آمریکا در جنگ با طالبان از هوش مصنوعی استفاده می‌کرد

واجد روحانی

بسیاری از افراد به اعتبار و ارزش درس‌هایی که آمریکا از تجربه جنگ ۲۰ ساله در افغانستان آموخت، به دیده تردید می‌نگرند، در حالی که ابتکار استفاده از هوش مصنوعی برای ردیابی حملات تروریستی یکی از دستاوردهای عمده دوران حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان بود.

به گزارش فاکس نیوز، پس از سال ۲۰۱۹ که ایالات متحده آمریکا و متحدانش روند کاهش تعداد نیروهایشان در افغانستان را آغاز کردند، نیروهای باقی‌مانده به دلیل کمبود منابع و کاهش تعداد، با مشکل مواجه شدند و نتوانستند شبکه‌های اطلاعاتی انسانی را که برای پیگیری فعالیت‌های طالبان ضروری بودند، به‌خوبی مدیریت کنند. هم‌زمان، تعداد حملات طالبان علیه نیروهای آمریکایی و ائتلاف نیز به سطحی رسید که در دهه‌های گذشته بی‌سابقه بود.

این وضعیت موجب شد نیروهای امنیتی آمریکا در افغانستان برنامه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی به نام «ریون سنتری» (کلاغ خبرچین/ Raven Sentry) را توسعه دهند.

سرهنگ توماس اسپاهر، رئیس بخش راهبردهای نظامی کالج جنگ ارتش آمریکا، دراین‌باره می‌گوید که «جنگ همیشه مادر اختراع‌ است». او به توسعه تانک‌ها در جنگ جهانی اول، تولید بمب اتم در جنگ جهانی دوم و استفاده از هوش مصنوعی برای ردیابی اطلاعاتی در افغانستان به عنوان مثال اشاره می‌کند.

هدف ریون سنتری این بود که با تحلیل و پردازش داده‌هایی نظیر الگوهای آب‌وهوایی، رویدادهای تقویمی، افزایش فعالیت‌ها در اطراف مساجد یا مدارس دینی و حرکات و فعالیت‌ها در مناطقی که به طور سنتی نقاط راهبردی محسوب می‌شدند، فشار کاری روی تحلیلگران انسانی را کاهش دهد و بتواند در زمینه شناسایی الگوها و پیش‌بینی حملات، اطلاعات مفیدی ارائه کند.

با وجود برخی چالش‌های اولیه هنگام توسعه فناوری، تیمی از افسران اطلاعاتی گرد هم آمدند تا سیستمی را توسعه دهند که بتواند «به طور قابل اعتماد» حملات تروریستی را پیش‌بینی کند. توماس اسپاهر که در این گروه حضور داشت، توضیح داد: «تا سال ۲۰۱۹ زیرساخت‌های محیط دیجیتال پیشرفت کرده بود و پیشرفت‌های صورت‌گرفته در حسگرها و ابزارهای اولیه هوش مصنوعی قادر بود تا علائم پراکنده حملات شورشیان را شناسایی و آ‌ن‌ها را به‌سرعت سازماندهی و جمع‌بندی کند.»

اگرچه با خروج نیروهای آمریکایی در اوت ۲۰۲۱ از افغانستان توسعه ریون سنتری متوقف شد و زودتر از آنچه پیش‌بینی شده بود، به پایان رسید، موفقیت بیشتر آن به وجود «فرهنگ» تحمل شکست‌های اولیه و تخصص در فناوری منوط بود. اسپاهر اشاره کرد که تیم توسعه‌دهنده برنامه ریون سنتری از نگرانی‌ها و دغدغه‌های مقام‌های بلندپایه نظامی و سیاسی درباره نظارت صحیح بر این فناوری و رابطه بین انسان‌ها و الگوریتم‌ها در سیستم‌های نظامی به‌خوبی آگاه بود و اضافه کرد که اگر مسئولان در جریان توسعه هوش مصنوعی، تحمل آزمایش و خطا را نداشته باشند، آن سیستم محکوم به شکست است.

ریون سنتری تا اکتبر ۲۰۲۰، یعنی کمتر از یک سال قبل از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان در پیش‌بینی زمان و مکان احتمالی وقوع حملات به آستانه دقت ۷۰ درصد رسیده بود. این فناوری که در پیش‌بینی آن حملات بسیار موثر بود، امروزه در جنگ‌های بزرگ در خاورمیانه و اوکراین هم نقش حیاتی دارد.

سرهنگ اسپاهر افزود: «پیشرفت‌های صورت‌گرفته در هوش مصنوعی و مدل‌های زبانی گسترده قابلیت‌های هوش مصنوعی را افزایش داد که جنگ‌های جاری در اوکراین و خاورمیانه نمایشگر این پیشرفت‌های جدیدند. بنابراین اگر ایالات متحده و متحدانش می‌خواهند فناوری هوش مصنوعی‌ خود را رقابتی نگه دارند، باید تنش بین سرعت کامپیوتر و شهود و قضاوت انسانی را متعادل کنند و این نیازمند آموزش و آگاهی‌بخشی به تصمیم‌گیرندگان و رهبرانی است که ممکن است هنوز در استفاده و کارآیی این فناور‌ی‌ها مردد باشند.»

توماس اسپاهر هشدار داد که جنگ در نهایت بین انسان‌ها است و دشمن اغلب با راهکار‌هایی ساده به پیشرفته‌ترین فناوری‌ها هم بالاخره واکنش نشان خواهد داد: «همان‌طور که شورشیان عراقی یاد گرفتند سوزاندن لاستیک‌ در خیابان‌ها سیستم اپتیک‌ جنگنده‌های آمریکایی را مختل می‌کند، دشمنان آمریکا نیز یاد خواهند گرفت که چگونه سیستم‌های هوش مصنوعی را فریب دهند و داده‌های ورودی‌ را دچار خطا کنند. چنانچه طالبان در نهایت، در برابر فناوری پیشرفته آمریکا و ناتو در افغانستان پیروز شدند.»  به همین دلیل، هوشیاری و سازگاری مداوم با تغییرات و چالش‌های جدید یک نیاز همیشگی است.

آمریکا پس از دو دهه حضور در افغانستان، اوت ۲۰۲۱ نیروهایش را از این کشور خارج کرد. خروج از افغانستان در پی توافق دوحه که ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ در دولت دونالد ترامپ امضا شد، صورت گرفت و در پی آن طالبان توانستند بر افغانستان مسلط شوند.