تحقیق دربارۀ خاستگاه چهارشنبه سوری در ایران از قرن گذشته آغاز شده است. بیشتر ایرانیان آن را به سبب افروختن آتش آیینی کهن میدانند. اما بعضی از پژوهشگران از جمله کورش نیکنام که خود موبَد زرتشتی است، معتقدند که این آیین در دورۀ اسلامی باب شده است. اول اینکه زرتشتیان چنین آیینی ندارند. دوم اینکه ایرانیان باستان هفته نداشتند که چهارشنبه هم داشته باشند. آنان نه برای روزهای هفته بلکه برای هریک از روزهای ماه نامی داشتند. سوم اینکه روز چهارم هفته، چنان که جاحِظ در کتاب المحاسن و الاضداد آورده، در میان اعراب روزی نحس و نامبارک بوده است. چهارم اینکه در تقویم یا گاهشماری قمری، بیست و چهار ساعت شبانه روز از غروب آفتابِ روز پیش آغاز میشود و جشن چهارشنبه سوری نیز مانند بسیاری از جشنها یا سوگواریهای شیعی مانند عید غدیر و نیمۀ شعبان در غروب روز پیش برگزار میشود.
تحقیق دربارۀ خاستگاه چهارشنبه
تحقیق دربارۀ خاستگاه چهارشنبه
ناشناس
در خراسان خیلیها سرآغاز چهارشنبه سوری را قیام مختار ثقفی در کوفه میدانند که عصر روز سهشنبه دوازدهم ربیع الاول سال 66 هجری روی داد و مختار از شیعیان خواست که به نشانۀ قیام آتش برافروزند. اما بعضی دیگر خاستگاه این جشن را قیام ابومسلم خراسانی برضد امویان میدانند که گویا در آخرین چهارشنبۀ سال 126 خورشیدی روی داد و او مانند مختار از پیروانش خواست که بر بامهای خود آتش برافروزند. اما افروختن آتش در نوروز رسم کهنی در ایران بوده است. به گفتۀ ابوریحان بیرونی، مردم ایران پیش از نوروز برای دور کردن چشم بد خانههاشان را با افروختن آتش دودآگین یا تدخین میکردند. به همین سبب، پورداوود گمان میکند که پس از اسلام، ایرانیان آتش افروزی پایان سال را به آخرین چهارشنبه انداختند.