و اما درباره رباعی یا
ناشناس
و اما درباره رباعی یا چهارپاره: این وزن در عربی وجود نداره و اعراب ان را از ایرانیان اموختند و با نام "الدوبیت" وارد شعر خود کرده اند
رباعی (به معنی چهارتایی یا چهارگانی) یکی از قالبهای شعر فارسی است که در فارسی به آن ترانه نیز میگویند. این قالب، یک قالب شعر ایرانی است، که در زبانهای دیگری (از جمله عربی و ترکی و اردو) نیز مورد استفاده قرار گرفته است. وزن آن هم وزنِ عبارت لا حَولَ و لا قُوَّةَ اِلاّ بِالله است. اما عروض دانان ایرانی و خارجی، برای رباعی دو یا یک وزن اصلی قائلاند. عروضدانان قدیم، وزن رباعی را در دو شجره اخرب و اخرم قرار دادهاند که از آن ۲۴ وزن منشعب میشود. دکتر شمیسا، برای رباعی یک وزن برشمرده و معتقد است از آن یازده وزن فرعی به دست میآید
علمای علم عروض قدیم برای قالب رباعی و وزن خاص آن (مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلن فع) ۲۴ نوع وزن تشخیص دادهاند. در عروض خانلری کلیه وزنهای رباعی، در بحری که «بحر ترانه» نام گرفته طبقهبندی شدهاند. بحر ترانه از پنج پایه که مجموعاً معادل ده هجای بلند است تشکیل میشود. بدین ترتیب:
--/--/U-U/--/--
هرچند این پایهها تغییراتی میپذیرند، اما کمیت آنها همیشه مساوی دو هجای بلند است. از این پنج پایه، دوپایه اولی و چهارمی، همواره شامل دو هجای بلند هستند و ثابت میباشند. اما پایههای دوم و پنجم، ممکن است دو از "هجای کوتاه + یک هجای بلند UU- " یا از "دو هجای بلند --" تشکیل شوند و در پایه سومی نیز سه صورت ممکن است پیش بیاید:
۱- دو هجای بلند (--)
۲- یک هجای کوتاه + یک هجای بلند + یک هجای کوتاه (U-U)
۳- یک هجای بلند + دو هجای کوتاه (-UU)
با در نظر گرفتن این تغییرات، میتوان ۱۲ صورت استعمال وزن رباعی را تشخیص داد. اما دوازده شکل دیگر نیز با افزودن یک حرف صامت به آخر هریک از این انواع به دست میآید. افراد دیگری همچون مسعود فرزاد طرحهای دیگری برای وزن رباعی پیشنهاد دادهاند
--/--/U-U/--/--
هرچند این پایهها تغییراتی میپذیرند، اما کمیت آنها همیشه مساوی دو هجای بلند است. از این پنج پایه، دوپایه اولی و چهارمی، همواره شامل دو هجای بلند هستند و ثابت میباشند. اما پایههای دوم و پنجم، ممکن است دو از "هجای کوتاه + یک هجای بلند UU- " یا از "دو هجای بلند --" تشکیل شوند و در پایه سومی نیز سه صورت ممکن است پیش بیاید:
۱- دو هجای بلند (--)
۲- یک هجای کوتاه + یک هجای بلند + یک هجای کوتاه (U-U)
۳- یک هجای بلند + دو هجای کوتاه (-UU)
با در نظر گرفتن این تغییرات، میتوان ۱۲ صورت استعمال وزن رباعی را تشخیص داد. اما دوازده شکل دیگر نیز با افزودن یک حرف صامت به آخر هریک از این انواع به دست میآید. افراد دیگری همچون مسعود فرزاد طرحهای دیگری برای وزن رباعی پیشنهاد دادهاند