جنبش دانشجویی و تاکتیک های مبارزاتی پیش رو بخش یک

دست نوشته های زندان مجید توکلی

مجید توکلی، عضو سابق شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر و فعال دانشجویی دربند، مجموعه مقالاتی به رشته تقریر در آورده و در آنها مسائل اجماعی-سیاسی جامعه ایران را مورد تحلیل قرار داده است. این مقالات به منظور انتشار در اختیار دانشجونیوز قرار داده شده است که در چند سری و برحسب اقتضائات زمانی خود منتشر خواهد شد.

در فصل 5 این سلسله از مقالات، "جنبش دانشجویی" و "تاکتیک های مبارزاتی پیش رو" توسط مجید توکلی به بحث و بررسی گذاشته شده است. این یادداشت که به مناسبت آغاز سال تحصیلی منتشر می گردد در دو بخش تنظیم شده است که به ترتیب زمانی چند روزه منتشر می شود. بخش نخست مقاله "جنبش دانشجویی و تاکتیک های مبارزاتی پیش رو" را در زیر می خوانید:

جنبش دانشجویی در شرایط بسیار سختی قرار دارد. تابستان آرام دانشگاه­ها سپری شد و مهری دیگر از راه رسیده است. دانشگاه­ها دستخوش تحولات و تغییرات فراوانی شده است. دیگر مشکلات دانشجویان به توقیف نشریات و احضارهای فراوان به کمیته های انضباطی و احکام توبیخ و تعلیق و ممنوع الورودی به دانشگاه محدود نمی­شود. به بهانه­های واهی دسته دسته افراد به کمیته انضباطی می­روند و گاه بدون احضار به دانشگاه، ممنوع­الورود می­شوند. عده­ای در روزهای خاص اجازه رفتن به دانشگاه را ندارند و دوستان فراوانی نه یک ترم که ترم­ها محروم از تحصیل هستند و با حکم تعلیق به سوی اخراج شدن راهی می­شوند.

عده­ای که در برابر فشار­ها و تهدید­ها ایستاده­اند به دانشگاهی دور افتاده تبعید می­شوند و برخی هم با حکم اخراج مواجه می­گردند. اساتیدی که سرانجام حکم بازنشستگی اجباری را نپذیرند، اخراج می­شوند. هیات­های علمی زیر فشار های امنیتی و مدیران و ریاست سر­سپرده و غیر دانشگاهی کمر خم کرده­اند تا در برابر هجوم نهادهای امنیتی، نظامی و قضایی به دانشگاه، و بازداشت اساتید و دانشجویان سکوت نمایند.

اگر تا چند سال پیش انگشت شماری از دانشجویان هفته­ها و ماه­ها در زندان بودند امروز شمار زندانیان هر دانشگاه در طول سال از انگشتان دست فراتر می­رود. و در جمع همه دانشگاه­ها از هزار نیز فراتر می­رود تا در کنار ده­ها استاد بازداشت شده پس از انتخابات وجود گروگان­های فراوان دانشگاه در زندان به عنوان پیام صریحی شنیده شود که سکوت پیشه کنید و چشم بر حقیقت ببندید. بنده استبداد باشید و عقل و خرد و آزادگی را به کنار نهید. دانشگاه زخم خورده و رنجور در عذاب عزیزان از دست داده­اش روزگار تلخی را سپری می­کند و از درد برخود می­پیچد و تمنای درمان و مرهمی از سوی دانشجویان دارد.

تشکل­های دانشجویی نیز شرایطی اسفناک دارند. فضای محدود فعالیت در طول سی سال گذشته در وضعیتی سخت پهلو به فقدان تشکلی آزاد و مستقل می­زند و اندک دانشجویان محافظه­کاری که هنوز توانسته­اند در پنهان کردن و ترس از بیان حقایق مورد نظرشان، در فضای فعالیت های انتقادی نیز بمانند، دیگر اثری از فعالین دانشجویی ندارند.

انجمن های اسلامی دانشجویان و مدرن های دفتر تحکیم وحدت طیف علامه -که در واقع پس از دست­اندازی­های حاکمیت در اوایل دهه هشتاد توانسته­اند همچنان وضعیت مستقل خود را حفظ کنند و سرسپرده و مداح حاکمیت نگردند- آخرین تشکل­های رسمی منتقد در جمهوری اسلامی بودند که با تقلب و کودتای بزرگ خرداد 88 زمینه سرکوب کامل آنها فراهم شد تا دیگر جز عده­ای سرسپرده و مداح حاکمیت و مزدوران قلم به مزد و اسیران منافع و مطامع کسی نتواند در دانشگاه­ها فعالیت رسمی داشته باشد.

نشریات دانشجویی نیز که وضعیتی روشن دارند. در پی کوچکترین انتقاد در کوتاه­ترین فرصت ممکن توقیف می شوند و نویسندگان و مدیر و سردبیر آن با تعلیق و اخراج مجازات می­شوند.

گزینش­ها نیز که روز به روز بی­حیاتر می­شوند. اگر تا دو سه سال پیش ورود خیلی از دانشجویان به خیلی از دانشگاه­ها و عملکرد ضعیف علمی آنها در کلاس­ها و امتحانات نشان از ورود غیر عادی آنان داشت -البته عملکرد ضعیف آنان به کارنامه­ها نمی­رسید و نتایج کارنامه­ها متفاوت از عملکرد آنها بود و بخشی از مزد سرسپردگیشان را با نمرات غیرواقعی و مدارک تحصیلی که شایستگی آن را نداشته­اند می­گرفتند- امروز همه دانشگاه­ها شاهد این گزینش­ها هستند. دست اندازی به نتایج کنکور و برهم زدن رویه شایستگی علمی در انتخاب رشته و برتری یافتن سهمیه­های متعدد دیگر ملاک حضور را شایستگی علمی قرار نداده است.

با این وجود، روزگاری فقط چند دانشگاه کابوس هر شب و روز حاکمیت بودند ولی پس از انتخابات بر حاکمیت اقتدارگرای انحصارطلب اثبات شد که مخالفانش را نه فقط در چند دانشگاه بزرگ که در همه ایران و همه دانشگاه­ها خواهد دید. بنابراین گزینش­ها افزوده شد. البته از سال­ها قبل ستاره­دار کردن دانشجوها آغاز شده بود و با حضور احمدی­نژاد، دانشجویان حسب فعالیت هایشان در دوران کارشناسی یا محروم از ادامه تحصیل در مقطع بالاتر -کارشناسی ارشد و دکتری- می­شدند و یا با اخذ تعهد­های خاص به دانشگاه می­رفتند که پس از یکی دو سال، عدم صدور کارنامه کنکور نیز به همه این مسایل افزوده شد و عده ای نیز پس از کسب رتبه­های ممتاز به دلیل آنچه نداشتن صلاحیت عمومی بود -اگرچه صلاحیت علمی داشتند- از ادامه تحصیل محروم شدند.

سیمای دانشگاه تغییر کرده است، آنان که چنان انتخابات را با عنوان مهندسی با دروغ و تقلب به سرانجام رساندند، با ادعای مهندسی در دانشگاه­ها نیز با نام اسلامی کردن دانشگاه فاجعه ای به بار آوردند، که اگر تا دیروز "تعهد فارغ از تجاوز به تخصص" شایسته سالاری را کناری زده بود امروز دیگر تخصص نیز به شرط تعهد و سرسپردگی مقدور می­گردد که حکومت اسلامی در پی خودی­پروی و ایدئولوژی باوری در دانشگاه­ها و در پی نخبگی در سرسپردگی و اطاعت است. چنانچه خبرگان سرزمین ما نیز به واسطه خبرگی در رام و موید بودن پذیرفته می­شوند.

قصه دانشگاه های ما چنین است و درصد قابل توجهی که با ابزار قدرت و ثروت به شدت حمایت می­شوند در دانشگاه­ها در لوای حاکمیت خردگریز و علم ستیز به هر اقدامی دست می زنند تا نمایش حمایت نخبگان از حاکمیت باشند.

زهی خیال باطل، با همه دشواری­ها و محدودیت­ها و محرومیت­ها و محکومیت­ها، هنوز با گزینش ها و سرکوب­ها نتوانسته­اند دانشگاه ها را خودی کنند و همچنان دانشگاه و دانشجویان و اساتید، غیر خودی­های حاکمیت هستند و بیم انقلاب فرهنگی دوم می­رود. نه اینکه خبری از انقلاب فرهنگی نبوده باشد ولی روند تدریجی آن بارها توسط عده ای افراطی به سوی تعطیلی دانشگاه­ها و تصفیه هزاران دانشجو و استاد کشیده شده، که فضای سیاسی کشور و ایستادگی فعالین سیاسی و مدنی در کنار فعالین دانشجویی مانع بوده است.

مهرماه از راه میرسد و سالی سخت­تر از گذشته پیش روی دانشجویان است. دانشجویان راه را می­دانند و ارزش­هایشان را پس از این سال­ها در آزمون­های مختلف آزموده­اند و امروز بر اعتقادات و ارزش هایی که خود بر گزیده اند راسخ و پابرجا هستند. در مورد راهبردهای جنبش دانشجویی اگر چه جملاتی پیشتر نوشته ام ولی میدانم که فعالین امروز نیکتر میدانند و حسب هوشیاری و درک آگاهانشان از فضای موجود تصمیم­گیری و برنامه­ریزی مناسب­تر خواهند داشت.

اما گاهی از خلال تجربیات سال­های اخیر نکاتی باقی مانده است که شاید از گفته­های پیشین نیز باز مانده باشد. اگر اصرار نخست را تاکیدی تکراری بر مکتوب کردن تجربیات و مکتوب کردن راهبردها و راهکارهای اساسی و مقطعی در طول سال بدانیم باید دانشجویان را ملزم به نوشتن از همین آغاز سال دانست. در واقع نوشتن از روزهای فکر و برنامه­ریزی در تابستان. باید بدانند چه کارهایی ممکن است و چه کارهایی لازم، تا از ممکن ها به لازم­ها برسند. هدفشان را کجا قرار خواهند داد و نسبتشان را با فضای سیاسی و اجتماعی جامعه و مردم چگونه تنظیم خواهند کرد. باید مخاطبانشان را در دانشگاه بشناسند و حوزه فعالیت را مشخص سازند. با کدام اساتید، با کدام روزها، با کدام برنامه­ها. با این مکتوب کردن است که دانشجویان راهبردشان را خواهند شناخت و اولویت­هایشان را درک خواهند کرد. (پیشتر در مورد مکتوبی از راهبردها و برنامه ها و راهکارها در پلی تکنیک و توصیه های دیگر گفته بودم.)

درباره ضرورت کار تشکیلاتی و فعالیت­های گروهی، رعایت اطلاعات خصوصی و رازداری در مسیر فعالیت­ها در شرایط سخت امنیتی، قاعده­مندی و نظم داری فعالیت­ها، عدم تاکتیک زدگی (عمل زدگی) و دوری از فعالیت واکنشی و ضرورت ابتکار در فعالیت­ها پیشتر گفته شده است. و در اینجا به مسایل دیگری که امیدوارم در آستانه بازگشایی دانشگاه­ها مفید حال دوستان دانشجویم باشد اشاره میکنم.

مسئله همدلی و ارتباط با دانشجویان سایر دانشگاه­ها همچنان از مهم­ترین اقدامات فعالان قدیمی و باقی مانده در دانشگاه ها خواهد بود. با توجه به هزینه­های فراوان فعالیت دانشجویی، استمرار فعالیت برای فعالان دانشجویی در طول چند سال تقریبا غیر ممکن شده است و این گروه از فعالان ثابت قدم، معمولا پس از شکست سیاست سرکوب درون دانشگاه­، به دخالت نهادهای امنیتی راهی زندان و بازداشتگاه­های امنیتی می­شوند. بنابراین برای پرهیز از بازداشت و جلوگیری از هزینه دادن بیشتر و تحمل سختی­ها ی فراوان، توصیه به فاصله­گیری از فعالیتهای گذشته می­گردد. اما برای ادامه نقش آفرینی فعالین سال­های گذشته، علاوه بر نقش مشورتی و حضورهای موردی در جمع فعالان کنونی، نقش آفرینی از طریق ادامه ارتباط با دوستان فعال در سایر دانشگاه­ها -که احتمالا بسیاری از آنها نیز وضعیتی مشابه دارند- و همچنین پیگیری و تبادل نظر و مشارکت در برنامه ها و هماهنگی­های لازم برای انتقال نهایی به فعالان کنونی از بهترین اقدامات این دوستان خواهد بود.

پیشنهاد مناسب در صورت احیای دفتر تحکیم وحدت یا شکل گیری اتحادیه­های فراگیر نیز به سان گذشته به واسطه­ی اهمیت و مزایای فراوان حضورهای مستقیم و تشکیلاتی با یکدیگر، همان نحوه عمل اتحادیه­ای خواهد بود که با توجه به شرایط سخت دور از دسترس می باشد. (البته در مورد دفتر تحکیم وحدت، شکل­گیری شورای مرکزی و جلسات آن دور از دسترس نیست بلکه نشست های عمومی و علنی دور از دسترس است که پیشتر گفته شده است.) اما جمع شدن به دور یک پایگاه خبری و تلاش برای تهیه و توزیع یک نشریه سراسری -هفته نامه یا دوهفته نامه- برای همه دانشگاه­ها که بولتن راهبردی با ارائه راهکارهای مناسب در دانشگاه­ها باشد می­تواند بسیار موثر –در ادامه فعالیت­های دانشجویی- باشد. با توجه به تجربه­های قبلی و اقدامات مقدماتی این طرح می تواند در 8 یا 12 صفحه مطالب عمومی و اخبار و گزارش­های اصلی دانشجویی و سیاسی در کنار چند مقاله راهبردی و یادداشت­های موثر در فعالیت­ها در دانشگاه­ها شروع شود. و امکان تهیه ضمیمه مناسب را نیز باید در هر دانشگاه در هسته اصلی طراحی و تهیه نشریه فراهم کرد و با ارسال نسخه های کامپیوتری و ارائه راهنمایی­های لازم ،برای چاپ و انتشار اقدام گردد. در مورد پایگاه خبری نیز اهمیت و نقش آن بر همه دوستان روشن است و فقط توصیه به تساهل و تسامح و رواداری بیشتر و درک شرایط سخت و الزام به ارتباط پیگیرانه تر با پایگاه خبری و ارسال اخبار و لحاظ همه دیدگاه های مختلف را، که مسایلی حل شده است تکرار می­نمایم.

ارتباط با اساتید، فعالیت در دانشکده­ها و فضاهای کوچکتر و تسلط بر فضای خوابگاه­ها که از سال­ها پیش و پس از موج نخست برخورد با تشکل­ها آغاز شد همچنان باید پیگیری شود. فعالیت در فضاهای کوچکتر هم هزینه کم­تری دارد و هم آسان­تر صورت می­گیرد. البته در صورتی که نیروی انسانی کافی و زمان لازم وجود نداشته باشد این فضاهای کوچک نمی­تواند مورد استفاده قرار گیرد. اساسا استفاده از این فضاها برای برنامه­های بلند مدت، کار­های مطالعاتی، توزیع نشریات، انتقال اخبار و تراکت ها و پوستر­ها و جذب اعضا و آماده سازی فکری و سیاسی و اجتماعی برای ورود به فعالیت های اصلی دانشجویی است. چرا که حضور غیر آگاهانه در ادامه فعالیت در شرایط سرکوب کنونی هم به خود فرد و هم به اطرافیان ضربه خواهد زد.

باید از حضور عمومی دانشجویان در مکان­هایی مانند سلف سرویس­ها و سایر اجتماعات عمومی به بهترین شکل استفاده کرد. امکان استفاده از فضاهای قانونی –هنوز محدود نشده- در دانشگاه برای تشکیل جلسات و نگهداری وسایل و دور هم نشینی­های عادی، امکان انتشار نشریه و رعایت عدم درج مطالبی که منجر به توقیف نشریه می گردد -چنین مطالبی باید در شب نامه ها منتشر گردد- و هم چنین استفاده از فضاهای شوراهای صنفی، انجمن­های علمی و کانون­ها و دیگر گروه­ها و اماکن در دانشگاه ها، برای ارتباط و عضوگیری و دور هم نشینی؛ باید در تمام طول سال مورد نظر باشد و از آنها به بهترین شکل استفاده نمود. شوراهای صنفی و انجمن­های علمی همچنان اهمیت ویژه ای خواهند داشت و باید در حمایت از انتخابات آزاد در این تشکل­ها و بهره­مندی از ظرفیت­های آن نهایت تلاش را به کار بست.

در مورد ورودی­های جدید یا دانشجویانی که نسبت به مسایل سیاسی راغب نبوده­اند و تعقیب کننده همه مسایل نبوده، و یا به واسطه فضای سنتی تربیت و پرورش تحت تاثیر رسانه­های رسمی و تلویزیون جمهوری اسلامی هستند باید مسائل متعددی را در نظر گرفت. و نباید متناسب با وضعیت یک فعال دانشجویی در پایان دوره دانشجویی با انبوهی از اطلاعات و تجربه های تلخ از برخوردها و ظلم­ها سخن گفت. آنچه در شروع ارتباط و سخن با این افراد باید صورت گیرد، معرفی­ای از امکان دسترسی به اخبار سانسور نشده در رسانه های رسمی، تنوع اخبار در فضای مجازی- اینترنت- و وجود برخی اخبار درست و کامل در شبکه های صوتی و تصویری غیر رسمی است. پس از آگاهی با در اختیار گذاشتن مجموعه­ای از نشریات دانشجویی و معرفی پایگاه­های خبری دانشجویی باید بین دو مسیر پیش روی دانشجوی جدیدالورود، لزوم داوری و تصمیم­گیری را بگشایید. در این شرایط آنچه اهمیت دارد، یافت دروغ و ظلم­های فراوان درکشور است. مسایل قومیت ها، مسایل زنان و مشکلات عدیده در کشور، ظلم­های موجود و عقب ماندگی اقتصادی و علمی و یا مسایل صنفی و آموزشی در دانشگاه –که دانشجویان برخورد مستقیمی با آن دارند- نیز میتواند فرد را درگیر نماید یا به عنوان یک معترض شخصیت سیاسی او را شکل دهد. این فرد بعدها با حضور در گروه­های مطالعاتی -به ویژه گروه­های مطالعاتی کاربردی مانند روشنفکری دینی، تاریخ معاصر و گذار به دموکراسی که هم مطالعه و افزایش معلومات است و هم زمینه تغییر و فعالیت، و مرتبط با دیگر فعالیت­ها- به یک فعال دانشجویی مبدل خواهد شد. اقدامات ابتدای سال تحصیلی در قرنطینه کردن ورودی­های جدید و تسلط بسیج بر ثبت­نام و استقبال از ایشان، و برنامه های اردویی و توجیهی و تلاش برای جذب در نهادهای دانشجویی حاکمیت و ترساندن این دانشجویان از فعالین دانشجویی منتقد، و ذهنیت سازی و بیان مجموعه ای از دروغ ها و اتهامات، نمی­تواند محل نگرانی باشد. زیرا تجربه نشان داده است که گذر زمان و تلاش و عملکرد مناسب، کاملا آن ترفندهای چند روزه را خنثی خواهد کرد...

ادامه ی مطلب در روزهای آتی منتشر خواهد شد.

شنبه, ۱۰ مهر ۱۳۸۹