داد، دانش آموخته رشته مطالعات زنان بود و سالها مسئولیت ریاست کمیسیون زنان حزب مشارکت را بر عهده داشت و در ائتلاف های زنان همچون «هم اندیشی فعالان جنبش زنان» (1382)، «ائتلاف زنان علیه لایحه حمایت از خانواده» (1387)، «همگرایی طرح مطالبات زنان در انتخابات» (1388)، و نیز «همگرایی سبز جنبش زنان» (1388 ـ 1389) فعالیت های چشمگیری داشت.

فریده ماشینی پژوهشگر و فعال امور زنان و رئیس کمیسیون زنان حزب مشارکت، امروز، 10 خردادماه 1391 درحالی که نزدیک به دو سال با بیماری سرطان دست و پنجه نرم می کرد در بیمارستان آتیه درگذشت. فریده ماشینی متولد مردادماه 1339 و دانش آموخته رشته مطالعات زنان از دانشگاه علامه طباطبایی بود. او در 30 مهر 1388 به خاطر تلاش هایش در جهت سازمان دادن به خانواده زندانیان سیاسی دستگیر شد و پس از مدتی کوتاهی آزاد گردید.

هرچند رگه هایی در نقد تقدیس پرده ی بکارت (hymen membrane) در این متن وجود دارد، اما حق آدمی برای خطا کردن و لذت بردن از زیست جنسی مطلوب خود (سکسوالیزم(5)) ادا نمی شود و مطالبه ی مردسالارنه ی "بکارت" - هم چون زیوری برای زنان و ابزاری برای کامکاری مردان - و اخلاق ننگین حامل آن به حال خود رها می شود. تاکید بر "مخاطرات بهداشتی و روانی" باکره ها در طولانی مدت و "اجماع دانشمندان" برای یافتن راه حل مناسب برای آن، آشکارا نشان می دهد که...

تأديب النسوان رساله اي تربيتي در موضوع تربيت زنان است كه تاكنون نويسندة آن شناخته نشده است. موضوع اصلي اين پژوهش شناسايي نويسندة اصلي اثر، مقلدان او و چگونگي توليد تحريرهاي ديگري از اين رساله است. در اين مقاله كوشش شده است تا با مقايسة هفت نسخة خطي با موضوعي مشابه و عنوان هايي متفاوت اين پژوهش انجام گيرد.

روزی که تصمیم گرفت دوباره دنبال کار بگرده، مطمئن بود که برای همیشه، دور هر چی مرد و عشق و ازدواج رو خط کشیده؛ می‌خواست خودش رو با کار سرگرم کنه و بدون کمک کس دیگه‌ای به زندگیش سر و سامونی بده. چند باری که برای مصاحبه رفته بود، در جواب سوالهایی بی‌ربطی که می‌پرسیدن، مثل قبل ها نخندیده بود، یا اخم کرده بود ، یا خودشو به نشنیدن زده بود و نهایتاَ از خیر اون کار گذشته بود. زندگی دو بار سیلی بدی بهش زده بود، قصد نداشت دیگه تسلیم روزگار بشه، می خواست خودش زندگیشو بسازه، با دست های خودش .

چه خوش شانس بودیم که سال گذشته در مدرسه فمینیستی توانستیم هر چند ناچیز ادای دینی به زحمات این بانوی فرهیخته سرزمین مان داشته باشیم و نود سالگی باشکوه اش را گرامی بداریم. و چه شیرین است که راه او را با خوانشی دوباره از زندگی پربارش ادامه دهیم.

حال که دولت ایران از سوی مکانیزم تحریم های اقتصادی، هر روز فزاینده تر مورد محاصره و فشار قرار گرفته است طرح و برنامه های این دولت در حوزه اقتصاد، که مانند «پدر ثروتمند خانواده» می توانست با پول بادآورده و انبوه، اعضای خانواده از جمله زن خانواده را خانه نشین کند و کسب درآمد پسران خانواده را صرفا از طریق کانال «پدر خانواده» سازمان دهد، امروز با وجود تحریم های اقتصادی که دارد به عمل در می آید، و بی پول شدن نسبی دولت، شاید دیگر نمی تواند مثل سابق کارکرد موثری داشته باشد.

اهمیت جایگاه ویژه فرزند دختر نزد پدر در عمق روان ایرانی، اگر اینچنین جلب توجه می کند به خاطر این است که فعالان حقوق زنان در غرب، ریشهٔ جایگاه فرودست خود در جامعه را دقیقاً متاثر از عدم حضور «دختر» در کنار پدر، در دنیای اعتقادات و باور های عمیق خود می بینند. بسیاری از نام آورترین آنان معتقدند که علل عمیق ترین مشکلات موقعیت فعلی زنان را باید در کُنه ناخودآگاه و جوهره ی تجربهٔ جمعی آنان، به خصوص در منظومهٔ نمادین ِ به جامانده از جهان مذهبی جستجو کرد.

غزال مرادی متولد 23 بهمن سال 1363 در تهران است او دارای تحصيلات ليسانس رياضي از دانشگاه ازاد تهران جنوب می باشد . در خانواده اي اهل قلم متولد شده است واز سال 1377 سرودن شعر را آغاز كرده ودر سال 1384 با چاپ اولين شعر در نشريه دانشجويي سگال فعاليت حرفه اي خود را در زمينه شعر آغاز كرده است. مادر وي محبوبه پاشالي (م.پاشايي ")نويسنده مي باشد وسه خواهر ديگر او نيز شاعر وداستان نويس مي باشند

در جستجوی سر پناه در کنار عده ای که زیر سایبان بالکن خانه ای کیپ هم جمع شده اند پناه می گیرم. تا باران آرام و سر براه شود. بعد از دقایقی رگبار تبدیل به باران ملایمی میشود. ابرها خوشحال از این که بارشان را بر زمین گذاشته اند چست و چابک تن سبک شان را به دست نسیم می سپارند تا با خودش ببرد هر جا که دلخواه اوست. خورشید خانم هم آرام و با وقار از هستی سبک شده ابر که این بار بی صدا و آرام ته مانده های بارانش را بر زمین فرو می بارد عبور می کند و می درخشد، درخشیدنی!

در میان این فهرست، آثاری دیده می شود که به بهانه خاطرات نویسنده، یاد دیگران را زنده کرده اند که از آن جمله میتوان به "مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران" اشاره کرد. "توران میرهادی" نویسنده کتاب مذکور در واقع از دریچه زندگی مادر، به نقل خاطرات خود پرداخته است.

خودت بهتر از هر کسی می دانی که هرگز نمی خواستم با تو ازدواج بکنم. خوبه که این اندازه انصاف و صداقت داشته‌‌ای که بخشی از حرفها و دلایل مخالفتم را وقتی که ازم خواستگاری کردی، در داستان آورده ای و به درستی از قول من نوشته ای: «دخترش گفت: ای خِرف از روزگار/ ساز کافور و کفن کن، شرم دار / این زمان، عزم کفن کردن تو را / بهترم آید که عزم من، تو را »!

این چنین دفاع و نگاهی به فعالان زن در بندمان، نگاه و دفاعی است که میخواهد غیر مستقیم و شاید ناآگاهانه نقش دیگرگونه زن به عنوان فعال اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را همراه با نگاهی گناه آلود و سرزنش آمیز و در بهترین حالت ترحم گونه به زنانی که آگاهانه آن نقشها را انتخاب کرده اند بنماید. چرا که از نظر فرهنگ و سنت رایج در جامعه اساسا یک مادر "نمونه" نمیتواند کودکش را اینچنین رها کند و به خاطر آنچه آگاهانه انتخاب کرده است نقش مادری را انتخابی و یا اجباری به کناربگذارد.

علی و کیانا فرزندان دو قولو های نرگس محمدی و تقی رحمانی شش سال دارند. تقی رحمانی اکنون پس از گذراندن رویهمرفته 17 سال در زندان های جمهوری اسلامی کشور را ترک گفته و نرگس محمدی روز مادر را در سلول های بند 209 اوین می گذراند. لابد از اینکه کودکان خردسالش بی حضور پدر و مادر بزرگ می شوند رنج می برد و به این دلیل بیمار شده است.

در جوامع غربی چون پایه و اساس تنظیم روابط، بر پایه «حقوق فردی» است بنابراین تامین و تضمین «حق زنان»، «حق کودکان»، «حقوق افراد از کار افتاده»، «حقوق بزرگسالان» و کلا حقوق «افراد» مورد نظر قانونگذار است. ولی در ایران و بعضی دیگر از جوامع مسلمان که «حقوق فردی» به رسمیت شناخته نمی شود و محور جامعه بر پایه «حقوق خانوادگی» شکل می گیرد، باز هم تامین و تضمین آزادی «خانواده» در امور مربوط به خودش نیز تامین نمی شود.

به نرگس محمدی ، به کیانا و علی که مادر را انتظار می کشند و به شبهای بی ستاره ی کودکانی که رؤیایشان؛ فردای در آغوش مادر است . به مادرانی از جنس نسرین ها ، نرگس هاو ... که در انتظار صبح و آغوش فرزندانشان ، تاریکی شب را از یاد می برند . به رویای کودکانی ا ز جنس نور، به مادرانی از جنس استقامت و به صبحی که از پس شب های دراز سرانجام سرخواهد رسید، به صلح فراموش شده در حاشیه ی تاریکی و سپیدی هایی که از یاد نخواهند رفت .

در ایران نخستین نشانه­های حدیث نفس نویسی زنان اواسط قرن بیستم، زمانی است که شاهدخت شمس پهلوی خاطراتش را به صورت سلسله مقالات مفصلی در مجلۀ اطلاعات ماهیانه به چاپ رساند. جالب آن که «خاطرات والاحضرت شمس پهلوی» یکسره دربارۀ رضا شاه پهلوی در آخرین روزهای زندگی در تبعید است.

تعطيلي مجله دختران ايران ضربه سنگيني به روح حساس زنددخت زد و شكست بزرگي براي او بود. وي چند بار بيهوده كوشيد مجله را بار ديگر انتشار دهد؛ ولي حتي به او قرار ملاقات ندادند. سند زير دليل اين ادعا است. «مجله مصور دختران ايران، علمي،ادبي، اجتماعي و اخلاقي است، آدرس تهران خيابان عشرت آباد سر پل چوبي، باغ ميرزا عنايت الله، به تاريخ 28/6 ماه 1312 به ساحت مبارك حضرت مستطاب بندگان اشرف اعظم آقاي رئيس الوزراء دامت شوكته مستدعي است ساعتي را براي شرفيابي دهند.

و اما، تناقض دیگر قصه شیخ صنعان ـ قصه‌‌ای که در حال حاضر شاید نسبت به آن، واکنش پیدا کرده‌‌‌ام و چه بسا گارد هم گرفته باشم ـ این است که تو همچون سَلف صالح خود «سنائی»، تعالیم عارفانه‌‌‌ات را در قالب قصه، منظوم کرده ای و به افکار عمومی پارسیان، عرضه داشته ای؛ در داستان پُر کشش شیخ صنعان نیز به کمک قلم سحرآمیز و حکیمانه‌‌‌ات، انگار همین هدف، مطمح نظر تو بوده است اما افسوس که این شاهکار ادبی را که ابتدا با طغیان و تغزّل و از قلب تپندۀ دریای عرفانِ عاشقانه آغاز کرده ای...

واقعیت فراموش‌شده از سوی مریم رفیعی این است که همین امروز هم مساله­ای که ضرورت پرداختن و آسیب­شناسی دارد، بکارت نیست، بلکه باید در جایی دیگر به‌دنبال معضلی گشت که سطح اجتماع را فرا گرفته است و آزادی­ها و حقوق زن و به‌تبع آن حقوق مرد و هر فرد انسانی را در سیطره­ی خود دارد. درواقع حساسیت بکارت، ابژه­ای است که بر نبود آگاهی و آزادی جنسی و همین­طور استثمار نهفته در لایه­های اجتماع دلالت دارد.

با چنین اوصافی پیداست که ساراماگو در رمان کوری اصرار بر بیان عقاید شخصی خود آنهم به شکل مستقیم دارد. چنانچه در آخرین صفحه­ی رمانش آنچه از ابتدا بارز بوده است را بار دیگر موعظه­وار از زبان دکتر بازگو می­کند: «به نظرم ما کور نشدیم. به نظرم ما کور هستیم. چشم داریم اما نمیبینیم. کورهایی که میتوانیم ببینیم اما نمیبینیم.» با وجودی که ساراماگو در آغاز کتابش یادآور شده است که این کتاب سراسر یک موعظه یا شاید حکایتی اخلاقی است، اما آمدن این گفتار از زبان دکتر آنهم در صفحه­­ی نهایی رمان...

نام او همچون گلی که بدان خوانده میشود معطراست و تازه همچون هم بندان دیگرش. نسرین "نام گلی است سپید و کوچک و صدبرگ و از جنس گل سرخ". مهدیه گلرو نام اش تجسم گل های تمام است و نام بهاره که خود موسم رویش همه گلهاست... و نازنین تازه ترین گل این حلقه شکوفنده است "از انواع گیاهان زیبا که کشت و کارش در باغبانی از قدیم مرسوم بوده است." گلخانه ای شده برای خودش این بند زنان زندان اوین... بهل، که در دامن عبوس آن کوه چه گلها که تازه بمانند و چه خارها که به عناد بخشکند و خوار افتند.

از اواسط دهة 40، در مبارزه عليه رژيم، راديکاليسم سياسي و مبارزة مسلحانه، در صحنة سياسي، جايگاه برتري يافت. تعداد زيادي گروه مخفي معتقد به مبارزة مسلحانة چريکي شکل گرفتند. بزرگترين و شناخته شده ترين آنها چريک هاي فدايي خلق در طيف جريان هاي مارکسيستي بودند و سازمان مجاهدين خلق در طيف جريان هاي مذهبي. بسياري از دختران جوان نيز همدوش با اين دو جريان به مبارزة مسلحانه پيوستند. تعداد زيادي در اين راه جان باختند و بسياري زندان و شکنجه را از سر گذراندند.

لاله موذن
فاطمه اولادی فعال زنان در سوئد که از سال 2009 عضو سازمان آزادی زن هستند و در عرصه زنان و حقوقشان فعالیت می کنند

کارلا برونی سارکوزی به عنوان بانوی اول فرانسه به جز همراهی و نمایندگی همسرش در مراسم و سفرهای رسمی، برای آزادی دو زن فرانسوی محکوم به ۸ سال حبس به اتهام قاچاق مواد مخدر در جمهوری دومینیکن میانجی‌گری کرد.
نامه‌ کارلا به سکینه محمدی آشتیانی محکوم به سنگسار موجب جنجالی بین روابط ایران و فرانسه شد، چراکه رسانه‌های داخل ایران بانوی اول فرانسه را "فاسد" خواندند.

دست هایی که دیگر دلخوش به النگو هایی نیست ...که زرق و برقش شخصیتم باشد.... من زنم .... و به همان اندازه از هوا سهم می برم که ریه های تو.... می دانی ؟ درد آور است من آزاد نباشم که تو به گناه نیفتی..... قوس های بدنم به چشم هایت بیشتر از تفکرم می آیند

به رغم حضور عوامل مختلف جنسيت ساز در كشورهايي نظير ايران كه عامل اساسي و اصلي محدودسازي كار و انديشه ي زنان است، پرداختن به مسائل زنان در مسير توسعه، امروز شتاب و عمق بيشتري يافته است ولي ستم بر زنان از ديرباز مورد توجه انديشمندان جامعه ي ايران بوده كه آغاز آن شايد به مشروطيت مي رسد. اما طرح مسائل و مشكلات زنان همواره در كنار ساير مسائل و درواقع حاشيه اي بوده است.

زمانیکه قدم به این دنیا می گذاریم همه یکسانیم، بازی ها تا یک سنی مشابه هم است و شاید تنها رنگ اسباب بازی ها باشد که تفاوت میانمان را مشخص می کند؛ اما زمان که به پیش می رود، رنگ اسباب بازی به زنگ خطری میان دو جنس تبدیل میشود و ما تقسیم میشویم به مرد و زن.

انتخاب دو زن در دو کشور که از کشورهای فقیر و جنگ زده و در حال گذار به دموکراسی هستند نشان می دهد که مشارکت سیاسی زنان در سطوح بالای سیاسی می تواند نقش بسزایی در بهبود شرایط آنان به طور کلی و پیشبرد مبارزات دموکراسی خواهی بر پایه ی صلح داشته باشد.

تلاش برای اعمال قیمومیت بر جنبش زنان که گویا رهایی آنان در گرو به کرسی نشستن اراده و اقتدار جنبش های دیگری است که نقش "پدر بزرگ" را بر عهده دارند نوعی پاترنالیسم است که با ذات چالش علیه پدرسالاری در جنبش زنان در تضاد است. اهمیت تاکید بر استقلال جنبش زنان در دنباله روی نکردن آن از جنبش های دیگر و به فراموشی نسپردن خواست های خود است و به معنای عدم مشارکت در جنبش های دیگر نیست. روند جامعه به سمت یک تحول زن ورانه است و اگر در ایران انقلابی هم صورت گیرد بی تردید انقلاب زنانه خواهد بود.

گاه و بیگاه برخوردها و تقابل عجیب و مضحک بین پروژه­های فمینیستی و مردسالاری مشاهده می­شود؛ مانند آنچه که در استان «آسه» در باختر اندونزی رخ داد. در این استان در پایان سال 2008 با همکاری زنان فعال برای کسب حقوق زن، رهبران مسلمان و نهاد آلمانی همکاری­های فنی، میثاق مترقی حقوق زن تنظیم شد. این میثاق را فرماندار، رئیس پارلمان محلی و نمایندگان چندین مؤسسه دولتی، مذهبی و مدنی امضا کردند. مدت بسیار کوتاهی پس از آن، همین پارلمان قانونی به تصویب رسانید که...

لینا زرون یکی از شاعران معاصر مکزیک است. او تاکنون 12 کتاب شعر به چاپ رسانده و چندین جایزه شعر بین المللی به کتاب هایش تعلق گرفته است. «زرون» همچنین ژورنالیست، مترجم و فعال حقوق زنان است. در سال 2008 به او دکترای افتخاری از دانشگاه پرو اهدا شد. اشعار لینا زرون به بسیاری از زبان های دنیا از جمله انگلیسی، فرانسه، عربی، ترکی، آلمانی، پرتقالی، هلندی، ایتالیایی، مقدونی و... ترجمه شده است. یکی از سروده های این شاعر مکزیکی را با نام «مناجات» در زیر می خوانید:

عدم حضور زنان در سیاست یکی از دلایلی است که باعث می شود مسائل مربوط به زنان آنگونه که شایسته است مورد توجه قرار نگیرد . با وجود این که زنان در اغلب موارد در خط مقدم مبارزه با تبعیض جنسیتی و نقض حقوق بشر و مقابله با فقر به خاطر سیاست‌های دیکتاتوری حاکم بوده‌اند.