تقاضای علی خامنه ای از کسانی که از رهبر 'خوششان نمی‌آید

خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، امروز با درخواست از مردم برای شرکت در انتخابات مجلس گفت: "ممکن است کسی از بنده خوشش نیاید اما اگر ایران را دوست دارد، باید به پای صندوق رأی بیاید."

بیان این نوع جملات از سوی آقای خامنه ای، به لحاظ شکلی برای خبرگزاری‌ها تیترهای داغ تولید می کند. با وجود این به لحاظ مفهومی، احتمالا باید بیشتر آن را نوعی "مناسک گفتاری" تلقی کرد که مانند بسیاری از مناسک دیگر، زمان اجرای مشخصی دارد -که در این فقره خاص، آستانه انتخابات است.

آیت‌الله خامنه ای در ۱۹ دی ۹۴ و در آستانه انتخابات قبلی مجلس نیز همین جمله را، با اندکی تفاوت، بر زبان رانده بود: "حتّی آن کسانی که نظام را قبول ندارند، برای حفظ کشور، برای اعتبار کشور بیایند در انتخابات شرکت کنند. ممکن است کسی بنده را قبول نداشته باشد، عیبی ندارد."

در آن زمان، بیان این عبارت باعث هیجان برخی ناظران شد که تصور کردند شاید تغییری در رویکرد مقام اول حکومت نسبت به برابری حقوق شهروندان ایران پدید آمده باشد. ولی آقای خامنه ای، به سرعت این سوء تفاهم را تصحیح کرد و در سخنرانی دیگری در ۳۰ دی ۹۴، با اشاره به اظهارات قبلی خود مبنی که "حتی کسانی هم که با نظام مساله دارند در انتخابات شرکت کنند" تذکر داد: "این سخن به معنای آن نیست که بخواهند کسانی که نظام را قبول ندارند به مجلس بفرستند."

ترجمه ساده اش می شد اینکه غیرخودی های نظام باید رای بدهند، اما نه اینکه به همفکران خود رای بدهند.

آیت الله خامنه ای در سخنرانی امروز، ۱۶ بهمن خود نیز، این مفهوم را نه با توصیه مستقیم به رای دادن به خودی ها، که با حمایت مطلق از رد صلاحیت های شورای نگهبان و با ضروری دانستن ویژگی های "انقلابی" و "جهادی" در نمایندگان مجلس مورد تاکید قرار داده، که آدرس آن در ادبیات حکومتی ایران مشخص خواهد بود.

البته در سخنرانی جدید رهبر جمهوری اسلامی ایران، در مقایسه با سخنرانی مشابه چهار سال قبل با غلظت بیشتری از ادبیات ملی گرایانه استفاده شده است. او امروز گفته "هرکس به ایران علاقه‌مند است و امنیت کشور، حل شدن مشکلات و گردش صحیح نخبگانی را دوست دارد در انتخابات شرکت کند"، و حتی از کسانی که "انگیزه دینی و انقلابی ندارند" خواسته تا به خاطر "میهن عزیز" به پای صندوق‌های رأی بیایند.

این ادبیات علی الظاهر، اندکی متفاوت با اظهارات ۱۹ دی ۹۴ است که در آن، تاکید بر "تقویت نظام" پررنگ تر به نظر می رسید: "انتخابات مال رهبری نیست، مال ایران اسلامی است، مال نظام جمهوری اسلامی است؛ همه باید بیایند در انتخابات شرکت کنند؛ این موجب می‌شود که نظام جمهوری اسلامی تقویت بشود."

با وجود این، حتی در بین‌سطور استفاده امروز آقای خامنه ای به ادبیات ملی گرایانه، ردپای دغدغه محوری او بر موضوع "آبروی نظام" برجسته است: "با وجود مشکلات، مردم به دلیل آنکه در انتخابات موضوع آبروی نظام و امنیت کشور در میان است، به میدان خواهند آمد."

نهایت آنکه، علی رغم مجموعه تحولات عظیمی که از سال ۹۴ تا کنون در جامعه ایران رخ داده (از جمله اعتراضات دی ۹۶ و آبان ۹۸)، و علی رغم بازی های کلامی مندرج در سخنرانی امروز، موضوعیت انتخابات در چارچوب ذهنی مقام اول حکومت ایران، کماکان بسیار شفاف است: اینکه خودی ها، غیرخودی ها و کمترخودی ها (که امسال کاندیداهایشان بیشتر از همیشه ردصلاحیت شده اند)، به اتفاق پای صندوق های رای حاضر شوند و به خودی‌تر های نظام رای بدهند، تا به گفته آقای خامنه ای، "گردش صحیح نخبگان" صورت بگیرد.

در چنین پس زمینه ای، طبیعتا تعجبی ندارد که نگاه رهبر به میزان نارضایتی عمومی از عملکرد حکومت، در حد اشاره امروز او به گله‌های معیشتی مردم از "برخی قوانین و عملکرد بعضی مسئولان اجرایی" باشد؛ با این تاکید که: "گلایه‌های مردم به اصل انتخابات مربوط نمی‌شود، این گلایه از کسان دیگری است".

"کسان دیگری" که به نظر می‌رسد از دید آیت الله خامنه ای، اساسا در مجموعه نهادها و تشکیلات حکومتی زیرنظر رهبری حضور ندارند.