● زنان

تلاش برای محدود کردن زنان در قالب خانواده اما تنها به حذف آنان از حوزه اشتغال و سخت گيرانه‌تر شدن قوانين طلاق محدود نمی‌شود. يک شنونده راديو فردا می‌گويد:« من سال ۵۲ استخدام شدم و ۴۰ سال است که برای خودم و ۳۰ سال است که برای فرزندانم بيمه پرداخت می کنم. حالا جمهوری اسلامی، به زور و جبر ما را به زير مجموعه پوشش همسر از دنيا رفته ام منتقل کرده. اين يعنی تحقير کردن و به حساب نياوردن زنان. چرا بعد از ۴۰ سال پرداخت بيمه، آن را اصلا در نظر نگيرند و بروم زير پوشش همسری که از دنيا رفته است؟»

خدیجه مقدم در ایران به «کارآفرین نمونه» شهرت داشت و «فعال محیط زیست». اولین بار او را زمانی دیدم که آشپزخانه‌ای در جنوب شهر تهران راه انداخته بود و داده بود دست زنان خانه‌‍‌‌‌داری که تنها کاری که خوب بلد بودند آشپزی بود. دستی هم بر آتش «جنبش زنان» داشت و پرکار بود و مشغول.

از نظر جامعه شناسی پیدایش جوامع و پدیده های اجتماعی در طول تاریخ کاملا تصادفی و ارادی نبوده است بلکه شرایط عینی و ذهنی در پیدایش آنها دخالت داشته اند. به عبارت دیگر نوعی قانونمندی بر تاریخ بشر و جامعه حاکم بوده است. در واقع فرد و جامعه هر دو دارای اصالت و شخصیت اند. بنابراین شکل گیری جامعه مدنی به عنوان یک پدیده اجتماعی تابع شرایط عینی و ذهنی خاصی است.

در شرایطی که برای تامین مایحتاج زندگی ، زن و مرد هر دو مجبور به کار در خارج از خانه می باشند ، آن هم در بسیاری موارد که مجبور به اتخاذ چند شغل هستند ، چگونه میتوان انتظار بوجود آوردن و تامین مخارج زندگی و تربیت و پرورش چند فرزند را از آنان داشت؟

دهم دی ماه، سالروز تولد صدیقه دولت آبادی یکی از اولین زنانی است که در دوران مشروطه و سال های پس از آن پرچم دار حقوق زنان بود. به همین مناسبت الهه باقری مقاله ای در مورد کودکی و جوانی و ازدواج صدیقه دولت آبادی به نگارش در آورده که در زیر می خوانید:

در «کانون شهروندی زنان» تلاش کردیم در این مدت کوتاه با برگزاری جلسات و نشست های متعدد، پیشنهادات خود را در مورد مفاد مندرج در پیش نویس منشور حقوق شهروندی در رابطه با گروه اجتماعی مورد نظر خود یعنی زنان، تدوین و به سمع و نظر مردم و مسئولان برسانیم.

روایت زیر، یکی از صدها ماجرایی است که «ریوکا سالمن» آنها را گردآوری و سپس تعداد قابل توجهی از آنها را ویرایش و به صورت کتاب[4] به چاپ رسانده است. او به واسطه ایمیل از زنان نقاط مختلف امریکا خواسته تا ماجراهای کوچک و بزرگ خود از تجربه‌های زنانه‌شان را برای او بفرستند و سپس او این روایت ها را بسته به نوع شان بخش‌بندی کرده است،

شعر زیر سروده مورا دلی[1]، شاعر معاصر بریتانیایی است که توسط شاعر به نام ایرانی، آزیتا قهرمان به فارسی ترجمه شده است. تاکنون از مورا دلی چندین کتاب شعر منتشر شده و دو بار کتابهایش[2] کاندید جایزه تی اس الیوت شده است. وی مدرس شعر و نویسندگی خلاق در دانشگاه لندن کالج گلداسمیت است. شعر «آینه» مورا دلی را در زیر می خوانید:



فمينيسم در حاليکه روی ستمديدگی زن انگشت گذاشته و آن را مورد انتقاد قرار می‌دهد، به دليل فقدان ديد طبقاتی قادر به توضيح درست اين ستمديدگی و علل آن نيست و جز راه‌حلهای رفرميستی و غيرواقعی نمی‌تواند راه‌حلـی برای رهائی زنان ترسيم نمايد.عليرغم همه تفاوتهای شکلـی و بعضاً محتوائی در برخوردهای فمينيستی همه آنها در اين امر که علت ستمديدگی زن ناشی از مرد، قدرت‌طلبی‌های او و تفکر مردسالاری است، اشتراک نظر کامل دارند. به همين دليل هم هدف استراتژيک آنها نه نابودی مالکيت خصوصی و نظام سرمايه‌داری ...

اظهارات مسئولان و داده های مرکز آمار ایران حاکی است طی 5 سال، 900 هزار به تعداد زنان سرپرست خانواده افزوده شده است. طلاق روز بروز نقش مهم تری در افزایش تعداد زنان سرپرست خانواده ایفا می کند و سن زنانی که باید به تنهایی بار خانواده را بر دوش بکشند، پائین آمده است. بیش از 12 درصد خانوارهای ایرانی را خانواده های زن سرپرست تشکیل می دهند که فقر و آسیب پذیری وجه مشخصه ی آنان است. تعداد بیوه های زیر 18 سال در حال افزایش است. مسئولان از وجود یک بحران سخن می گویند.

مولف كتاب «جنسیت و زبان شناسی اجتماعی» از زبان نوشتاری به عنوان یكی از شاخصهای مشاركت پذیری اجتماعی زنان یاد كرده و آن را ابزاری می داند كه می تواند خلاقیتهای مستقل زنان را رشد دهد. آگاهی از خصایص زبان است كه زمینه نفی افكار قالبی جنسیتی را فراهم می كند و این آگاهی تابع ارتقای آموزش جامعه و افزایش ارتباطات جوامع و تسریع گردش اطلاعات میان زنان و مردان است.

روزگاری وقتی از شعب مختلف طب صحبتی به میان می‌آمد، منظور تنها طب ‏داخلی، جراحی، كحالی‏، شكسته بندی و امثال آن‌ها بود. اما پس از آن كه ترقیاتی در این علم به‌عمل آمد، شعب ‏دیگر طب از قبیل ‏بیماری‌های زنان، قابلگی، بیماری‌های پوستی، بیماری‌های قلب و ریه، بیماریهای گوش، حلق و ‏بینی و... نیز به وجود آمد.

در اواسط ۱۹۸۰ وقتی به میانسالی‌ام نزدیک می‌شدم، هیجده سالی می‌شد که به عنوانِ یک صنعتگرِ زن بسیاری از مشکلاتِ چنین محیط هایِ کاری را تحمل کرده بودم. من فلزکار بودم با رشته سختِ کاری که در پروژه‌های بزرگ کار می‌کردم. برای اینکه دیدِ بهتری از مهارتهایم به مردم بدهم، معمولاً به آنها می‌گفتم «اگر می‌خواهید روی پشت بامتان یک واگن قطار بگذارید، من می‌توانم اینکار را برایتان انجام بدم!»

دوریس لسینگ، نویسنده انگلیسی زاده کرمانشاه، در پرشیا (اکنون ایران) در سال 1919 بود و تا 5 سالگی در آن شهر با خانواده دیپلمات خود زندگی کرد. پدر او سپس به رودزیای جنوبی (زیمباوه کنونی) انتقال یافت و دوریس تا 30 سالگی ساکن آن سرزمین بود. پس از آن به انگلیس آمد و تا اخر عمر در این کشور باقی ماند. دوریس لسینگ در 17 نوامبر 2013 در سن 94 سالگی ما را ترک کرد.

در طرح جمعیت و تعالی خانواده، که در راستای سیاست های افزایش جمعیتی شکل گرفته است زنان رسماً به نشستن در خانه و زاییدن شیران نر مجبور شده اند. بانیان این طرح که عمدتاً مردان نماینده مجلس هستند، ظاهرا تنها سد راه افزایش جمعیت را تحصیل و اشتغال زنان تشخیص داده و تصمیم به تنبیه زنان مجرد گرفته و آنها را از استخدام در ادارات و سازمانهای دولتی محروم کرده اند.

يکی از آخرین پژوهش‌ها در باره خشونت عليه زنان در ايران در سالهای آخر دوران رياست جمهوری محمد خاتمی و توسط دفتر امور اجتماعی وزارت کشور و مرکز مشارکت امور زنان رياست جمهوری ، که در اواسط سال۱۳۸۳ اجرا شد بود که نشان از آمارهای تکان دهنده می داد.

دوشنبه 25 آذرماه 1392، اولین نشست عمومی زنان به منظور نقد و بررسی «منشور حقوق شهروندی» با حضور بیش از 50 تن از فعالان زن از گروه های مختلف برگزار شد. در این نشست ژاله شادی طلب، منیرآمدی، طلعت تقی نیا، شهلا اعزازی، ژیلا شریعت پناهی، نرگس محمدی، نوشین احمدی خراسانی، اشرف گرامی زادگان، مینو مرتاضی، ناهید کشاورز، شیدا بهرامی راد، سارا خسروآبادی، سمانه معظم، آمنه شیرافکن، زهره معینی، سمیه کریم نیا، ناهید توسلی، فلور عسگری زاده، سارا کریمی، فتانه عبدالحسینی، ویدا بیگلری، زهره کریم نیا، معصومه وطنی، ال

طبق آماری که مورد تائید وزارت بهداشت است هر سال حدود 90 هزار جنین در کشور سقط می شود که 80 هزار مورد آن غیر قانونی انجام می شود «البته احتمالا رقم اصلی چند برابر این آمار باشد اما امار منتشره این تعداد را معترف است». بیشترین مراجعان جهت سقط جنین نیز از گروه سنی بین 20 تا 30 سال است ، زیرا این گروه سنی از عواقب سقط جنین در این نوع اماکن بی خبر هستند و یا اطلاعات کافی ندارند .

رویکرد مبتنی بر سن به کودکی یا سالمندی یکی از ویژگی های جوامع سلسله مراتبی است. ویژگی که کودکان (یا سالمندان) را نه به عنوان یک فرد با حقوق برابر با همه ی افراد دیگر بلکه به عنوان یک جایگاه سنی تلقی می کند و امکان بهره وری از آنها را تقویت می کند.

این روزها در خبرگزاری ها حضور دو زن در مسند شهرداری خبر ساز شده در حالی که 17 سال از حضور اولین زن در مقام شهردار جمهوری اسلامی می گذرد.

جمعی از فعالان زن و کنشگران جامعه مدنی با نگارش نامه‌ای از حسن روحانی، تعویق زمان تصویب منشور حقوق شهروندی را خواستار شدند. در این نامه که به امضای بیش از سیصد تن از فعالان اجتماعی رسیده، از رئیس جمهور خواسته شده تا تصویب منشور حقوق شهروندی را به تعویق بیاندازد تا امکان و فرصت ایجاد یک گفتگوی ملی در عرصه عمومی برای همه گروه های اجتماعی در مورد منشور حقوق شهروندی فراهم شود.

به طور معمول این دولت ها هستند که ناقض حقوق بشر و حقوق شهروندی هستند و همواره این نهادهای مدنی و صنفی هستند که با کمک و یاری رسانه ها، موارد نقض حقوق مردم را گوشزد می کنند.
حقوق بشر درباره حقوق آحاد بشر در سراسر جهان بحث می کند، اما «حقوق شهروندی» نگاهی ملی به حقوق اقشار، گروه ها و طبقات اجتماعی در چارچوب یک کشور دارد. گاه به عرصه حقوق خصوصی افراد نیز ورود پیدا می کند. در واقع حقوق شهروندی در چارچوب قوانین مدنی و کنوانسیون های پذیرفته شده، نیازهای شهروندان را در حوزه حاکمیت ملی رصد می کند

طرح افزایش جمعیت که به صورت مکرر به خصوص در چند ماه گذشته مطرح شده، پرسش های بسیاری را به همراه داشته است. ارائه این طرح همراه با تبلیغات گسترده در مورد ضرورت افزایش جمعیت کشور از طریق رسانه های عمومی و یا حتی نصب بیلبوردهای گوناگون در سطح شهرها، نشان دهنده ی عزم دستگاه های حکومتی برای افزایش نرخ باروری در ایران است.

مشکلات ما یکی دوتا نیست ولی در این نوشته می خواهم به برخی از مشکلات و نقایص حمل و نقل عمومی شهرمان، و حق و مسئولیتی که همه ما شهروندان در قبال آن داریم توجه بدهم. می دانیم که مترو وسیله مناسبی است برای حمل و نقل سریع و آسان و ارزان در شهرهای بزرگ دنیا که طی چند سال گذشته برای تهران هم که یکی از بزرگترین، شلوغ ترین و آلوده ترین پایتخت های جهان است راه اندازی شده اما بدون این که تمام جوانب امر قبل از احداث آن در نظر گرفته شود، از جمله در نظر گرفتن حق شهروندی مادران، سالمندان و معلولین.

با خودم فکر می کنم قرن های قرن از عصر مفرغ گذشته، من فارغ از فشار اجتماع مالک تن خود... اراده برای باروری... زن کنشگر مدرن... که بیلبوردی رنگارنگ و عظیم، با ابتدایی ترین و بی کیفیت ترین طراحی در سطح شهر تهران میخکوبم می کند: «با یک گل بهار نمیشه / فرزند بیشتر، زندگی شادتر!»

اگر عزم میلیون ها مردم این سرزمین بر شرکت جدی و مسئولانه در انتخابات ریاست جمهوری سال 1376 و سپس در انتخابات سال 1388 نبود و آنان پیگیر سرنوشت «رأی شان» نمی شدند، اگر کنشگران جنبش زنان مرعوب فضاسازی و تمسخر برخی گروه های تندرو شده بودند و کمپین جمع آوری یک میلیون امضا را پیگیری نمی کردند، اگر کارگران ایران برای حقوق صنفی و سندیکایی شان و دانشجویان نیز برای حقوق دموکراتیک شان تلاش نمی کردند، اگر ایرانیان غیرفارس پیگیر حق آموزش زبان مادری شان نمی شدند، و ده ها اگر و نمونه از این دست،

در 16 سالگی این قرار را با خودم گذاشتم. زیر کرسی نشسته بودم و کتاب آمار دستم بود. به نظرم 40 سال برای زندگی کافی می آمد – پشت جلد کتاب آمارم حساب کتاب می کردم که در چه سالی 40 ساله می شوم.

در مدنی جمهوری اسلامی به صراحت حق طلاق به مرد داده شده و مرد هر گاه بخواهد میتواند زن را طلاق دهد در مقابل مهریه زن را در صورت عدم پرداخت موظف است بپردازد البته با رای محکمه دارای صلاحیت و بدون حتی رضایت زن میتواند با حمایت قانون از زن جدا شود. در مقابل زن تنها در "مواردی خاص" که در این به اصطلاح قانون به ترتیب زیر آمده میتواند درخواست طلاق را برای بررسی به دادگاه ارائه دهد

عصر ۲۹ نوامبر ۲۰۱۳ بیستمین شب آزادی بیان در کتابخانه مرکزی شهر وین با حضور منصوره شجاعی و فرانک مستوفی به مناسبت روز جهانی مبارزه با خشونت بر علیه زنان برگزار شد. این چهارمین برنامه ایست که در این کتابخانه به این مناسبت انجام می گیرد. شب های کتابخوانی و بحث آزادی بیان در واقع بخشی از پروژه ایست که آن را «کتابخانه آزاد فارسی» می نامیم که واکنشی به محدودیت هایی است که در دوران دولت دهم به نشر کتاب و نویسندگان روا شد و همچنان سایه سنگینی بر فضای ادبی افکنده است.

ایران از میان کشورهای مورد بررسی رتبه 130 را کسب کرده و در بین 10 کشوری قرار گرفته که دارای بیشترین نابرابری در فرصت های اقتصادی و سیاسی بین زنان و مردان هستند. رتبه هر کشور در شکاف جنسیتی بر اساس شاخص های اقتصادی، آموزشی، توانمندی سیاسی و بهداشت تعیین می شود. گزارش کارگروه جهانی اقتصاد نشان می دهد که مشارکت اقتصادی و سیاسی زنان در ایران به شدت پایین است. بر اساس این گزارش امتیاز مشارکت سیاسی زنان در ایران نزدیک به صفر و در مشارکت اقتصادی 0.36 است.

جامعه هرچه با آزادی در همه زمينه‌ها بيشتر روبه‌رو باشد، خشونت در آن کاهش پيدا می‌کند. جامعه هر چه بيشتر با آزادی جنسی روبه‌رو باشد، تجاوز و خشونت جنسی کاهش پيدا می‌کند. هر چه آزادی مدنی و اجتماعی بيشتر باشد جامعه به شکل هنجارتری برخورد خواهد کرد. هر چه آزادی‌های سياسی بيشتر باشد، جامعه امکان شکوفايی نقد و اظهارنظر خواهد داشت .

گفتمان های رایج، جنگ را موضوعی جنیسیتی می داند، به گونه ای که مردان بازیگران اصلی آن هستند و زنان اغلب یا قربانی اند یا ناظرانی بی گناه. حتی فرانسیس فکویاما تا آنجا پیش می رود که می گوید: مردان به صورت ژنتیکی مستعد خشونت اند (بئآتا ات). اما به رغم دیدگاهای رایج نسبت به نقش های جنسیتی در جنگ و خشونت، «بئاتا ات ال» در تحقیقاتی که از پنجاه و پنج جنگ مختلف در سراسر جهان انجام داده، به این نتیجه رسیده است که اتفاقاَ زنان به طور فعالانه در نیروهای جنگنده مشارکت داشته اند.

اکرم 36 ساله دارای 3 فرزند در یک کارگاه کوچک پوشاک مشغول به کار شده. نیاز مالی شدید را دلیل سکوت در مقابل آزارهای جنسی همکاران مرد و کارفرمایان می داند. می گوید برای من دردآورتر از هر چیزی نگاه های همکاران مرد است، جوک ها و طعنه های جنسی که در میان مردان در حضور زنان رد و بدل می شود که معمولا آزار هم به نظر نمی رسد اما به دلیل ترس از اخراج، مجبوریم با شرایط آزاردهنده ی کار، بسازیم چون کار، حتی با حداقل دستمزد به سختی پیدا می شود.

«گریس براون» هنرمند اهل ماساچوست دختر 22 ساله ایست که پروژه شکست ناپذیر را با هدف اطلاع رسانی و درمان آغاز کرد. ماموریت پروژه شکست ناپذیر* افزایش آگاهی پیرامون تجاوز جنسی و تشویق به التیام آن از طریق هنر است.

ین پرسش که مشارکت سیاسی در ساختار کدام دولت و از سوی کدام گروه از زنان می تواند به عنوان حق شناخته هر چند برخی از مدافعان حقوق برابر زنان، برخورداری از این حق را منوط بر ارزیابی خود از ساختار دولت می کنند اما به نظر می رسد تایید مشارکت سیاسی زنان در ساختار دولت های دموکراتیک و عدم تایید آن در ساختار دولت های غیردموکراتیک از اهمیت این حق برای زنان نمی کاهد. محروم کردن زنان از این حق در سطوح مختلف یکی دیگر از مصداق های خشونت بر زنان است.