Skip to main content

فرازی از سخنان آرامش دوستدار:

فرازی از سخنان آرامش دوستدار:
Anonymous

فرازی از سخنان آرامش دوستدار:
«هر اندازه شعر خیام در برابر هرچه آسمانی است مقاوم و "نه" گوینده است و با روال "زمینی"اش "آری" گوینده به آنچه زمینی است، شعر حافظ در بلندپروازی‌های تماشایی همه‌‏جاگیرش، هرچه زمینی است نیز به آسمان می‏‌برد و بی‌هویت می‌کند. با این شیوه و از این راه ، حافظ موفق می‏‌شود از کنار "ناچیزی‏‌های" زمانه‏ خود بگذرد، محدودیت‏‌ها و تنگناهای آن را بی اعتبار سازد و بگشاید و راهی به "خارج" باز نماید، "خارجی" که آفریده و ساخته‏ اوست. اما ساختن چنین دنیایی در شعر به‏‏‌هرسان مستلزم داشتن تخیلی در عین حال خاکی و کهکشانی و استفاده‏ بی‏دریغ از تمام فنون و صنایع بدیع لفظی و بدیع معنوی است. در به‏‌کار بردن این دو فن، ادبیات فارسی شاعری به مهارت و ظرافت حافظ نمی‏‌شناسد.

اما این بی‏مانندی او، قطع‏‌نظر از صداقت و صراحت‏‌اش در برملا کردن ریا و تزویر ضعف او نیز هست: ضعف در پرسیدن و اندیشیدن آزارنده. برای آنکه پرسیدن و اندیشیدن بی آزار او نیز تکرار و پی‏‌آمد گفته‏‌ها و بازگفته‏‌ها است و عموماً مصروف به ایجاد زیبایی‌های خیال‏‌انگیز، چیزی که از یکسو متأثر از بینش‏‌های عرفانی اوست و از سوی دیگر ناظر بر خیال‏‌های دل‏‌انگیز زمینی اما مطلقاً غیرواقعی او که ضرورت سرکشی تن زیست‌خواه در برابر نیست‌خواهی عرفانی‌ست. از کشمکش رفتاری این دو عنصر متنافی حافظ دنیای سومی می‌سازد شبیه بهشتی پر شور و شر از تعارض‌ها و تناقض‌های زمینی- آسمانی که هوش از سر ما می‌رباید، هر بار که بیتی یا غزلی از او بخوانیم یا بشنویم. شاید مقایسه‌ای بتواند حافظ را به گونه‌ای که من می‌بینم تا حدودی بشناساند».