تونس، مصر و ایران؛ آیا روز خشم ایران نیز نزدیک است؟

رویدادهای چند هفته پیش تونس (یا همان انقلاب یاسمن) که منجر به فرار زین‌العابدین بن علی از تونس، آزادی زندانیان سیاسی و و بازگشت مخالفان سیاسی به کشور شد و همچنین موج اعتراضات مردم مصر و آنچه که به روز خشم شهره شد پرسش‌های فراوانی را برای آزادی‌خواهان ایرانی که سال گذشته را به اعتراض به کودتاگران سپاهی گذراندند مطرح کرده است. این عکس‌العمل‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: اول: آن‌هایی که نگاهی دوباره به تحولات سال گذشته می‌اندازند و می‌کوشند نگاهی آسیب شناسانه داشته باشند. این نوشته‌ها اغلب با نوعی، حسرت و خودانتقادی تلخ همراه است. دوم: افرادی که بررسی تحولات سال گذشته را تبدیل به نوعی تسویه حساب سیاسی و ایجاد تفرقه بیشتر و نفرت پراکنی کرده‌اند.

واقعیت این است که تجربه سال گذشته ایران با هیچ‌ کدام از موارد اعتراضی اخیر قابل مقایسه نیست. شاید بزرگترین دلیلش این باشد که رویدادهای ایران پس از کودتا پنهان شده در قالب تقلب انتخاباتی رخ داد و انگیزه اول مردم اعتراض به دزدیده شدن رایشان بود. اما شاید مهمتر این باشد که بدانیم سرنوشت جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران چه خواهد شد. پیش گویی در دنیای شدیدا سیال سیاست کار آسانی نیست بنابراین آنچه نگارنده بیان می‌کند بیشتر بر این باور مبتنی است که این صرفا تشریح یک اتفاق ناگزیر است.

بعد از تجربه اعتراض متمدنانه و میلیونی مردم ایران برای باز پس‌گیری رایشان و رفتار سرکوبگرانه حکومت و باز پس از رفتار نجیبانه مردم با نیروهای وحشی سرکوبگر در روز عاشورا هشتاد و هشت و عدم اعلام پشیمانی کودتاگران و دلجویی نکردن از مردم و باز نکردن فضای سیاسی برای ایجاد دوران گذار، اتفاق بعدی در ایران روز خشم نخواهد داشت: روز انفجار خواهد بود. این انفجار سراسر ایران را خواهد گرفت و فقط منحصر به تهران و اصفهان و شیراز و رشت نخواهد بود. هر چه زودتر این روز پیش بیاید آسیب‌هایش کمتر خواهد بود و هر چه دیرتر به وقوع بپیوندد، سهمناک تر و کورتر خواهد بود.

و مهمتر آن که، آن روز رهبران امروز جنبش نخواهند توانست مردم را کنترل کنند و دوران گذری شبیه آنچه که در تونس اتفاق افتاد ممکن نخواهد بود. اگر پیش از رسیدن به چنین روزی کودتاگران مست قدرت به عقل آیند و دوران گذار را خود پایه گذاری کنند شاید بتوان به گسترش روحیه مدارا و مذاکره و عفو دو جانبه و عمومی کمک کرد و از آسیب‌های یک انفجار بزرگ جلوگیری کرد. اما اگر این اتفاق نیافتد، روز بعد از انفجار پشیمانی دیگر سودی ندارد و تنها می‌توان کشته‌ها را از زیر آوار بیرون کشید.