عصر ۲۹ نوامبر ۲۰۱۳ بیستمین شب آزادی بیان در کتابخانه مرکزی شهر وین با حضور منصوره شجاعی و فرانک مستوفی به مناسبت روز جهانی مبارزه با خشونت بر علیه زنان برگزار شد. این چهارمین برنامه ایست که در این کتابخانه به این مناسبت انجام می گیرد. شب های کتابخوانی و بحث آزادی بیان در واقع بخشی از پروژه ایست که آن را «کتابخانه آزاد فارسی» می نامیم که واکنشی به محدودیت هایی است که در دوران دولت دهم به نشر کتاب و نویسندگان روا شد و همچنان سایه سنگینی بر فضای ادبی افکنده است.
این مجموعه که به همت «گرجی مرزبان» و شاعر اطریشی «رودلف کراوس» در بخش زبانهای بیگانه کتابخانه مرکزی شهر وین از سال 2007 برپاست، از پر مشتری ترین این مجموعه ها بشمار می رود. گزینش کتاب ها منحصر به ادبیات داستانی و شعر معاصر است که با یاری سه تن از خبرگان ادب فارسی مقیم ایران انجام گرفته. اغلب این کتاب ها نیز اهدایی هستند.
همزمان با تاسیس این مجموعه برنامه های کتابخوانی و دعوت از نویسندگان ایرانی و آلمانی با عنوان «شبهای آزادی بیان» در نقد پدیده سانسور برپا می شود. دو زبانه بودن برنامه ها نه فقط سبب شناسانده شدن ادبیات معاصر فارسی ایران در فضای ادبی اطریش شده بلکه فراتر از آن توانسته زمینه دیالوگ زنده و بالنده را بین جامعه مدنی اطریش و ایران فراهم کند. گفتنی است که از ابتدای شروع این حرکت، ماه نوامبر همواره به روزهای جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان اختصاص داشته است و از جمله فرزانگانی که با حضورشان جمع فرهنگ دوستانه و آزاده ما را پررنگ تر کرده اند می توانیم از گلی ترقی، ویدا مشایخی تبریزی، ماریا سایزن باخر، پرستو فروهر، سما معانی، ویدا حاجبی تبریزی و در برنامه اخیر منصوره شجاعی و فرانک مستوفی را نام ببریم.
برنامه امسال ما با عنوان «بهشت زنانه است» و با اجرای سرود برابری جنبش زنان ایران[1] آغاز شد. این سرود با سرایش فرشته مولوی و صدای نسرین حبی و آهنگ آرمان رفیع به مناسبت ۸ مارس در وین ساخته و به جنبش زنان ایران اهدا شده است. سپس منصوره شجاعی بخشی از مجموعه داستان هایی تحت عنوان «نوشتن علیرغم ممنوعیت» را خواند. این مجموعه که آثار هفت نویسنده (از جمله آثار منصوره شجاعی) را از کشورهای مختلف در بردارد توسط انجمن قلم آلمان منتشر شده است. بداهه نوازی «گرهارد بوخگر» پیانیست اطریشی همراه با کتابخوانی، فضای دلنشینی برای گوش سپردن به متن زیبای منصوره فراهم کرد. بعد از این قسمت، فرانک مستوفی نویسنده و بازیگر تئاتر داستان «حوری بهشتی و داماد اینترنتی» را خواند. مستوفی با مهارتی درخور توجه بخشی از متن سانسور نشده را برای حضار ارائه کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. پس از تنفسی بیست دقیقه ای، نشست با هدف بحث آزاد و مقدمه ای درباره خشونت علیه زنان و سانسور ادبیات و هنر ادامه یافت.
منصوره شجاعی در این نشست گفت: خشونت علیه زنان در ایران در سه حوزه رخ می دهد:
- ۱ـ خشونت قانونی
- ۲ـ خشونت اجتماعی
- ۳ـ خشونت خانوادگی
وی در بخش هایی از سخنان خود اشاره کرد: «قوانین از زمان مشروطه برای نخستین بار مفهوم حق را وارد ذهنیت اجتماعی کرد. مبارزات زنان نیز کم و بیش با این جنبش آغاز و اکنون بیش از صد و اندی سال است که این مبارزه برای دستیابی به حقوق برابر ادامه دارد. البته ما در این کارزار دیگر تنها نیستیم و مردانی هم هستند که هم سو با ما در این مبارزه همراه شده اند.»
وی در مورد سانسور آثار مکتوب زنان در حوزه ادبیات گفت که مطابق با تجربه شخصی او سانسور در ادبیات عموما به مرد بودن و یا زن بودن نویسنده ارتباط ندارد شاید بتوان گفت که نگاه سانسور به حوزه ادبیات فراجنسیتی است. چرا که در ادبیات نوشتاری خط قرمزهایی هست که عبور از آنها سبب سانسور می شود خواه نویسنده زن باشد خواه مرد! ولی فرانک مستوفی در حوزه هنرهای نمایشی تجربه دیگری داشته است که در سخنان خود گفت: «در حوزه ادبیات و حضور خط قرمزها جدای از نگاه به زن یا مرد بودن نویسنده موافقم. اما در زمینه هنرهای نمایشی مسئله متفاوت است. مثلا هفده سال پیش بعد از سه ماه تمرین با ۲۵ هنرپیشه دختر و پسر برای اجرای نمایشنامه ای در تئاتر، در روز آخر در حین تمرین عمومی با حضور آقایان نمایندگان وزارت ارشاد اجرای نمایش ممنوع شد. علت عدم صدور مجوز آشکار شدن و جلب توجه کردن خطوط زنانه بدن هنرپیشه ها حتی از زیر لباس هنگام از اینسو به آنسو رفتن در روی صحنه، عنوان شد!».
وی در ادامه گفت: «در حوزه سینما باز مسئله ابعاد دیگری بخود می گیرد. از جمله این مورد که در فیلمی تلویزیونی که بازی کردم در ورژن نهایی همه کلوزآپ های صورتم سانسور شد. وقتی اعتراض کردم گفتند چهره شما بسیار اروتیک است و نمی شود نشان داد!!».
در این قسمت یکی از مردان شرکت کننده نکاتی را در اعتراض به برخورداری از حقوق زنان گفت که مورد اعتراض حضار قرار گرفت.! وی با لحنی معترض به کسانی که معتقد به حقوق برابر و مطابق با اعلامیه حقوق بشر و کنوانسیون های جهانی برای زنان بودند گفت: «وقتی در یک سیستم اجتماعی زندگی می کنیم که با سیستم فکری مان سازگار نیست باید به جایی برویم که به سیستم آن نزدیک تر باشیم چون در ایران سیستم حاکم بر مبنای سیستم سنتی و اجتماعی و حقوقی بنا شده است!» سخنان ایشان هر چند مورد اعتراض حضار قرار گرفت اما سخنرانان سعی بر ارائه پاسخ های درخوری به ایشان کردند.
منصوره شجاعی در پاسخ به سوال یک خبرنگار لهستانی که آیا دولت جدید را مایه تغییرات مثبت می بیند گفت: به آینده حقوقی زنان در ایران امیدوار است وی با اشاره به «منشور حقوق شهروندی» و بندهای مربوط به زنان گفت که برای نهادینه شده تغییرات مثبت، حضور فعال کنشگران جنبش زنان ضروری است و هنوز راه درازی در پیش داریم.
بخش پرسش و پاسخ این برنامه بیش از زمان تعیین شده و تا ساعت ۱۱ شب با علاقمندی حاضران ادامه یافت.
پانوشت:
[1] به مناسبت روز جهانی زن: سرود برابری
https://soundcloud.com/feministschool/equality_song
سه روایت از تولد «سرود برابری» / منصوره شجاعی، فرشته مولوی و گرجی مرزبان:
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید