آیا حزب الله واقعا به خاک اسرائیل حمله کرد؟

به نظر نمی‌رسد که این حرف دبیرکل حزب الله لبنان دقیق باشد.. حزب الله در واقع به جاهایی حمله کرد که لبنانی‌ها روی آن ادعای ارضی دارند و "خاک اشغال شده" خود می‌دانند، باشندگان اصلی‌اش هم شهروند لبنانند و تا پیش از تشکیل اسرائیل خود را لبنانی می‌دانستند؛ و در واقع می توان گفت که اینکه سید حسن نصرالله این اراضی را "فلسطین اشغالی" خواند ،به عبارتی ناقض ادعای تاریخی هم میهنانش است.

حزب الله در حمله روز یکشنبه، مقری نظامی در زمین‌های روستای اویویم را هدف گرفت و به آن آسیب زد که بیش از چند صد متر با مرز لبنان فاصله ندارد. نفربر زرهی اسرائیلی را هم در همین اراضی منهدم کرد. این اراضی زمانی متعلق به روستای شیعه نشین "صلحه" بوده که در آستانه تشکیل دولت اسرائیل، همراه با شش روستای شیعه نشین دیگر به اشغال شبه نظامیان یهودی درآمد و پس از تشکیل این دولت اسرائیل و جنگ با لبنان تاکنون در دست اسرائیل مانده و جزئی از خاک این کشور شده است. دولت لبنان تاکنون نه اسرائیل را به رسمیت شناخته است و نه مرز میان دو کشور را.

زمانی که هم لبنان و هم فلسطین بخشی از امپراتوری عثمانی بودند، خطی مرزی میان این دو نبود. کل این منطقه بخشی از "ولایت کبرای شام" بود که تقسیم‌بندی‌های درونی‌اش پیوسته تغییر می‌کرد. در جنگ جهانی اول، نیروهای بریتانیایی و سپس فرانسوی ولایت کبرای شام را اشغال و میان خود تقسیم کردند. بخشی از شمال اسرائیل کنونی به دست فرانسه افتاد و همراه با سوریه و لبنان زیر حاکمیت فرانسه رفت. این دو دولت، مرز میان حوزه حاکمیت خود را بر اساس پیمان مخفی سایکس - پیکو تعیین کردند که دو سال پیشتر، به منظور تقسیم امپراتوری عثمانی بسته شده بود.

چهار سال پس از پایان جنگ جهانی، بریتانیا و فرانسه بر آن شدند در مرز میان حوزه‌های حاکمیت خود در شام تجدیدنظر کنند. سرهنگ نیوکامب بریتانیایی و سرهنگ پولیه فرانسوی مامور نقشه برداری و تعیین خطوط مرزی جدید شدند که در نتیجه آن، هفت روستای ابل القمح، تربیخا (طیربیخا)، صلحه، قَدَس، مالکیه، نبی یوشع و هونین به حاکمیت بریتانیا انتقال یافت و تابع تشکیلات اداری فلسطین شد.

اهالی این روستاها جز اقلیتی مسیحی در روستای ابل القمح، همگی شیعه مذهب بودند. اراضی این روستاها از دیر باز در شهرستان صور در جنوب لبنان ثبت شده بود و تابع این شهرستان به شمار می‌رفت. مردم این روستاها هیچ‌گاه حاکمیت بریتانیا و خطوط مرزی را که این کشور میان خود و فرانسه تعیین کرد نپذیرفتند و خود را جزو لبنان می‌دانستند. ضمن اینکه در آن زمان در مناطق تحت اشغال بریتانیا و فرانسه، جنبش مقاومت استقلال طلبانه نیز جریان داشت که هیچ سازگاری با مرزهایی نداشت که این دو قدرت اروپایی برای تقسیم بندی حوزه نفوذشان می‌کشیدند.

در سال ۱۹۴۷ پس از آنکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای برای تشکیل دو دولت فلسطین و اسرائیل صادر کرد، جنگ داخلی میان فلسطینیان و یهودیان درگرفت و شبه نظامیان یهودی (موسوم به هاگنا) شمال اسرائیل کنونی را اشغال کردند که به موجب قطعنامه سازمان ملل، می‌بایستی بخشی از کشور فلسطین می‌شد. هفت روستای "لبنانی" هم در این بخش بودند. سال بعد با اعلام تشکیل دولت اسرائیل، ارتش‌های عربی هم وارد معرکه شدند و جنگ نخست اعراب و اسرائیل درگرفت. در طول این جنگ، روستای صلحه صحنه یکی از کشتارهای معروف تاریخ نزاع فلسطینیان و اسرائیل شد که یکصد و پنج نفر در آن جان باختند.

با پایان جنگ، همگی اهالی بازمانده از این روستاها به لبنان کوچیدند، زمین‌هایشان اشغال شد و در آنها بتدریج، شهرک‌های یهودی نشین ساخته شد، از جمله شهرک یهودی نشین اویویم در زمین‌های روستای صلحه که روز یکشنبه صحنه درگیری شد. اهالی روستاهای هفتگانه بر خلاف آوارگان فلسطینی، پس از کوچ به لبنان، تابعیت لبنانی دریافت کردند و به جای اینکه مانند فلسطینیان در اردوگاه ساکن شوند، در جامعه لبنان حل شدند.

در سال ۱۹۹۳ به موجب فرمان الیاس هراوی رئیس جمهور وقت لبنان، به اهالی بیست و شش روستای دیگر در شمال اسرائیل کنونی که به عنوان آواره فلسطینی به لبنان کوچیده بودند نیز تابعیت لبنانی داده شد، چراکه این روستاها نیز که در دشت حوله در غرب بلندی‌های جولان قرار داشتند، از لحاظ تاریخی و پیش از مرزبندی میان حوزه‌های تحت حاکمیت بریتانیا و فرانسه، جزء خاک لبنان به شمار می‌رفتند. اهالی این روستاها عموما سنی مذهب بودند.

در معاهده‌های آتش بس که پس از جنگ نخست اعراب اسرائیل در سال ۱۹۴۹ میان اسرائیل و همسایگان عربش بسته شد، مرزی به عنوان خط سبز تعیین شد که البته دولت‌های عرب آن را از لحاظ حقوقی به رسمیت نشناختند اما عملا مرز مورد شناسایی بین‌المللی میان این کشورها با اسرائیل شد. این خط سبز میان لبنان و اسرائیل بر اساس همان مرزی تعریف شد که سرهنگ نیوکامب انگلیسی و سرهنگ پولیه فرانسوی کشیده بودند.

در سال ۲۰۰۰ که اسرائیل از جنوب لبنان خارج شد، سازمان ملل خط کبود را میان اسرائیل و لبنان تعریف کرد که همواره در لبنان به آن اعتراض شده که دقیق نیست و بخشی از خاک لبنان را در طرف اسرائیلی قرار داده است. اما اگر زمانی دولت لبنان اسرائیل را به رسمیت بشناسد، بعید است راهی جز رضایت به همین خط کبود یا حداکثر همان خط سبز داشته باشد.

نکته اینجاست که حزب الله همه خاک اسرائیل را اشغالی می‌داند و آرمانش، بازگرداندن این خاک به کسانی است که پیش از تشکیل اسرائیل در آن ساکن بودند. بنابراین، روستای اویویم کنونی و صلحه قبلی را هم باید از آن اهالی اصلی‌اش بداند که شهروند لبنانند و همواره خود را لبنانی دانسته‌اند نه اینکه عملیات خود را در خاک این روستا، نخستین عملیات در خاک اسرائیل بداند.

سید حسن نصرالله در توضیح تفاوت میان عملیات روز یکشنبه با درگیری‌های پیشین میان حزب الله و اسرائیل توضیح داد که این حزب پیشتر یا در خاک لبنان با اسرائیل جنگیده بود یا در کشتزارهای شبعا که رسما خاک لبنان اما در اشغال اسرائیل است. او در واقع اراضی روستای صلحه را متفاوت با شبعا قلمداد کرد، حال آنکه تنها با به رسمیت شناختن اسرائیل و مرزهای دوران استعمار است که می‌توان میان شبعا و صلحه تفاوت قائل شد.