رفتن به محتوای اصلی

KABUS کابوس
14.08.2019 - 05:36

 
 
 
 داستان، کابوسهای زندگی دختری نوجوان و پدرش، در یک نیمروز تابستانی ست، در جزیزه شاهی، واقع در دریاچه اورمیه، که در حال خشک شدن است.
 زندگی"خانوادگی و اجتماعی" آنها ( گذشته و حال و آینده) در دو ذهن آمیخته بهم ( دختر در درون پدر)، طی، و توسط خودشان روایت میشود. شخصیت سوم داستان( امید)، که خود بخشی از این ذهن هاست، ما را از جریان آگاه می کند. آنها (سه کاراکتر) خود و همدیگر و محیط را روایت میکنند. 

kabus tüki   PDF   کابوس ترکی ( لاتین)

kabus türki( xət arəbi) PDF کابوس ترکی ( خط عربی)

PDF کابوس فارسی

 
 

 
 Missing media item.      
 Ada(Şahi)


   
 
                                     

                                                         

Şahi adasının xalqına

A.Elyar

Kabus

 

Onlar daş atlarla gəldilər
Gölü içib çayları bəndə çəkdilər!...

A.E.

 

 

 

 ««...Laçın çaparaq atını qovurdu. Kəhər birdən-birə durdu. Qabaq ayaqlarını göyə qovzayıb bir qorxunc kişnədi. Laçın yerə yıxıldı. Və at hürküb yoldan çıxıb getdi.

Laçın görürdü: Bir sürü atlı ona tərəf gəlir. Üzlərində bağır çatladan üzlük, əyinlərində uzun gen, qulu qıssa, qara paltar, və əllərində çapacaq! Atlılar qəhvəyi, qara qırmızı, və boz atların üstündə, bağıra-bağıra ona sarı gəlirdilər.

Atların dırnağından bir qalın toz-torpaq dumanı havaya qalxmışdı. Onlar yaxınlaşdıqca Laçının gözləri qorxudan lap böyüyürdü; sanki çanağından çıxmaq istəyirdi.

İstədi gözünü yumsun, yuma bilmədi. İstədi əli ilə gözünün qabağını tutsun, tuta bilmədi. Hiss edirdi az qalır atların əl-ayağı altında qalıb əzilsin. Çətinliklə özünü yoldan qırağa çəkib adanın sahilində bir daşa söykəndi.

 Görürdü: Çevrəyə bir zil qaranlıq çökür. Adamlar sürü-sürü fənar əllərində üz qoyublar dağa sarı qaçırlar. Ucadan inilti, çığır-bağır səsi qulağına gəlir. Və başı üzülmüş quşlar, qan fışıltısında kənarında atılıb düşürlər!

Kəskin bir yel, duzlu toz-torpağı üz-gözünə çırpır. Və dağ başında fənarlar yavaşcasına bir-bə-bir sönürlər.

Bir az geçərkən, səs-küv kəsildi. Quşların cəndəki yan-övrəyə səpələnmişdi. Bu anda bir ağır səssizlik çevrəni bürüdü.

Gördü: Üzlüklülər atdan yenib, qamçı qəmə, bir ipin dar halqası əllərində, neçə addımlıqda ona sarı gəlirlər.

«Gözümdən itin gedin! İtin gedin!» -Deyib bağırdı. Və öz səsinin cingiltisində özündən getdi.

 Zəhərli ilanlar torpaq çəmən üstündə yol boyu züvürdülər.

 Missing media item.

Laçın, orta boylu, solğun, gözə arıq, əsmər, üzü kiçik, qələm qaşlı, işıq göz, və ağızı burunu yaraşıqlı, bir qızdır.

O elə, ilk baxışda, duruluğu, sevgini, görənin ürəyinə salır.
Ayağında sürməyi qıvraq başmaqları, başında mavi güllü yaylığı, qəhvəyi hörükləri, ortası tala-tala ağ gül ilə bəzənmiş lalə rəngli donu gözə çarpır. 

Laçın Saray-da yaşayırdı. Şahı yarım adasının lap çox nüfuslu kəndində.

Ada Urmu gölündə gözəl təbiətli bir dağ-daşlı yerdir .Geçmişdə, yayda çayların suyu azalanda o yarım adaya dönürdü. Və el quru yolla çevrədəki şəhərlərə get-gəl edirdi.
Adanın kütləsi bir neçə böyük-kiçik kənddə yerləmiş idi. Gəmidə, əkin-biçində, bağdarlıq, heyvandarlıqda çalışırdı. Onun bulaqlarından duru içməli su zinəlirdi və yaşıl bir çevrəsi var idi.

Yerli köçərgi quşlar sahilin qəmişləri arasında yumurtlayırdılar. Və uşaqlar dərsə gedirdilər. 

Laçın anasının ölümündən sonra evin ikimci dirəki və atasının dayağı olmuşdu. Hiss edirdi anasından sonra adada yaşayış çox dəyişibdir.
Gölə axan çayların üstünə bənd vurmuşdular. Azalmış yağım və bəndə qalmış sulara görə quraqlıq çirkin üzünü görsətirdi. Dərin quyular gün-bə-gün çoxalırdı, və gölün böyük payı yavaş-yavaş quruyurdu. Yel ürək açma yerinə düz tozunu hər yerə səpirdi. İşsizlik, oğurluq, qaçaqçılıq, və ağır cəza üzərində gedən sözlər dillərdən əskik olmurdu.  

Daha, həyat, bir sınıq-salxaq arabanın əski təkəri kimi, cıra-cırıla, çor- çomur içindən, geçib gedə bilməyirdi. Və yaşayış çarxının dolanış arzusu, dərin həsrətlə ürəklərdə qalmışdı.
Laçın o gün öz qəhvəyi arıq atını, Kəhəri, pəyədən çıxardıb, məhəbbətlə tumarlayıb, üz-gözündən öpəndən sonra bağrına basmışdı. Lalə, onun qonşu dostu, görüb demişdi: 

«Qız hara gedirsən?»
«Atam yanına. Yalqızdır.»
«Kəhəri gözlə!»
«Kəhər mənim sevgimdir.»
Və atı minib zəmiyə sarı qovmuşdu.
Atası ona tapşırmışdı,“yaxşı olar evdə qalsın”, amma laçın dözməyib, bir nahar bişirmişdi, istəyirdi onu atasına versin.
Kərəm, laçının atası, zəmidə belini əymişdi biçin biçirdi ki, kəhərin kişnəməsi onu qalxızdı. Kəhər qarışmış idi. Torpağı dırnaqlayıb yerində durmurdu. Kişi bildi ki, bir xəbər var. 
«Nə olub belə, bə niyə tək gəldin? Hanı bə Laçın?» -Dedi.
Kəhər şaşqın və qəribə hərəkətləri ilə ona bildirdi ki, tez olsun, zamanı əldən verməmək gərək.

Amma bundan artıq eliyə bilmədi fikir və duyğusunu göstərsin. O ki, dəfələrlə Laçının pis halını görmüşdü diyə bilmədi, ömür boyu ağır yükləri daşıdığına dayaq, necə əziz və bir dənə dostunu əldən verir.

Və bu ona zəhərdən pis acı gəlir. Kimsə bilmədi o zaman ki, bu qızın tumarlayan, ürəyə yatan, səsi və öpüşü ilə başını onun bağrına basırdı, ya onu öz belinə alırdı, necə bir gözəl duyğu hiss edirdi.
Və indi o, necə qar kimi zərrə-zərrə əriyib aradan gedir. Əyə bunların hamısını desəydi, bir adam onun duyğusunu anlaya bilərdimi?
Kimsə bilmədi kəhərin ürəyində daha nələr qaynayıb coşub geçırdı.

 Missing media item.

Kərəm oraqçanı qırağa qoydu. Yeyin mindi ata, düşdü yola. Yolda bir şey itirən adamlar kimi axtarıcı və dağ-dağalı baxışlarıla hər yeri gəzirdi ki, birdən gözü Laçına sataşdı. 
Atdan yendi. Kəhəri bir ağaca bağladı. Laçın daşın dibində düşmüşdü. Onu bağrına basdı. Pinəli əlilə alının tərini silib soruşdu:
«Laçın! Laçın! Qızım sənə nə olubdur?» 
Qız gözlərini açdı:
«Ata gəldin? Mən qorxuram! « - Deyib, ağladı.
«Nədən qorxursan bala?»
«Adamcıqlardan! Səbətələrdən! Qaranlıqdan!«- Ağlar ikən dedi.
«Qızım, bir şey yoxdur. Səni qorxudan bir şey yoxdur.»
«Var! Getməyiblər. Genə gələcəklər. Bilirəm genə gələcəklər! Bağrımı yaracaqlar. İki aydı məni buraxmırlar. Siz onları görmürsüz, amma mən görürəm! Kimsə görmür, mən görürəm. Deyirəm amma heç kim inanmır.
Hamı kabusu yuxuda görər, mən onu oyaqlıqda daşıyıram. Bir boylu ana təkin ki, uşağını daşıyar. Onlar məni içimdən yeyirlər! 
Nə əllərindən qaça bilirəm, nə də onlara bir cavabım var! Tərpənmədən lalam- karam oturub hürüt-hürüt onlara baxıram. Ata, mən qırtı-qırtı yonulub tökülürəm! Mən qar kimi əriyirəm!...»
«Niyə, inanıram bala. Amma dayanmaq gərək. Çalış görsətəsən ki, qorxmursan.»
«Kaş ki, anamdan, bacımdan, qabaq mən öləydim!»
«Yox ! Elə demə! Sən yaşamalısan. Yaşayış ağır və rəhimsizdir. Amma şiv olub sına bilmərik. Tab gətirmək gərək!»
«Ölüm bələ yaşayışdan yaxçı deyilmi?»
«Yox, ölüm yaxçı dəyil. Ölüm işin sonudur. Sən hələ yaşayışın əvvəlindəsən. Qorxulara güc gəlməliyik. Həyatı yaratmaq gərək. Ona da bir yol taparıq. Dura bilərsənmi? Dur min ata gedək...» 

**
İki həftə, üç gün sonra, Laçın xiyavanda idi, kütlə ilə. 
«El gəlini can verir! »- Deyib bağırırdı.
**
Köç! Köç! Adadan köç!
Unutma Kəhər ilə adanın sevgisini.
Yox! O silməmişdi ürəyindən, röyalarından heç bir sevgisini.
*
Kəhəri Lalə minirdi. Və qara sandıqlardan danışırdı ki, həmişə su üzündə avara idilər!

Duvarların susması, quşların səsi, dərya 
Yaş çəmənlər, duru şehlər, duz -tozu, dərya

Ayaq qoyursan yola, bir avara kimi
Heç də bilmirsən hara aparacaq səni
Təzə yollar, yeni sözlər, yeni həyat?
Yıxılmasan, sınmasan
Əyər görməyə gücün olsa, bəlkə.

İş ağrısı acısı, gözdə
Çörək atlı, sən piyada
İstər-istəməz atlının dalınca qaçmağın gərək.

Bağlı! 
Qıfıllanmış yuxuya
Qarışmış röyalara. Ot-ələfə, dağ-dərəyə, çölə heyvanlara 
Və göl qırağında gözü yola, çayların şaqqıltısına.
Bəlkə yel-tufan, özgə yollar aparmasın səni? 

Yoxu? Dərin həsrət yuxusu?...
Ev uzaqdır, yuxu yaxın. Laçın! Yarıya bölünüb sənmi?!

»Qızım, oyan! İş vaxtıdır, oyan bala !... «
«Ata istədim kəhərin boynun qucaqlayam, o məndən boyun qaçırtdı!...» 
 
«Ev uzaqdır, yuxu yaxın. laçın! Yarıya bölünüb sənmi?! 
Uzaqlarda, balaca göllərdə sülüklər qaynaşırlar.»

»Gündüz, çörək
Axşam, duz
Baharın son ayıdır.«

*

Üfüqdə dərya üstündə, təzə çırtlamış günəş, ağaclarla binaların arasından qızıl tellərini yaymışdı. 
Toranlıq çəni hələ çöldən çəkilməmişdi.

Çer Hacı Hüseyn, "Kontarat-çı memar", Hacı Zeynal-a Urmuda imarət tikirdi. İki bənna, altı əmələ işlirdilər. Bir ay iki gün idi. 
Memar binanın qurtulmuş qiymətini hesab-kitab eləmişdi və pulunu qıst inan hacı Zeynaldan ay-ba-ay alırdı. O çalışırdı məsalehin və fəhlələrin pulundan kəssin ki, özünə çox mənfəət qalsın.
 Memar işçilərin yanında çox durmaz idi. Bənna onların işinə gözətçi idi. 
İş sübh saat yeddidən başlamışdı. Laçın belçə elində sərəndi qoymuşdu torpaq ələyirdi. Əynində Manto, başında çarqət, qıçında göy iş şalvarı, qıraqdan baxanın gözünə uyğun gəlirdi. Ona yaxın bir kişi  külüng əlində köhnə bir duvarı yıxırdı. Toz-torpaq havanı bürümüşdü. Laçın cum-culaq tər içində idi. Alnından axan tozlu tərin damcıları gözünə dolub yandırırdı.
 Kərəm bənnaya sətildə qum-əhəng verirdi və Umud, təzə həbsdən çıxan gənc bir oğlan, kərpic atırdı. Bir az irəlidə obiri bənna-fəhlələr işləyirdilər. 

 Bir kişi, belində əsləhə, oradan keçirdi. Gözü sataşdı laçına durdu:
« Bacı başıyın ört!» - Qalın bir səslə dedi.
Laçın başından bir az züvmüş çar qətini düzəltdi. Umud kişinin səsini eşidərkən dedi:
«Əyə düz deyirsən, başıyan bir leçək ört gəl işlə, görək necə onu saxlaya bilirsən. Səsin isti yerdən çıxır.»
«Çox danışma! Səni dindirmədim. » -Deyib getdi.

«Köpək oğluna yaxçı cavab verdin.» -Bənna gülümsənərək dedi.
«Yox, yaxçı cavab verə bilmədim. Getsin dua eləsin ki, tez qoyub getdi. Yoxsam ona elə bir söz deyəcəyidim ki, həmişə yana-yana qalsın.» -Umud dedi.
«Bir söz. Sən ki, dərs oxuyubsan, "daneşcu" da olubsan; və bilici bir adamsan, bəs bu lat-lütün dilini haradan öyrənibsən; olmuya bunun da dərsini alıbsan?»
 «Onun da dərsini oxumuşam! Mən həm daneşcu-yudum, həm də “tor-duvarı” dalından baxmışam. Onların dilini yaxçı anlıram.»
«Qaç bir qucaq kərpic gətir!»

Laçın orda-burda yolçunun sözlərindən çox eşitmişdi. Amma heç bilməzdi nə cavab versin. Yalnız yadına salırdı ki, adada belə bir sözləri az eşidərdi. Və çöldə zəmidə quşlar kimi azad idi. Birisi yox idi ona diyə qıçın əyridir düz qoy! Hiss edirdi hər yandan çarmıxa çəkilibdir. Özü -özündən soruşdu:
«Laçın! Qul idin ya indi qul olubsan?» 

Fikirli, belçəni torpaqla doldurub sərəndin döşünə atdı. İri daş-qumlar narın torpaqdan ayrılıb sərəndin qabağına töküldü.
« ...Fələk gəl sabit eylə hansı günüm xoş geçdi...» -deyib dodaq altı oxudu.

 Göydə bir ala-qarğa qar-qar edərək geçirdi. Laçın bir nəfəs alaraq başını qovzadı ona baxsın. Birdən gördü köhnə duvar, altı metir uzununda, üç metir ənində, yavaşcasına titrəyir. Və iş yoldaşı onu dibindən qazır!
« Əmi qaç! Duvar gəldi!» -Çığırıb qırağa qaçdı.  
Kişidə qaçdı. Duvar yatdı. Toz-duman qalxdı.
«Ay havar qışlarım!» -Əmələ deyib bağırdı.
Hamı yardım üçün qaçdı. 
« Dəyməyin! Bu köpək oğlu ölməlidir! Ona mən deyirəm duvarı dibindən yıxmazlar, deyir “mən qabal tutmuşam, istirəm tez qurtarıb gedim, uşağım naxoşdur”. İndi öl! Ölüm cəzandır! Köpək oğlu!» 
-Bənna qaça-qaça dedi.

Adamlar gəlincə laçın onu torpaqdan çıxartdı. Kişinin "Vay dədəm- vay..." səsi kəsilmirdi. Əl-ayağı bütün yaralanmış idi...
 Onlar bir Taksi çağırıb onu tez mərizxanaya göndərdilər.
Laçın ayaq üstə quruyarkən, özünü lap itirmişdi və bütün dərdlərini də unutmuşdu . Qan-tərini, bel-ağrısını, Fəhlələrin özgə-özgə baxışlarını, və yarım fəhlə haqq almağını da.

 Ürəyi tələdən qurtulub qaçan bir quşun ürəyi kimi çırpınırdı. Ölümü bir addımlığında görmüşdü. Və bir başqasını da onun ağzından qapmışdı. Fikri getdi fəhlənin ev-uşağı yanına:

«Əmi ölsəydi kim onun ev-uşağına çörək verəcək idi. Əyər işdən qalsa haradan yeyib içəcəklər?»  -Öz-özünə deyib soruşdu.
«Laçın yuxlama! Tez-tez ələ, torpaq lazımdır!» -Bənna əmrli bir səslə dedi.
 « Baş üstə usta.» -Laçın cavab verdi. 
Və heç bilmədi niyə belə sözə baxan olmuşdu. Bəlkə də buna görə ki, çox eşitmişdi: “İstəsən çörək yiyəsən, hər nə dedilər baş üstə de!” Sözü ağır-yüngül etməyə onun vaxtı yox idi. Gedib-gəlmə, yorğun düşüb yatmaq, zamanı ona qısaltmış idi.
„Hər nəyə baş üstə de! Laçın! Qul idin ya  indi qul olubsan?" 
Ağlına yerləşmirdi.  Atasının sözü yadına düşdü:
«Yaşayış ağır və rəhimsizdir. Amma sınmamaq gərək.!» -Və artırdı:
«Çox da zalımdır!»
Belçəni torpaqla doldurdu, tez-tez sərəndin döşünə vurdu.

O gün axşam, memar, duvar altından can qurtaran əmələnin "haqqını" Umuda verib dedi:
« Əsgərin evinin harada olduğunu demişəm, onun pulunu aparıb versən yaxçı olar. Sabah cümə, iş də tətildir.».
« Verərəm.» -Umud dedi.
Laçın atasıynan danışandan sonra: 
«Onun əhvalını soruşmaq üçün, olar məndə gələm?» -Umuda sarı deyib soruşdu.
«Bu işlərə qarışma! Sən hələ uşaqsan!»
« Mən uşaq dəyiləm. 16 yaşındayam.»
« Elə odu ki, uşaqsan da. Hələ 18 yaşında olmamısan.»
«Bahana gətirmə! Bir yol de, yox, qurtar.»
«Yox!»  

«Yolda saysız ayaqlar, quşların yatı çağı,
Oğurlayıblar çörəyi, daş altındadır çörək.
Qarnı ac, əli boş, evə dönmək gərək.

Laçın bala! Qal! Cum şirin yuxulara!
Çörək ağrısını, qoy mən özüm çəkim.
Bala! Qurquşum durasını, qoy mən özüm kəsim!»

«Ax! Ata! Ata!
Ağrından məni uzaqlatma!
Oyanış kabuslarımı daşımağa, 
Gücüm yox mənim!
Apar məni özünlə, ağrı-əmək içinə!»

 **

Sübh qarğalar yuxudan durmamış, yolu qatmışdılar qabaqlarına . Qoca, cavan, uşaq. Çantalı, çantasız. Çiyini belçəli belçəsiz. Köhnə par- paltarda. Quşlar təkin, bir-bir, iki-iki yığışdılar. Yirmi, əlli, bəlkə də yüz adam .

 Saat beşi görsətir. Cümə günüdür. Onlara cümə ilə şənbənin bir o qədər də  fərqi yoxdur. Meydan cümə günləri də, ayrı günlər kimi, fəhlə inən dolu olur. Çox az adamlar bu gün evdə qalıb dincələrlər.
Saat altıdan yavaş-yavaş fəhlə tutanlar tapılıb gələrlər.

Nəştovluqda, Umud, yay köynəyi ilə Cinz şalvarı əynində, sport başmaqları ayağında, meydandan geçirdi. Fəhlələrin içində gözü laçınla atasına sataşdı. Getdi onlara sarı salam verib dedi:
« Ay balam! Siz burda neynirsiz? -Və dodağı gülüşlü əl verdi.
«Dedik yaxşıdır bu gün evdə qalmıyaq, iş dalıca olaq. Bir gün də genə bir gündür. Donquzdan bir tük də çəksən qənimətdir.» -Kərəm dedi.
« İş necədir?»
«Gördüyün kimi. Bu gün əlli kişidən beşi  işə getmiyib. Durmaqdan ayaqlarımız şişibdir. Birisi yoxdur, kefimizi soruşsun.»
« Bir dədə-balaya, balada  ki, qız ola, kim hazır olar iş versin?»

«Laçına dedim: Qal evdə, qoy mən gedim! Yox dedi. Əl çəkmir da. Indi də burada hamı gözünü bərəliyib bizə baxır. Deyirlər bu kişi də lap səfehliyib ha! Biz kişi ola-ola, iş tapa bilmirik, bu özünə heç, qızına da iş tapır.»
«Bina işi arvad-uşaq işi dəyil. Hacının yanında işləməyiz, bir xoş təsadüfdür.»
« Sən hara gedirsən?» -Laçın soruşdu.
«Gedirəm o axmaq kişinin pulunu verəm. Olmuya  səndə istirsən gələsən?»

«Aparsan gələrəm.» -Laçın gülüşlü dedi.
« Atan razı olsa gələ bilərsən .»
« Qızım gedirsən get. Mən də gedirəm evə. Bu gün çörək daş altında qaldı.»
«Ata  nıyaran  qalma! İndi qayıdıram...»

 

Meydandan bir az uzaqda bir Ləndover maşını xiyabanın qırağında saxladı. Durt kişi atıldı eşiyə, Laçın və Umudun üstünə hücum gətirdilər. Onları qollarından tutub, kənara çəkdilər.

«Bu oğlan sənin nəyindir? Hara gedirsiz?» -Bir gəzmə Laçından soruşdu.
«İş yoldaşımdır. Gedirik bir yaralı yoldaşın pulunu verib əhvalını soruşaq. O dünən duvar altından can qurtarıbdır.»
« İşiyizin adı?»
«Bina işi. Bir hacıya bina tikirik.»
Gəzmələr Umudu da danışdırdılar. Sonra, bir-birlər ilə pıçıldaşıb dedilər:
«Gedin dua eləyin sözləriz tərsə çıxmadı, yoxsa işiz yaş idi. Xoş gəldiz.»

 Bu incitmədən sonra, elə ki, onların fikri öz yerinə gəldi, Umud Laçına dedi: 

« Bu xarabada qız inan oğlanın xiyabanda getməsinin, min bir baş ağrısı var. Mənim də adım it dəftərində ala itdən bəllidir. Adamı götürüb apararlar, gərək gedə çomur ayaqlıya, hey eşşək gətirib mərəkə yüklüyə.»
«Mən nə bilim burda adamın nəfəs almağını da güdürlər.» -Laçın dedi.
«Həyə, sən bilməsən. Dünən adadan gəlibsən deyirsən bə hələ hər yer adadır. Bu qonşunun, o qonşunun başı ağrıdı qaçıb kefini soruşa bilərsən. Yox dostum, burda sağ göz, sol gözü tanımır. Qardaş da qardaşı. Ağzın dolu qan olsa yerə tüpürmə! Hami bir-birinə gözdür. Gözün gördükcə xəbərçi, iki üzlü, hilə kar sıraya düzülüblər. O ki, deyir sevirəm səni, irinc qəməsini vurmağa gəlibdir. Və başsız bədən istiyir. Sevgi, məhəbbət, yaxşılığı,  kimsə tanımır. Çünki,  belə bir şeyləri görmüyüblər, və bir zaman yaşayışlarında da olmuyubdur; olsa da anlamıyıblar. Biri səndən məhəbbət görsə, deyər bə hələ malında gözün var ya canında. Bunların başqa bir hissləri yoxdur; olub-qalanı da ölübdür. Dəyərli fikir duyğularını yenidən diriltmək, heç tarının da işi dəyil! Belə bir adamlara yas tutmaq gərək!»

«Anlıram.»
«Yaşayış üçün hələ çox acıları dadmalıyıq.»
«Umud nədən ötrü  dustaqda idin?»
«Hamıya bir  balaca rahat yaşayış istədik. Dedilər söz bircə biz diyəndir. Sən dinmə, danışma, kəs səsiyin. Əlbəttə bircə mənə yox, minlər cavana dedilər. Hamını vurub tutub dağıtdılar. Ölən öldü, qaçan qaçdı, tutanı dustağa basdılar.»
«Hərdən fikir elirəm, necə olar ki, insanlar yaşayışda, iş, ev, dərmansızlıq, yoxsulluq üzü görməsinlər; birisi onların hər şeyini güdməsin; özləri seçsinlər nə istəyib istəmirlər; bir az rahat yaşasınlar?»
«Mən də bu sorğulara qabaq gəldim. Hər gün onlara toqquşdum. Uşaqlıqdan indiyəcən. Onlara düz cavab tapmaq rahat bir iş dəyil. Hələ lazımdır ayrıları da, düz cavablara çatsınlar. Yol tapsınlar. Məcburuq bəzi şeyləri də kitablarda axtaraq. Onları öz həyatımızda ağır-yüngül edib özümüz üçün bir yol seçək. Vaxt ikən sənə bir şeylər taparam oxuyarsan, bəlkə yardımçı oldular.»

Laçın və Umud xiyavanda , tüstü və səs- küv arasında , rəng bə rəng maşınların gəlib-getməsində, danışa-danışa  Əsgərin evinə getdilər. Sonra Laçın  öz evlərinə qayıtdı.

«Gəl qızım, gəl! Nahar hazırdır. Hən, de gorum yazıq kişidən nə xəbər varmı?» -Kərəm soruşdu.
Qız doluxsunarkən:
«Ata, Əsgər əmi gildə yas idi! Evə girmədik. Pulu qapıdan verib qayıtdıq. O məriz-xanadadır. Amma uşağı ölübdür!» -Laçın bunu deyərkən yaş gözlərindən pırıldadı.

 »Bala Laçın! 
Kimsə səni anlamaz
Suyu iç elə
Çörəyi də!«

«Ata! Şorakətdə buğda!?
Nə buğda göyərdi
Nədə söz!«

«Quşların yükü duz!» 
«Quru göl!» 

»Acı keçmişlər 
İtən gələcək
Dalımdakı yük.«

»Zamanı daşıyıram mən.
Ortadadır
fırtınalı dalğalar.«

 
Missing media item.
ada
 

Qaranlıq düşüb.
Laçın nan Kərəm işdən çıxıb gəlirlər. Xiyaban çox qarışmışdır.
Hamı tələm-tələsik istəyir evinə qayıtsın. Yük daşıyan maşınların səsi, adamların uca-uca danışıqları, duzlu toz havanı bürüyübdür.

‏Kərəm yolun ortasında bir durdu, girdə börkünü yuxarı verərək əlini qaraşın üzünə, qalın bığlarına çəkib Laçına sarı dedi:

«‏Evdə yeməyə bir şey yoxdur. Yol üstündə də tapılmaz alaq. Sən çox yorğunsan, get evə! Ayaqların dalınca gəlmir. Mən gedim bir az ayın-oyun alıb gəlim. Tez qayıdıram.»
«Olsun ata, tez qayıt!»-Laçın bir yorğun səslə cavab verdi.

O evə yetişənəcən piyada çox yol gəldi. Yolda ucu-bucaqsız fikirlərinin ardını tuta bilmədi. Gözləri öz-özünə yumulurdu, və beyni sözünə baxmırdı. Sanki işdən düşmüş idi. Balaca həyətdən geçib bir üç-ü-dörd otağa girdi. Evi köçdən sonra kiraya tutmuşdular. Onların yatıb oturmağa yalnız bir otaqları var idi. Onun bir bucağına qab-qacaq, obiri bucağına da yastıq, yorğan-döşək yığmışdılar. Və iki güldan , içində qızıl gül, pəncərə qabağında idi. Otağın tərkinə bir köhnə kilim salmışdılar.

‏Laçını aclıq, yuxusuzluq, yorğunluq və ürək çırpıntısı bərk sıxırdı. Pəncərəni açdı. Yaylıq, “manto” və çantasını otağın bucağına qoydu. Süfrəni gətirib saldı; boşqabları düzdü. Bir göz dolandırdı, gördü bir boşqab əskikdir! Getdi gətirdi. Qoyanda süfrə gözünə boş gəldi!
Pəncərəyə sarı baxdı. Bir ağ paltarlı kişi, boşqab əlində, duzlu bir sonanı ona buyur deyirdi! Laçını qorxu basdı.
»Kim siz?» -Bir titrək səslə soruşdu.
Cavab gəlmədi. Laçın yerində dondu:
«Al! Yemək dadlıdır.» -Kişi boşqabı əlində tərpədib anlatdı.
Və uzun iti pıçağını görsətdi ki, elə özü sonanın başını kəsib, əti halaldır.

‏Laçın ixtiyarsız yavaş-yavaş ona sarı çəkildi. Yuxulu-yuxulu yeriyən kimi. Kişinin üzü bəlli deyildi, kabusda gördüyü adamlar təkin.
O vüqarla pıçağını laçının boynuna sarı apardı və birdən, iti bir hərəkətlə, qızın boğazını vurdu! Laçın, onun biləyini göydə tutdu! O, koxa şişman cəmdəyini qızın üstünə saldı. Laçın dalı üstə yerə dəydi. Və kişinin əl- ayağı altında başı üzülmüş quş kimi çabalıyıb çığırdı:
«A...t...a!‏»

‏Kərəm qapıdan girdi. Laçın kilimin üstündə əl-ayaq çalırdı.
«Laçın! Laçın! Gəldim bala !» -Deyib onu bağrına basdı.
‏Laçın gözün tikdi atasının gözünə və bir neçə an elə, qaldı:
«‏Gec gəldin, boğazım qanıyıbdı? »-Bir titirək səslə soruşdu.
«Yox qızım, sən sağsan. Bir şey olmuyub, nigaran olma!»
«Ata məni yalqız qoyma! Boğazıma bıçaq vururlar. Çörəyi yox, quşların cəndəyini mənə buyur deyirlər. Doktor deyib yalqız qoyma məni.»

«Yox, səni yalqız qoymaram bala. Xəyalın rahat olsun. Bir də çaşmarıq. Amma bunu bil ki, bu şeylərin hamısı geçib gedəcək. Oyaqlıqdakı kabuslarıyın da sonu var. Qalx ayağa çörək gətirim, acsan.»

«Ha zaman qurtulacaq? Mən qorxu yuvası olmuşam. O zaman qurtular ki, daha mən yuxam. Göz açandan hər şeyi bir-bir əldən vermişəm. Ana-bacımı, dost və qardaşımı, yer-yurdumu. Hamısını. İndi bircə siz mənə qalıbsız, qorxuram sizi də əldən verəm. Doğum yurdumu əldən verdim. O yeri ki, daş-qumuna, ot-ələfinə, çay-çeşməsinə, dalğalarının ətrinə vurulmuşdum. Elə ki, Kəhəri, Laləni də məndən aldılar. Ata! Səndən ayrı kimim var mənim ? Sevgi ilə dərs oxurdum onu da əldən verdim.

Mən hər şeyimi itirmişəm. İndi hər yerdə öz itkinlərimin dalısıca gəzirəm. Əldən vermə qorxusu məni dəli eləyib. Burda bir "tula" kimi düşmüşəm sənin dalınca, istəmirəm bircə dirəyimi də əldən verəm, yalqız qalam.
Həmişə quru-qurusuna sevinmişəm böyüyüb bir iş tapacağam, özümə ev tikib atama yetişəcəyəm. Amma günü gündən pis umudsuz olmuşam; və daha artıq qəm -qüssəyə cumuşam. Xoşluqlar bütün yuxu xəyal olublar. Tərsinə, qara günlər, acı şeylər yaşayışımı yaradıblar. Bilmirəm, öz axır-aqibətimizdən çox qorxuram. Yaşayışın düzəlməsinə heç bir umudum yoxdur. Bir zərrə də. Bilmirəm hər şey niyə belədir, niyə belə olubdur. Bəlkə də zalım fələk bizimkini belə yazıbdır.»

«Bala mən də bilmirəm hər şey niyə beldir. Amma bunu bilirəm ki, insan bilmədiyi şeylərin adını fələk qoyubdur. Onları bilsə fələk də işdən düşər. Qızım, sən hər şeyi əldən veribsən, məndə vermişəm. Acı keçmişlər üçün özümüzü aradan apara bilmərik.
Keçmişə fikir vermə, həmişə gələcəyə qabağa bax, burax acı keçmişləri! Keçmişin düyünü keçmişdə qalıbdır, açılan dəyil. Gələcəyə fikir verməliyik.»
«Bilirsiz, öz əlimdə dəyil. Tutmaca gələndə ixtiyar əlimdən çıxır. Heç bilmirəm necə cumuram. Əl çəkmirlər da!»
«İndi bir balaca iş tapmışıq başımızı dolandırırıq; işsiz dəyilik. Ayağımız burada bərkisə göndərərəm dərsiyin də oxuyarsan. Adadan  bir yolluq əl çəkməmişik. Orada yaşayış olsa qayıda bilərik. Ürəyin rahat olsun. Qaldı ki, biz bu tufanlardan keçmişik. Dəmir idik polad olmuşuq. Gərək heç zaddan qorxun olmasın. Bizi dəyirmanın bu yanından ölü salsan, oyanından diri çıxarıq. Tərsə fikirləri burax! Sənə bir qadın işi də taparıq. Dərsiyin oxuyarsan, özüyən ev də tikərsən. Dur süfrə başına, acıq! Şamdan sonra istəyirəm sənə Koroğlu və Əsli-Kərəm` dən oxuyam. Bir misra sən oxuyarsan, birini də mən.»
Elə ki, Laçın nağılların adını eşitdi başladı:

«Atəş Kərəm, tüstü Kərəm, yan Kərəm!

Ata, gəl!»
Kərəm ikimci misranı gəldi:
«Əsli olsun sənə qurban, can Kərəm!...»

«Qul deyərlər qulun boynun burarlar»
«Qullar qabağında gedən tirəm mən...»

«Kərəm yandı, əsli yandı, mən yandım.»
«İndi onların eşqini mən inandım...»

 «Ata!

Damcı-damcı qan

Dəniz-dəniz əmək

Dənə-dənə inci

Üst-üstünə düzürük.

 

Öz əlimizlə

Yeni bir qat tikirik

Yer üzünə!»

«Laçın, bala!

Bu nə hikmətdir

Bələ bir əllər

Belə çılpaq

Bələ bom-boşdur?!....»

**  

Laçın xiyabandadır. Təzə ütülü paltarlarını geyib, Çantasını çininə asıb, fikirli, iti addımlarla, adamların arasından geçir.

 Hava istidir. Gəzmələr çapırlar. Və xalq onların yürüşündə əsir. Qoca-cavan, uşaq- böyük, evli-subay...
Həm də, süd əmər uşaqlar. Onlar yerlərini batırarkən, Pampers`lərini dəyişə-dəyişə ağlayıb çığırırlar.

«Bacı! Uşağı yolun ortasında lüt eləyibsən ki, nu olsun; görmürsən hamı sizə baxır?!»

«Qoy get ağa! Qoy get! Sıçmalı şeyə sıçarlar. Uşaq hər şeyi batırıb!»

Laçının gözündən heç bir şey yayılmırdı. Amma onun fikri, çox ayrı yerdə idi. Umudun yanında. Fikr edirdi, bu iş yoldaşı, qızıl gülə bənzəyir. Onun sözündən həm dinc alırdı, həmdə ağrı. Özü-özünə dedi:

«Hərə bir təhərdir. Kim-kimə bəzəməz. Qızıl gül xarsız olmaz, heç könül qubarsız olmaz...»

 

Bu fikirlərdə idi ki, barmağını qoydu zəngin üstünə basdı. Bir neçə an sonra Umud xiyabana baxan pəncərədən başını çıxardıb:

 «Gəldim!» -Dedi . Və qapını açdı.

«Salam. Necəsən, yaxçısan?»

«Yaxçıyam.»

«Gəl üstə!»

Laçın evə gircək hər şeyi gözdən geçirtdi. Kitab qəfəsəsinə, yazı mizinə, aşpazxanaya, qab-qacağa, moketə, və habelə qıvır-zıvırlara bir baxış saldı.   

«Umud elə bir otağın var?» - Deyib soruşdu.

«Bəs deyirsən neçə dənə olsun. Kefin yaxçıdır? Buranın kirasını da çox çətin ödəyirəm. Əyləş!

O oturdu:

« Niyə duvara bir əkizdən zaddan vurmamısan?» -Soruşdu.

«Hələ bir şey tapmamışam.»

«Bir şey gətirmişəm. Bəlkə sevdin.»

«İşin rast olsun. Mənə But düzəltmə! But-mut inan aram yoxdur.»

«Yox! Büt dəyil. Bir daraqdır.»

«Daraq?!»

«Həyə, daraq.»

«Baxım.»

Laçın darağı çantasından çıxardıb ona verdi.

«Ahan! “Sünbül daraq”! Küləşdən. Dəstəsi qızıl küləş. Dişləri də qılçıqlı sünbüldəndir. Bu da asqısı.»

«İndi bunu xoşladın, ya qaytarım aparım?»

«Yox! Əllərin ağrımasın. Çox gözəldir. Özün toxumusan?»

«Həyə, öz işimdir. Adadan gətirmişəm. Toxumaqda əli suluyam. Hər şey əlimdən gələr.»

«Bəs de hünərli adamsan, dostum!»

«Sən necə? Sənin əlindən nə gələr?» 

«Düzü heç zad. Mənim iki gözüm var, bir qələmim. Gördüyümü yazaram.»

«Elə oda bir hünərdir.»

«Bilmirəm, bəlkə.»

«Umud havaxtan yalqız yaşayırsan? Ata-anan heç buraya gəlib-elər?»

Umud ki, yazı mızının sınıq-salxaq səndəlində oturmuşdu:

«Çoxdandır tək yaşayıram. Həyə, ata-anam, bacı- qardaşım, hamısı mənə baş vurarlar. Amma az. Çox mən onları yoxlaram.» -Dedi.

«Niyə yalqız yaşayırsan? Məyə onların yanında sənə bir yer yoxdur?»

«Niyə, var. Amma mənim suyum heç kəs inən bir arxa getməz.»

«Bəllidir. Öz günahındır. Hamını sancırsan. Səndən ıraq, noxuş olub düşüb qalsan, kim sənə yetişəcək?»

«De, burada düşüb ölsəm kim məni götürəcək? Öldüm də öldüm. Cəhənnəmə tünnə! Az fikirim var, hələ onu da düşünməliyəm? Tıncıx iyimdən xilas olmaq üçün dirilər öz işlərini görəcəklər, xəyalın rahat olsun. Gəl! Boşqab da burdadır, istədin yeyərsən. Bağışla! Almadan suvay bir şeyi evdə yoxdu. İndi çay da qoyaram.»

«Olsun. Önəmli dəyil.»

«İş dalıcaydın, necə oldu?»

« Səbzə karxanasına getdik, arvad və kişi işlir. Bir xəbər yoxdur. Ayrı yerlərə də gərək baş vuraq.»

«Kompot karxanasına da  gedin. Orda da arvadlar işlir.»

«Hətmən.»

«Yaxçı oldu özün gəldin. Kitablara bax, hər hansı dərdiyən dəysə götür. İstədim özün gəlib seçəsən.»

Onlar komoda sarı getdilər.

»Çeşidli mövzulara görə kitablar var.» -Umud dedi.

Laçın qəfəsədən bir kitab çıxardıb ünvanını oxuyub dedi:

«Başa düşmədim!»

«Bu uşaqlar üçün dəyil!»

 «Umud incitmə məni! Qoca kişilər kimi danışırsan. Elə bil özün çox yaşlısan. Təzə 21 yaşında olubsan.»

«Yanlış! 22 yaşındayam.»

«Yaxçı, 22 ol, ki nə olsun?»

«Laçın, bir sıra adamlar cavan ikən qoca olarlar.»

«Bir sıra adamlar da, təzə gənclikdə ağıldan baliğ olarlar.» -Laçın cavab verdi.

«Düzdür.»

«Bəs de görüm burda mənzur nədir. Yoxsa acıqdan bunu aparacağam.»

«Apara bilərsən. Amma mənim nəzərimə yaxçı olar ki, 18 yaşından sonra bunu oxuyasan.»

«İçində nə yazıblar?»

«İnsan haradan gəlib, haraya gedir? Belə bir şeylərdən bəhs edir?»

»Atam deyir insan yerdən gəlib, yerə də gedir. Gül kimin gəlir, tikan kimin də gedir.»
Göy ot təkin bir gün bitir, bir gün də solub aradan gedir.«

«Buda bir nəzərdir.»

«Ağıla batan dəyil?»

«Niyə, amma kəsirdir.»

«Nədən?»

«Yaşayışı gözəlləşdirmək, həyata məna vermək üçün, bir sözü yoxdur. «

Laçın söz arasında qəfəsədən bir dəftər çıxardıb soruşdu:

«Bu da kitabdır, əl inən yazılıbdır?»

«Həyə, əl inən yazılıbdır.»

Laçın kitabın ünvanını oxuyub baxışını Umudun yaşıl gözlərinə tikərkən soruşdu:

«Mənzuru elə bizim bu öz işimiz və muzdumuzdur?»

«Həyə, düzdür.»

«Bunu aparacağam.
»Apar!«

O bir şer kitabı və bir roman da seçdi. Sonra onlar oturdular yemiş yeyib çay içdilər.

Umud ona sarı dedi:

«Laçın sənə deyim ki, Ürəyimin dibində bir qorxu kök bağlayıbdır. Üzümdən ötrü yox, səndən ötrü. Qorxuram, sualların üçün, çətinliklərə düşəsən. Çün bu xarabada fəhlənin haqqı yoxdur elm sahabı olsun. Haqqı yoxdur dostlarıla çox gedib-gəlməsi olsun. Hökumət fikir birliyindən qorxur. Gəzmələri görürsən ki, hər yerdə sülənə-sülənə, hamını güdürlər.«

 «Qələt eləyirlər mənim oxumağımın qabağını alırlar. Mən həm dərsimi oxuyacağam, həm də hər kitabı ki, sevirəm oxuyacağam.»

«Təhsil, məsələ dəyil. Kitabları oxuyarsan, gedib imtahan verərsən. Çətinlik də olsa yardım edərəm . Qışda da çox vaxtımız var.»

«Bu işdən ötrü atamla danışmalıyam. Dərdimi anlamağın üçün çox sağ ol.»

«Fikrin başında olsun, bəlaya gəlmiyəsən. Oxuduğun şeylər bir kəsin əlinə düşməsin. «

 «Olsun, diqqət elərəm.»

«Bəs sənə bel bağlıya bilərəm?»

«Əlbəttə, ürəyin rahat olsun.»

«Umudum var etimadımı şaxlıya biləsən.»

Laçın baxışlarını onun seyrək bığlarına, çatma qaşlarına tikərək dedi:

 «Arxayın ol!»

«Bəs sabah, iş başınacan.»

«Sabahacan.»

 口‮
 Missing media item.
‭ 

Laçın  eşiyə çıxıb evə sarı yola düşdü. İkindi çağı saat dörd idi. Yolda iki uşaq, qız və oğlan, saz çalıb adamlardan pul yığırdılar. O, bir az onların yanında dayanıb sazın səsinə qulaq asdı. Gəzmələr yığıncağı dağıtmaq üçün tapıldılar. Onların birisi uzaqdan Laçına sarı bağırdı: 

«Xanım dur! Çərqətin...?»

Laçın durmadı. İti addımlarla  uzaqlaşdı. Gəzmələr düşdülər dalıca. O götürləndi. Girdi bir küçəyə və dal-küçələrə. Bir qapının yanı açıq idi. Girdi içəriyə, qapını bağladı. Bir azdan sonra qapının dalından gəzmələrin səsini eşitdi ki, deyirdilər:

«Burada dəyil.» 

Ev sahabı bir qoca arvad idi:

«Qızım nəmənə olub, bişərəflər qovalayıblar?»-Gəlib soruşdu.

«Bəli.»

«Çərqətindən bəllidir, züvüb düşüb boynuyan.»

Laçın leçəyini düzəltdi.

«Sudan, zaddan, bir şey içirsən?»

«Yox! Çox sağ olun. Daha zəhmət vermirəm.»

«Bəs gəl dal-qapıdan get! Əyə buradan getsən ola bilər ki, genə ələ düşəsən. »

 

O qoca arvada xuda-hafiz deyib evlərinə sarı yola düşdü.

«Laçın! Sənə arxayın ola bilərəm?» -O yolda dodaq-altı özü-özünə deyib soruşdu.

« Ata!

Yuxulu gəzmələrimdə 
Avarayam!

Harada quylayıblar
Diri-diri gündüzlərimi?
Harada  quylayıblar
Uçuş qanadlarımı?

Bax!
Gör necə yatıb
Uşaq böyük
Gecənin qurquşumunda,
Darda!...»
 

«Qızım!

Hamı qullar 

                    Avaradırlar

Hamı qullar 

Yaralı  

        Ac

           Zəncirdədirlər 
 Burada hamı güllər
 Yatıb
Gecənin qurquşumunda
Darda!...»  

 

«Qayığım

Atım

Yaşıl çiskinli dağlarım

Coşqunlu dalğalı mavi sularım

Gümüş ay işığım

Yağışım, qarım 

Haradadır o uçuş qanadlarım?

Bax!
Gör necə yatıb
Uşaq böyük
Gecənin qurquşumunda
Darda!...
 

Həmişə gözüm yoldadır 

Qulağım səsdə

Bütün varlığımla

Yaradan qayıq

Balıqlar kimi axa dalğalar üstə.

Qürbətin dənizi yox

Suları dayaz

Gözəl balıqlar ölür

Kirli sularda!

Haradadır o uçuş qanadlarım?
Gör necə yatıb
Uşaq böyük
Gecənin qurquşumunda,
Darda...?»

  

Gecə kölgəsini ay işığında yayıbdır. Bərk bir yel, duzlu toz-torpağı tovlayıb Laçının baş-gözünə çırpır. O ayaq yalın, başı açıq, xəlvət bir xiyabanda gedir. Dizinə cən uzun, qolu qıssa, incə bir ağ don geyibdir. Burda-orda yarıyacaq yanmış evlərdən, tüstü qalxır. Bir ağır səssizlik ətrafı bürüyübdür.

Xiyabanın o tayında, dar ağaçalarındakı ölülər yeldə tərpənirlər. Bu tayında isə adamlar kirli əski par-paltarda, əl-ayaqları bağlı səssiz oturublar. Baxışın işıq telləri gedib-gəlirlər. Kiçik bir dərbəçənin dəmir milləri arasından, bir baxış teli, ona sarı gəldi: 

«Qız, sən hara, bura hara?»

«Umud inən Kəhəri axtarıram.»

«Umud, o uzaqlardadır.»

«Kəhər necə? Bəs Kəhər haradadır?»

«Kəhəri bilmirəm.»

İstədi soruşsun: «Sən kim sən?» -Amma o getmişdi.

«Dəliyə bax! Dəliyə!» -Uzaqdan gəzmələrin səsi gəlirdi.

Meydan tərəfindən laçının qulağına səs-küv gəldi. 

«Uşaq, çəkil qırağa! Düşər-düşməzi var. Düşərsiz olar, dəli olarsan! Yaxınlaşma! Əl-ayağını bərk bağla!...» 

Laçın meydana sarı getdi. Meydana çox adam yığışımdı. Qəssab bir iti uzun bıçağı camaata göstərib dedi:

«...Çox itidir. Ağrı çəkmiyəcək. Gözüyün yumub-açana, başını bədənindən ayıracağam. Qan fışıltısı az çəkəcək!...»

Laçın yığıncağa girdi. Kəhəri, əl-ayağı bağlı, yerə uzatmışdılar.

«Kə...hə...r!»-o, atı görcək elə bağırdı ki, səsi hər yerdə cingildədi.

Bütün baxışlar Laçına sarı döndü. Və Kəhərin mehriban duru baxışları da. Çox ayrılıqdan sonra. Laçın onu üz-gözündən öpüb qəssaba dedi: «Atı burax!»

«Kərəmin qızı! Pulunu verməyincə buraxmaram. At mənimdir. Önü almışam. Çörəyim çıxa gərək. Dərisinə bir qucaq pul vermişəm.»

«Onu burax, gəl evdən puluyun apar!»

«Yaxşı. Bu oldu genə bir söz.»

Laçın qəssabın əlindən bıçağı alıb kənara atdı, çəkib atı mindi və Umudu aramaq üçün xiyabana çıxdı.

Yağış yağırdı. Orda-burda incə-incə arxlarda qan axırdı!...

 口

 

«Ata! Burda göydən qan yağır! Kimsə-kimsə ilə sirdaş dəyil. Hamının fikri qarın-qassıq yanındadır. Hər şey mənə özgədir. Həmişə qəribəyəm. Yaşayış hissi biləmə əl vermir. Adanı unuda bilmirəm. İçimdə bir boşluq hiss edirəm. Bir boşluq ki, quyu kimi məni öz kamına çəkir.»- Laçın atasına dedi.

«Qızım! Harada rahatsan gedək oraya. Amma dərddən qaçmaq çətinliyin düyünün açmaz. Dayanmaq gərək. Əyə dərddən qaçsan, dalınca gələr; və hər yerdə əli yaxanda olar.»

« Ax ata! Ata!

 Haradadır o uçuş qanadlarım?...»

 

Umud şama onlarda idi. Süfrə başında:

«İstəmirsən biz inən gəlib adaya bir baş vurasan?» -Laçın ondan soruşdu.

«Çox sevinərik. Gəl gedək oranı da bir gör.» -Kərəm artırdı.

«Mən də sevinərəm. Amma indi gələ bilmərəm. Qalsın sonraya.» Umud dedi.

Laçın:

«Niyə?»

«Mənim, bu konaz iş dostlarım üçün arzularım var, bəlkə onların bir bölümünə çatdım. Mən gərək öyrənib öyrədəm.»

«Həmişə yalqız?»

«Adam yalqız doğulur, yalqız yaşayır, yalqız da ölür. Yaxçıdır ki, özünü bir sıra Uydurmalarla allatmasın. »

« Bəlkə də sən haqlısan. Qor, yalnız bir an işarar və sonra əbədi sönər. Qor yox, günəş olmaq gərək.»

«Elə buna cəhət, istəmirəm onu əldən verəm. Sən də haqlısan.»

Getmək zamanı Laçın qapıyacan Umudla ayaqlaşdı və ayrılanda onu bağrına basıb yeyin qayıtdı...

İdarənin ev altısında, laçını üzüqoylu lüt-əndam bir əski taxt üstünə uzadarkən əl-ayağını bağlayıblar. 

O, üz-gözü yaralı, qan içində hüşdən gedibdir.
Ağac səndəllərin yanında, iki gəzmə durub bir-birlə danışırlar: 
«Danışdı?»
«Yox! Bir söz deməyib.»
«Adı nədir? Haradan gəlib, nəkarədir?» 

« Telefon eləmişdilər gedib onu gətirdik. Karxanada işçilərə deyirmiş ki, gərək onların Sindikası olsun, yoxsa heç kim onlara bir iş görməz.»

«İtin qızı it, sindikalistdir. Cücə toyuq olmamışdan istəyir rejim dəyişsin. O gərək diri qalıb danışsın. Biləsini vurub dağıdıbsız. Əlizdən möcüzə gəlmir.»
«Çalışdıq oyadaq oyanmadı.»
«Halı çox qolaydır. Götürün onu mərizxanaya. Əyə tələsməsək bu da öləcək. Kim olduğunu da bilmiyəcəyik.»

Onu maşına qoydular və üç gəzmə ilə mərizxanaya apardılar...

Sübh elə ki, Kərəm yuxudan durdu, Laçın yerində dəyil idi. Tələsik həyətə çıxdı. Gördü, o ölü kimi yerə sərilibdir!
»Bə bala burda niyə?«  -Onu evə götürərək dedi.

Eləki Laçın gözünü açdı Kərəmi başı üstündə gördü:
«Ata mən haradayam?»
«Qızım sən evdəsən.»
«Umud haradadır?»
«Umud Ürəyindədir.»
«Bəs kəhər, kəhər haradadır?»
«Kəhər də evdədir, nigaran olma»

«Evdə kim var?» -Küçə qapısından bir səs gəldi.
«Gedim görüm qapıda kim var.» -Laçın ayağa qalxdı.
«Buyurun.» - Eşiyə çıxıb dedi.
«Bağışlayın, biz dağçıyıq. Bir yoldaşımız yaralanıbdır, istəyirik onu maşına yetirək. Yardımçı ola bilərsiniz?» -Bir cavan dedi.
«At var. Durun gətirim.»
Laçın qayıdıb atası la danışdı və Kəhəri eşiyə çəkdi.

Onlar yaralını caddəyə yetirib şəhərə göndərdilər. Maşında cavana yer olmadı. O qaldı ayrı bir maşınla getsin. Amma maşın tapılmadı. 
«Gəl gedək bizə qonaq ol! İndi daha maşın tapılmaz. Sabah gedərsən». -Laçın cavana dedi.
«Çox sağ olun. İstəmirəm sizə zəhmət verəm. Elə buralarda bir yer tapıb yataram. Sabah sübh də gedərəm». -Cavan dedi.
«Bu nə sözdür? İstəyirsiz çöldə qalasız? Siz bizim qonağımızsız. Gəl gedək.» -Laçın dedi.

Onlar kəndə sarı yola düşdülər.
«Nəzərə tanış gəlirsiz. Elə bil bundan qabaq mən sizi bir yerdə görmüşəm.» -Laçın yolda dedi.
«Ola bilər. Biz dağa görə  çox buraya gəlmişik. Bəlkə də məni görübsüz.»
«Sizin adınız Umud dəyil?»
«Umud?! Bəli, belə də deyib çağırmaq olar.» -Umud heyran qalaraq dedi.
«Siz o məhbus daneşcu`suz ki, fəhləlik eləyir?
«Bəli. Amma siz bunları haradan bilirsiz?!»
«Mən bir zad bilmirəm. Mən yalnız öz kabuslarımı bilirəm.»
«Kabuslarınızı?!»
«Hən. Kabuslarımı . Meylin var onları hiss edəsən?»
«Əlbəttə.»
«Baxın:
Laçın çaparaq atını qovurdu. Kəhər birdən-birə durdu.....»

Laçın başının qəza-qədərini deyib qurtardı.

«Neçə il dərs oxuyubsan?» -Umud soruşdu.

«Doqquz il. Qardaşım məni həvəsləndirdi, yazıb-oxumağa. Dərsimin kənarında başqa kitablar da oxudum. Bir gün qardaşımı tutub apardılar və heç bir xəbər-ətəri də çıxmadı.

Bilmirəm başına nə bəla gətirdilər. Hərdən bir onu yuxuda görürəm. Bir gecə yoxuma gəlmişdi, üzümü ellərinin içinə tutub ağladım. Dedi ağlama! Çalış yerimi doldurasan. Amma mən bu xarabada, necə onun yerini doldura bilmirəm?... Onu apardılar, nə səsi çıxdı nə də səmiri. Hər yerə qaçdıq heç bir xəbər olmadı, getdi ki, getdi, elə bil heç yox idi! Daneşqahının üçüncü ili idi. Onu apardılar, mənnən atamı da dəli elədilər. Buda bizim yaşadığımız çevrədir, görürsən ki, hər şey daş-duza dönübdür. Axır-aqibətimiz, sonumuz budur...»

«Adam qalıb nə desin. Bəlkə də yaşayış get-bə-get öz yolunu tapdı...» Umud dedi...

 口

 

Qaranlıq düşmüşdü. Kərəm əmi sahildə nigaran və gözü yola idi. Yorğun quşların və ölümcül dalğaların qüssəli səsindən, duzlağın iyisindən, özünü kədərli hiss edirdi. Uzaqda bir neçə qaraltı sallana-sallana ona sarı gəlirdilər.

Eləki onları tanıdı ürəyi rahatlaşıb onlara sarı getdi.

‏«Ata! Bağışlayın ki, gec gəldim. Qonağımız var.» -Laçın salam verib dedi.

Kərəm qaranlıqda qonağa baxıb:

‏ «Salam, Umud, balam sən hara, bura hara?» -Dedi.

Və onu bağrına basıb üz-gözündən öpdü.

«Kərəm əmi dağ-dağa yetişməz, adam-adama yetişər.» -Umud dedi.
«‏Səni gördüm çox sevindim. Xoşgəldin, göz üstə. Qapıda səsiyin eşitdim tanış gəldi, amma yaxçı tanıya bilmədim.»
«Qızın məni tanıdı. Görməmiş! Çox şaşqındım.»

«Laçın belədir. O qədər səndən deyib danışmışıq ki, Umud olub yaşayışımızın bir parçası. Elə bil həmişə bizim yanımızdasan. Muradın iyisini səndən alırıq.» 

«‏ Böyüyümüzsüz, lütfünüz var »

‏«Nə xəbər? Nə yaxçı yolun bu yana düşdü?»

«‏Sağlığın. Başımız bənddir, gördüyün kimi. Söylə, hiss edirəm yaşayışınız çox dəyişibdir.»

‏«Həyə, yaşayış çox dəyişibdir. Laçının ana-bacısı fot elədi. Oğlum Muraddan heç bir xəbər yoxdur.»

«Laçın dedi; ürək dağlanır. İndi belə bir vəziyyətdə çoxları dərd çəkir. Qazan qaynayır, bu xarabada. Bir gün də daşacaq və daş-daş üstündə qalmayacaq. Amma sonrası nə olacaqdır, kimsə bilmir. Genə bir cəlladın elinə düşəcəyik ya ləyaqət göstərib bir adam üzlü, dəyərli, yaşayış sahabı olacayıq. Kimsə bilməz.»

‏«Nə dinc var, nə də yaşayış. Nə yuxuda, nə də oyaqlıqda.»-Kərəm artırdı.

‏«Hər şey kabusdur«. -Laçın dedi.

‏ Kəhər qulaqlarını şüşlədi. Qalın bir duz dumanı hər yeri bürümüşdü.... 

Bir Vən maşını kərəmin evi qabağında dayandı. Bir kəndli, üç kişi ilə bərabər yendilər. Kəndli əli ilə Kərəmi göstərib dedi:

«‏Odur ba, ordadır, gəlir. Genə də öz-özü ilə danışır. Bu gün nahar çağı, çöldən qayıdıb gələndən sonra, elə-beləsinə əl-qolun ölçərkən deyinə-deyinə gəzir.»

‏Onlar kərəmə sarı yügürüb : 

 «Əmi gəl gedək uşaqlarıyın yanına.» -Dedilər‏.

Və tələsik onun ellərini buxovladılar. 

‏Kərəm onları qırağa dartıb: 

«‏Ötürün məni, ötürün. Mənim qonağım var; qızım burdadır.» -Dedi.

«Gəl səni oğluyun yanına aparırıq.» 

Onlar Kərəmi qolundan tutub çəkə-çəkə maşına basdılar. Və sürüb gedilər. 

 

‏Lalə Kəhərə su verirdi və  dodaq altı oxurdu:

‏Bu ada əsli ada

‏Kəsilməz nəsli ada

Gülünü dərdilər

‏Çəməni yaslı ada.

 

‏Güləyən quşların səsi havanı bürümüşdü. 

Son dəfə ki, Laçını gördüm tut ağacı altında idi, tutluqda.‏
Miz-səndəl var idi. Üz-bə üz, göz-gözə oturmuşduq danışırdıq. O gülürdü və bir incə yel tellərini oynadırdı.

Birdən yana baxıb dedi:

‏«İki gəzmə bizi güdür. Burada danışa bilmərəm, gedək...»

Bu an, heç vaxt məni buraxmır.

 口

“ Gəlməsən əlimdən qurtulacağın yoxdur!”

Laçın söz göndərib, gedirəm adaya. Murad qayıdıb, Kərəm əmi sağalıb və
Kəhər kökəlibdir. Laçın sevincdən yerdə-göydə durmur.
İstirəm dostlarımı görəm.

 

 

 

کابوس

 

Missing media item.

 جزیره شاهی

 

  

 

 برای مردم جزیره شاھی   

 

آنھا با اسبھای سنگی آمدند
  دریاچه را نوشیدند
و رودخانه ھا را به بند کشیدند...!
 آ.ائلیار

 

آنھا با اسبھای سنگی آمدند
  دریاچه را نوشیدند 
و رودخانه ھا را به بند کشیدند...!
 آ.ائلیار

 

««... لاچین Laçın با اسب می تاخت. ناگھان "کَھَر" kəhər ایستاد. دستھایش را به ھوا بلند کرده و شیھه ی ترسناکی کشید . او به زمین افتاد . و اسب رم کرده خود را به بیراھه زد.

لاچین میدید: دسته ای سوار که صورتکھای ترسناکی به چھره دارند، ملبس به جامه ی سیاه و گشاد، بلند و آستین کوتاه، روی اسبان خاکستری  و  رنگا رنگ ، ساطور به دست، به سوی او میتازند.

گرد و غبار غلیظی از زیر سم اسبان به ھوا بر میخواست. آنھا  ھر چه  نزدیکتر میشدند، چشمان لاچین از وحشت گشادتر میشد. انگار میخواستند از حدقه بیرون بزنند. خواست چشمھایش را ببندد نتوانست. خواست با دست اش، جلو چشمانش را بگیرد نتوانست. احساس میکرد کم مانده زیر سم اسبان له و لورده شود. به زحمت خود را از میانه ی راه  به کنار کشید و به تخته سنگی که در کنار ساحل  "آدا"ada بود تکیه داد.

میدید: ھوا تاریک شده، مردم دسته دسته فانوس به دست رو به سوی کوه فرار میکنند. صدای شیون و فریاد به گوش میرسید.روی زمین پرندگان سر کنده با فوران خون جست و خیز میکردند.باد تندی غبار نمک را بر سر و صورتش می پاشید.

روی قله ی کوه چراغھا به آرامی از پی ھم خاموش می شدند. جسد پرندگان در اطراف پخش شده بود . مدت کوتاهی گذشت. سر و صدا خوابید. و به دنبال آن سکوت سنگینی اطراف را دربر گرفت.

میدید: سوارھای نقابدار از اسب پیاده شده ، و مجھز به قمه و شلاق و حلقه ی طناب دار، در چند قدمی، به او نزدیک میشوند.بلند بلند داد کشید:

« گم شید! برید گم شید! »

و در بازتاب صدای خود از حال رفت.

مارھای سمی در امتداد راه روی چمن و خاک میلغزیدند.

 

لاچین دختری ست قد متوسط و لاغر، با چھره ای کشیده  و آفتاب سوخته و رنگ پریده، ابروان قلمی و لب و بینی خوش تراش ، و چشمان پرفرغ ؛ که در اولین نگاه، معصومیت و مھربانی را به دل می نشاند.

 

گیسوان قھوه یی بافته اش از زیر چارقد آبی و گلدار او بیرون زده و پیراھن سرخی با گلھای سفید تن او را تا پایین زانو می پوشاند. و کفشھای راحتی و سرمه ای اش جلب نظر میکرد.

او  در سارای saray زندگی می کرد. در پر جمعیت ترین روستای آدا .

"آدا" با طبیعت زیبای کوھستانی درمیان آبھای شور دریاچه قرار دارد. در گذشته با کاھش آب رودخانه ھا، هنگام تابستان تبدیل به شبه جزیزه می شد. و مردم از راه خشکی با شھرھای اطراف آمد و شد می کردند. اھالی، در چند روستای بزرگ و کوچک جا گرفته و به کار کشاورزی و دامداری و کاردر کشتی و باغداری مشغول بودند. از چشمه ھای فراوانش آب آشامیدنی گوارایی می تراوید و محیط سرسبزی داشت. پرندگان بومی و مھاجر در میان نیزارھای ساحلی اش تخم میکردند. و کودکان به مدرسه میرفتند. 

او بعد از مرگ مادراش ستون دوم خانواده و تکیه گاه پدرش شده بود.  احساس میکرد بعد از درگذشت مادر زندگی در آدا خیلی تغییر کرده است. روی رود خانه ھایی که به دریاچه میریختند سد زده بودند. بارش باران کاھش یافته و آب پشت سدھا مانده بود.  تعداد چاھھای عمیق روز به روز افزایش یافته و قسمت بزرگی از دریاچه داشت به تدریج خشک می شد! باد  به جای فرح بخشی غبار نمک را به ھمه جا می پاشید. و خشکسالی چھره ی زشت خود را نشان میداد . کلمات بیکاری ، دزدی ، قاچاق . مجازاتھای بیمناک، از صحبت مردم  کم نمیشد. دیگر زندگی  مثل چرخھای فرسوده ی گاری زھوار دررفته ای که با جرق - جروق از میان گل و لای عبور کند، نمیگذشت.  و حسرت گردش چرخ زندگی به دلھا مانده بود.

 

 لا چین آنروز اسب قھوه یی لاغراش، کھر ، را از طویله بیرون آورده، و با مھربانی او را نوازش کرده ، رویش را بوسیده ، و درآغوش اش گرفته بود. لاله ، دوست و ھمسایه یشان ، آنھا را  دیده و گفته بود:

«دختر کجا میری ؟»

«پیش پدرم. تنھاست.»

« مواظب کھر باش!»

«کھر عشق من است.»

و سوار شده به سوی مزرعه رانده بود.

پدرش به او توصیه کرده بود بھتر است در خانه بماند. اما لاچین تاب نیاورده ، نھاری آماده کرده بود و میخواست آنرا به پدرش برساند.

کرم ، پدر لاچین، مشغول درو در مزرعه بود که با شیھه ی کھر متوجه او شد. کھر پریشان سم بر خاک میکشید، و آرام و قراری نداشت. مرد دانست که خبری ھست.گفت:

« چه شده، پس چرا تنھا آمدی؟ لاچین کو؟»

کھر با حرکات غیرعادی و مضطرب اش به او فھماند که نباید وقت تلف کند. اما بیش از این نتوانست فکر و احساس خود را نشان دهد. او که بارھا شاھد حال بد لاچین بود نتوانست بگوید دارد تنھا دل خوشی و آرامش اش را، بعد از بارکشی ھای طاقت فرسا، از دست میدھد. و این برای او زھر آلود و کشنده است.

کسی ندانست با بوسه و صدای نوازشگر این دختر، وقتی سر در بغل او میگذاشت، و یا ھنگامیکه اورا بر پشت خود داشت، چه احساس زیبایی میکرد؛ و اکنون او چگونه مثل برف ذره ذره  ذوب میشد.

اگر ھم ھمه اینھا را میگفت آیا کسی توان درک احساس گوارای او را داشت؟ نه، کسی ندانست چه در درون کھر، در جوش و غلیان است.

 

 کرم داس را کنار گذاشت . سریع بر پشت اسب نشست و راه افتاد .

در راه مثل آدمھای چیز گم کرده ھمه جا را با نگاھھای جویا و نگرانش وارسی میکرد، که چشم اش به لاچین افتاد.از اسب پیاده شد و کھر را به درختی بست .

لاچین بیخ سنگ افتاده بود. او را بغل کرد .عرق پیشانیش را با دست پینه بسته اش پاک نمود و پرسید:

« لاچین! لاچین! دخترم چی شده؟»

دختر چشمانش را باز کرد: 

 

 

« پدر آمدی؟ من می ترسم! » و گریست.

« از چی می ترسی؟»

 گریه کنان:

« از آدمکھا! اسکلتھا! پرندگان سر کنده!چراغھای خاموش!تاریکی! باد ! غبار نمک!»

« دخترم ، چیزی نیست .  چیزی نیست که تو از  آن به ترسی.»

« ھست . نگذشته اند . باز میایند. میدانم باز میایند . و زھره ترک ام میکنند. دو ماه است که ولم نمیکنند. شما آنھا را نمی بینید ولی من می بینم! ھیچکس نمی بیند، ولی من می بینم. میگویم ، اما کسی باور نمیکند! ھمه ترسشان را در خواب رھا میکنند، ولی من در بیداری آن را حمل می کنم. مثل مادر حامله ای که بچه اش را ھمه جا با خودش حمل میکند. آنھا مرا از درون میخورند! نه میتوانم از دستشان فرار کنم و نه میتوانم جوابشان را بدھم. لال و بی حرکتم. ! پدر، من خورده و تراشیده میشوم!»

«چرا باور میکنم. باید مقاومت کنی. سعی کن نشانشان بدھی که  نمی ترسی .»

«ایکاش پیش از مادرم می مردم !»

«نه! این حرف را نزن! تو باید زندگی کنی. زندگی سخت و بیرحم است. اما نباید مثل یک ترکه زود بشکنی. تاب داشته باش .»

« مرگ بھتر از این زندگی نیست؟»

« نه، مرگ بھتر نیست. مرگ پایان کار است. تو ھنوز در آغاز زندگی ھستی. باید به ترس ھایمان غلبه کنیم. باید زندگیمان را بھتر کنیم. برای آنھم راھی پیدا میکنیم. می تونی حرکت کنی؟  بلند شو کمکت کنم سواراسب بشی، بریم خانه. »

 

 **

 دو ھفته و سه روز بعد لاچین به ھمراه مردم در خیابان بود . 

میگفت: 

«عروس مردم جان میدھد!»

 او میدید از آدا کوچیده اند.

اما عشق کھر و آدا از قلب و رؤیاھای لاچین نکوچیده بود.

کھر را لاله سوار می شد. و از صندوقھای سیاھی که ھمواره روی آب سرگردان بودند، حرف میزد!

 

سکوت دیوارھا ، آوای پرندگان. دریا. 

غبار نمک ، روی چمنھا، شبنمھای گوارا. 

 

بمانند آواره ای پا به راه میگذاری و ھیچ نمیدانی به کجا می بردت.

راھھای تازه ، سخنان جدید، زندگی نو؟ 

اگر نیفتی، نشکنی. اگر توان دیدن داشته باشی.شاید.

 

درد و رنج کار ، در چشم.

نان سواره ، تو پیاده! خواه-ناخواه باید سوار را دنبال کنی.

دربند.

قفل شده به خواب.

به رؤیاھای آشفته .

به علف و گیاه. به کوه و دره. به صحرا و حیوانات.

و برکرانه ی دریاچه ، چشم به راه خروش رودخانه ھا.

شاید باد و توفان، راھھای غریب نبرند ات؟

«خواب؟ خواب ژرف حسرت؟  خانه دوراست، 
خوابھا نزدیک .
 لاچین دونیمه شده ای!؟ 

 بیدار شو، دخترم! وقت کار است. بیدار شو فرزندم...!»

«پدر، خواستم گردن کھر را بغل کنم، او روی از من برگرداند!»

«خانه دوراست، خوابھا نزدیک . لاچین دونیمه شده ای؟

دردور دستھا، میان برکه ھا ، زالو ھا وول میخورند؛ دخترم!»

«روز، نان.

غروب ِ آفتاب ، نمک.

ماه آخر بھار است. »

 

آفتاب ِ تازه دمیده، بر بالای دریاچه ، گسیوان زرین اش را از میان درختان و خانه ھا گسترده بود.

ھنوز مه صبگاھی از صحرا رخت برنبسته بود.

 Missing media item.
میدان کارگران ساختمانی

 

حاجی حسین لوچ، معمار پیمانکار، برای حاجی زینال، در اورمو ساختمان میسازد. دو بنا، شش فعله کار میکنند.

یک ماه و دو روز است. معمار قیمت تمام شده ی ساختمان را حساب-کتاب کرده ، و پول اش را قسطی، ماه به ماه، از حاجی زینال میگیرد.او سعی میکند از خرج مصالح ساختمانی و مزد کارگران کم کرده که خود بیشتر سود ببرد .

 

معمار زیاد پیش فعله ھا وا نمی ایستد.بنا مراقب کار عمله ھا ست .

کار، صبح ساعت ھفت شروع شده بود. لاچین بیل به دست ، سرند را گذاشته بود  خاک برای ملاط آماده میکرد. با چارقد و مانتو . و شلوار آبی کار به تن. در نزدیکی او مردی، با کلنک، یک دیوار قدیمی را میکند و بر میداشت. گرد و خاک ھوا را انباشته بود. لاچین خیس عرق بود. عرق پیشانی، آلوده به غبار خاک، درچشمھایش فرو میریخت ومیسوزاند.

کرم با سطل به بنا ملاط میداد. و امید، جوانی که تازه از حبس آزاد شده بود، آجر میرساند . کمی دور تر از آنھا بنا و عمله ھای دیگر مشغول بودند.

 

مردی با اسلحه ی کمری از آنجا می گذشت. لاچین را دید و ایستاد؛ و با صدای کلفتی گفت:

«خواھر حجاب تو درست کن !» 

لاچین روسریش را که کمی پایین سریده بود، درست کرد.

امید به محض اینکه صدای مرد را شنید گفت:

«اگر راست میگی چارقدی به سر کن، بیا مشغول شو، ببینم چطور میتونی اونو رو سرت نگھداری. صدایت از جای گرمی بلند میشود.»

«حرف زیادی نزن! با تو نبودم .»  ورفت.

بنا با تبسم به امید گفت:

«خوب جواب پدر سگ رو دادی.»

«نه،جواب خوبی بهش  ندادم. برود دعا کند که زود گذاشت و رفت. میخواستم چیزی بگویم که ھمیشه بسوزد.»

«یک چیز. تو که درس خواندی و دانشجو بودی و آدم فهمیده ای ھستی، پس از کجا زبان این اوباشھا را یاد گرفته ای؟ نکند آنرا ھم تحصیل کرده ای؟»

«آنرا ھم تحصیل کرده ام. من ھم دانشجو بودم و ھم آب خنک خورده ام. زبان اینھا را خوب بلدم.»

« بدو یک بغل آجر بیار!»

 

لاچین اینجا و آنجا نظیر حرفھای رھگذر را خیلی شنیده بود. اما ھیچ نمی دانست جوابشان را چه باید بدھد. تنھا به خاطر میاورد که در آدا از این حرفھا کمتر می نشنید و در مزرعه و صحرا مثل پرندگان آزاد بود.کسی نبود که به او بگوید بالای چشمت ابروست. احساس میکرد از ھرطرف به چارمیخ کشیده شده است. از خود پرسید:

«لاچین! برده بودی، یا اکنون برده شده ای؟»

غرق فکر، بیل را پراز خاک کرد و بر سینه سرند ریخت. سنگ و شنھای بزرگ از خاک جدا شده، بر پای سرند ریختند. و زیر لب خواند:

«...فلک بیا و ثابت کن

که کدامین روزم به خوشی گذشت.»

 

کلاغی، سفید-سیاه رنگ،  قار-قار کنان از آسمان میگذشت. لاچین در حالی که نفسی میگرفت خواست  نگاھی به کلاغ بیاندازد. ناگھان دید، دیوار، که شش متر طول و سه متر بلندی داشت،به آرامی تکان میخورد. و ھمکارش آنرا از بیخ میکند .

«عمو بدو! دیوار ریخت!»

گفت و دوید به کنار. مرد ھم گریخت. دیوار ریخت و ابر گرد و خاک به ھوا برخاست. فریاد فعله بلند شد:

«وای پاھایم!»

ھمه برای کمک دویدند .

بنا در حالیکه میدوید گفت:

« کمک اش نکنید! این پدر سگ حق اشه که بمیره. بھش میگم دیوار را از بیخ نمیکنند، میگوید من قرار گذاشته ام کارم را زود تمام کنم بروم. بچه ام مریض است. حالا مرگ حق اته! »

تا مردم بیایند لاچین از بازوی او گرفت و کشید و پاھایش را از زیر خاک بیرون آورد. فریاد مرگ و وای اش قطع نمی شد.

دست و پایش زخمی شده بود...

آنھا تاکسی صدا زدند و او را به بیمارستان فرستادند...

 

لاچین سرپا خشک شده بود! خود را فراموش کرده بود: کمر درد و خیس ِ عرق و نگاھھای غریب فعله ھا؛ و کار نصفه مزد اش را. دلش مثل قلب پرنده ای که از خطر بگریزد می تپید. مرگ را در یک قدمی خود دیده بود. و یکی را نیز از دھان او قاپیده بود. به فکر زن و بچه ی مرد افتاد :

« اگر عمو می مرد چه کسی نان زن و بچه اش را میداد؟ اگر از کار باز بماند از کجا نان خواھند خورند؟»
با خود میگفت و می پرسید.

بنا با لحن دستوری گفت:

«لاچین! خوابت نبرد. خاک لازم داریم، عجله کن!» لاچین جواب داد:

«چشم اوستا.»

و ھیچ ندانست چرا چنین حرف شنو شده است .

شاید به این خاطر بود که زیاد شنیده بود " اگر میخواھی نان بخوری، ھرچه بھت گفتند بگو چشم". برای سخن سنجی وقت نداشت. شب و روزاش به آمد و شد، و خسته و کوفته افتادن و خوابیدن خلاصه شده بود. "ھر چی گفتند بگو چشم! لاچین! برده بودی یا اکنون برده شده ای" به عقلش نمی گنجید. حرف پدرش را به یاد آورد: "زندگی سخت و بیرحم است. ولی نباید شکست. " و افزود: «خیلی ھم ظالم است!»

بیل را پر از خاک کرد و بر سینه سرند ریخت.

 

آن روز عصر معمار مزد فعله ای را که از زیر دیوار جان بدر برده بود به امید داد و گفت:

« نشانی عسگر را گفته ام. فردا ، جمعه، کار تعطیل است. بھتره مزد را ببری درِخانه اش، بدھی».

امید گفت|:

« میرسانم.»

لاچین بعد از صحبت با پدرش به امید گفت:

«برای احوال پرسی او، میشه منھم بیام؟ »

«تو خودت را قاطی این کارھا نکن! ھنوز بچه ای!»

«من بچه نیستم. 16 سالم است.»

«برای ھمین است که بچه ای. ھنوز 18 ساله نشده ای!»

«بھانه در نیار! یکبار بگو نه، تمام کن!»

«نه!»

 

 

« پاھای بیشمار به راه

ھنگام خواب پرندگان.

نان را دزدیده اند.

 

زیر سنگ است، نان .

با شکم گرسنه، دست خالی    

باید به خانه برگشت.

 

لاچین فرزندم ! بمان !

در خوابھای ناز فرو شو!

بگذار قله  سربین  رنج  نان را  من در نوردم. »

 

« آه پدر! پدر!

از رنجت دورم نکن!

 توان حمل کابوسھای بیداریم را ندارم.

مرا با خودت به میان رنجھا ببر!»

 

بامداد،پیش از آنکه کلاغلان از خواب برخیزند، راه افتاده بودند. پیر، جوان، بچه.با کیف و بدون کیف. بیل به دوش و بدون بیل. مثل نشستن پرندگان بر جایی ، یک یک، دو به دو جمع می شدند. بیست، پنجاه، و شاید ھم صد نفر.

ساعت پنج صبح را نشان میداد. روز جمعه است. برای آنھا جمعه با شنبه زیاد تفاوتی ندارد. در روز جمعه ھم میدان مانند دیگر روزھا پرمیشود.کمتر کسی امروز درخانه مانده و استراحت میکند. ساعت شش، آنھایی که عمله لازم دارند کم کم پیدایشان میشود.

 چاشتگاه. امید با پیراھن تابستانی،کفش ورزشی و شلوار جینز به تن، از میدان فعله ھا میگذشت که چشمش به لاچین و پدرش افتاد. به طرف آنھا رفت، دست داد و با لبخند گفت:

« سلام.دوستان، شما اینجا چکار میکنید؟»
کرم گفت:

« فکر کردیم بھتر است امروز درخانه نمانیم و بدنبال کار باشیم. یک روز ھم یک روز است. از خوک یک مو ھم بکنی غنیمت است.»

«وضع کار چطور است؟ »

«ھمانطور است که دیده ای. امروز از پنجاه نفر پنج نفر سر کار نرفتند. از بس که ایستاده ایم پایمان ورم کرده. کسی نیست بپرسد خرتان بچند؟.»

« آخه برای پدر و فرزند، مخصوصاً که فرزند هم دختر باشد، کجا کار پیدا میشود.»

« به لاچین گفتم :بمان خونه، بگذار من تنھا بروم. گفت: نه ، من ھم میام. دست بردار نیست دیگر. حالا اینجا ھمه با چشمان برآمده مارا نگاه میکنند. پیش خود میگویند این مرد دیوانه شده. ما ھا کار پیدا نمی کنیم ، این، ھم برای خودش، و ھم برای دخترش کار میخواد.»

«کار ساختمانی کار زن و بچه نیست. کار پیش حاجی ھم یک تصادف خوب است. »  لاچین پرسید:

« تو کجا میری؟»

«میرم پول آن ابله رو بدم. نکند تو ھم میخواھی بیایی؟» لاچین با لبخند گفت:«اگه ببری میام.»
« بابات راضی باشه میتونی بیایی. »

کرم گفت:« دخترم میخواھی برو. من ھم میرم خونه. نان زیر سنگ است.» 
«پدر نگرانم نباش. زود برمیگردم.»

 

کمی دور از میدان ، ماشین لندووری کنار خیابان توقف کرد. چھار مرد از ماشین بیرون پریدند. و به طرف لاچین و امید ھجوم بردند. آنھا را از بازویشان گرفته ، جدا کرده، وھر کدام را به یکسو بردند .

گزمه ای از لاچین پرسید:

«با این پسر چه نسبتی داری؟ کجا میروید؟»

« ھمکار من است. می بریم مزد یک ھمکار دیگر را بدھیم و احوالش را بپرسیم. او دیروز از زیر دیوار جان بدربرده و زخمی ست .»

« کارتان چیست؟»

«کار ساختمانی . برای جاجی آقایی ساختمان درست میکنیم.»

گزمه ھا بعد از اینکه از امید ھم پرس و جو کردند، یواشکی با یکدیگر حرف زده و گفتند:

«بروید دعا کنید که حرفتان خلاف ھمدیگر نبود. و گرنه کارتان زار بود. خوش آمدید.»

 

بعد از این مزاحمت ، به محض اینکه آنھا حالشان جا آمد، امید به لاچین گفت:

«در این خراب شده، دختر و پسر باھم حرکت کنند ھزار و یک درد سر دارند. اسم من ھم تو دفتر سگ، معروف تر از همه است. آدم را میگیرند می برند باید خر بیاری و باقالی بارکنی.»
 لاچین گفت:

«من از کجا بدانم اینھا نفس کشیدن آدم را ھم می پایند.»

«بله تو نمیدانی. دیروز از آدا آمدی فکر میکنی ھمه جا آداست. این و آن ھمسایه که سرشان درد کرد میتونی بروی احوالشان را بپرسی. نه دوست من، اینجا چشم چپ، چشم راست را نمی شناسد. و برادر برادر را. اگر دھانت پر ازخون باشد نباید تف کنی! ھمه بیگانه با یکدیگراند. تا چشم کار میکند خبرچین و حیله گر و دو رویان اند که به صف شده اند. آنکه میگوید دوستت دارم برای زدن خنجر نفرتش آمده است. و میخواھد سر به تنت نباشد.خوبی و عشق و محبت را کسی نمی شناسد. چون چنین چیزهایی را ندیده اند و ھرگز در زندگیشان نبوده است. و یا ھیچ وقت سرشان نشده. اگر به یکی محبت کنی احساس میکند یا چشم به مالش دوخته ای و یا به جانش. احساس دیگری ندارند؛ ھر چی ھم بوده مرده است. زنده کردن احساسھای با ارزش از دست خداھم ساخته نیست. برای چنین آدمھایی سوگواری ضروریست.»
« می فھمم.»

« بخاطر زندگی باید طعم تلخ خیلی چیزھا را بچشیم.»

« امید برای چه تو زندان بودی؟»

«بخاطر زندگی راحت. برای ھمه . گفتند حرف، فقط حرف ماست . تو صدایت را درنیار، حرف

نزن، خفه خون بگیر!. البته من تنھا نبودم، برای خیلی ها گفتند.ما را  زندند و گرفتند و پراکندند. آنکه مرد، مرد؛ آنکه فرار کرد، رھا شد؛ و آنرا که گرفتند به زندانش کردند .»

« گاهاً فکر میکنم  چطور میشود که آدمھا روی بیکاری و بیچیزی و بی درمانی  و بیخانمانی نبینند؛ کسی ھمه چیز آنھا را نپاید، خودشان انتخاب کنند چه دوست دارند یا ندارند، و کمی راحت زندگی کنند؟»

« من ھم مثل تو ھمین سئوالات را داشتم. چون ھر روز با آنھا رو دررو بودم. از بچگی تا دانشگاه.

یافتن جواب درست، کار ساده ای نیست. لازم است دیگران ھم به جواب برسند، تا قدمی برداشته شود. 
همیشه به دنبال جواب بودم . ھنوز ھم ھستم. باید دید دیگران چه فکر میکنند، چه راه حلی دارند، حرفشان چیست . مجبوریم بعضی چیزھا را هم در کتابھا دنبال کنیم،  با زندگیمان بسنجیم و خودمان راھی پیدا کنیم. سر فرصت چیزھایی پیدا میکنم که شاید کمکت کردند ...» 

 

لاچین و امید، در میان دود و سروصدای خیابان، و آمد و شد ماشینھای رنگارنگ ، صحبت کنان به خانه ی عسگر رفتند. و بعد لاچین به خانه ی خودشان برگشت .

کرم گفت:

«بیا دخترم، بیا، نھار آماده است. خوب، بگو ببینم از مرد بیچاره چه خبر؟»

دختر در حالیکه  بغض گلویش را میفشرد گفت: 

« پدر، در خانه عمو عسگر سوگواری بود.وارد خانه نشدیم.پول را دم در دادیم و برگشتیم. او در بیمارستانه .اما بچه اش مرده است.»  

و اشک از چشمان لاچین سرازیر شد.

口   

口   
Missing media item.

« لاچین! فرزندم!

کسی ترا درک نمیکند.

نان را معنی کن

                   و آب را! »

 

« پدر! گندم ، در نمکزار!؟»

« نه گندم رویید  نه سخن!

بار پرندگان،

نمک! »
 

«دریاچه ی خشک!»

 

« گذشتۀ  تلخ!

 آیندۀ گمشده!

باری بردوش.»

 

«زمان را حمل میکنم.

«در میانه است

امواج توفانی. »

 

 

ھوا تاریک شده است. لاچین و کرم از کار برمیگردند. خیابان شلوغ است . ھمه با عجله میخواھند به خانه ھایشان برسند.

صدای بلند بلند حرف زدن مردم، وسایل نقلیه ، گرد و خاک و غبار نمک ھوا را پرکرده است.

کرم وسط راه ایستاد. کلاه تخم مرغی اش را بالا زد. دستی به بینی پھن و سبیل پرپشت و چھره ی سیاه سوخته اش کشید؛ و رو به لاچین گفت:

«درخانه چیزی برای خوردن نداریم. سر راه ھم چیزی گیرمان نمیاید. تو خیلی خسته ای ، جلوتر از پاھایت راه میری. برو خانه، من میروم کمی خرت و پرت بخرم بیایم. فوری برمیگردم.» لاچین با لحنی که خستگی از آن پیدا بود جواب داد:

«باشه پدر. زود بیا.»

 

او پای پیاده خیلی راه آمد تا به خانه رسید . در راه نتوانست افکار دور و درازش را دنبال کند. چشمھایش خود بخود بسته میشدند و  ذهن از سخنش فرمان نمی برد. گویی از کار افتاده بود . از حیاط کوچک رد شد. وارد اتاق سه در چھاری گردید که بعد از کوچ اجاره کرده بودند .

آنھا برای زندگی تنھا ھمین اتاق را داشتند. که در یک گوشه ی آن لباس و لحاف و متکا و تشک ریخته بودند، و درگوشه ی دیگرش وسایل آشپزخانه. و دو گلدان گل سرخ جلو پنجره بود. کف اتاق را گلیم کھنه ای می پوشاند.

گرسنگی و کم خوابی و خستگی، و دلھره و اضطراب، شدیداً به لاچین فشار میاورد. پنجره را باز کرد. چارقد و مانتو و کیف  اش را گوشه ی اتاق نھاد، و سفره را آورد و پھن کرد. بشقابھا را چید. 
 

 سفره را که از نظر گذراند دید یک بشقاب کم است! رفت بشقاب دیگری آورد. و خواست آنرا روی سفره بگذارد، احساس کرد سفره خالی ست! به سوی پنجره نگاه کرد. مردی با لباس سفید، جلو پنجره ایستاده بود . و بشقابی را به او تعارف میکرد که در آن لاشه اردک نمک گرفته ای قرار داشت. وحشت برش داشت . با صدای لرزانی گفت:

«کی ھستید؟» 

 جوابی نشنید . لاچین در جای خود میخکوب شده بود .

مرد، بی صدا، با حرکات سر و دست گفت:

«غذا خوش مزه است. بیا بگیر !» 

چاقوی بزرگ و تیزش را نشان داد که گردن اردک را خودش زده و گوشتش حلال است .

لاچین بی اختیار و آرام به سوی او راه افتاد. مثل خوابگردیهایش. چھره مرد پیدا نبود. مانند صورت آدمھایی که در خوابهایش دیده بود .

او با متانت چاقویش را به سوی گردن لاچین برد و ناگھان با حرکتی سریع گلوی دختر را زد! که لاچین مچ اش را در ھوا گرفت. او تن چاق و بزرگش را روی دختر رھا کرد.

لاچین به پشت  افتاد، و زیر دست و پای او مثل مرغ سرکنده بال و پرزد و فریاد کشید:

«پ....د....ر!»

کرم از در وارد شد. لاچین روی گلیم افتاده و دست و پا میزد. او را بغل کرد :

« لاچین! لاچین! دخترم آمدم. » 

لاچین چشم در چشم پدر دوخت. و لحظاتی ھمانطور ماند . بعد با صدای لرزانی گفت :

« دیر آمدی! گلویم خونین شده؟»

« نه دخترم، تو سالمی . چیزیت نشده . نگران نباش!»
و او را محکم در آغوش فشرد.

 

« پدرتنھایم نگذار! تیغ بر گلویم  میزنند. نان نه ، لاشه ی پرندگان،تعارف ام میکنند. پزشک گفته تنھایم نگذار.»

« نه تنھایت نمی گذارم . خیالت راحت باشد. دیگر اشتباه نمیکنیم. ولی بدان که ھمه ی این چیزها میگذرند.  کابوسهای تو ھم پایانی دارند. بلند شو ، غذا بخوریم، گرسنه ای.»

«کی تمام میشوند؟ من لانه ی ترس شده ام.وقتی تمام میشوند که دیگر نباشم. از وقتی چشم باز کرده ام ھمه چیز را یک به یک از دست داده ام. خواھر، برادر، مادر، دوست. تنھا کسی که برایم مانده شما ھستید. می ترسم شما را ھم از دست بدھم. من جایی را که به دنیا آمده و بزرگ شده بودم، نیز از دست دادم.  جایی را که به تک تک شنھا و علفھایش؛ به  چشمه و امواج آبھایش، عطر و بویش عشق میورزیدم. حتی کھر و لاله را ھم از دستم گرفتند. پدر غیر از شما کی را  دارم؟ با علاقه درس میخواندم آن را ھم از دست دادم .

 من ھرچی داشتم گم کرده ام و حالا ھمه جا به دنبال گمشده های خود میگردم. وحشت از دست دادن، من را دیوانه کرده است. اینجا مثل توله سگ افتاده ام دنبال شما که تنھا تکیه گاھم را از دست ندھم. تنھا نمانم .

ھمیشه به خودم دلداری میدھم که بزرگ میشوم، کار درستی پیدا میکنم، خانواده تشکیل میدھم؛ از پدرم مواظبت میکنم. ولی ھر روز که میگذرد نومیدتر میشوم؛بیشتر در ترس و اندوه فرو میروم. ھمه ی چیزھای خوب برایم خواب و خیال  جلوه میکنند. و بعکس ھمه چیزھای بد و درناک خود زندگیم را تشکیل میدھند. نمیدانم، از آخر و عاقبت خودمان وحشت میکنم. ھیچ امیدی به  بھتر شدن زندگی ندارم.حتی یک کمی. نمیدانم چرا ھمه چیز چنین است یا چنین شده. شاید فلک ستمگر سرنوشت و قسمت ما را چنین نوشته است .»

 

«فرزندم، منھم نمیدانم چرا ھمه چیز چنین است. اما این را میدانم که  آدم نام چیزھایی را که نمیداند فلک میگذارد. وقتی آنھا را بداند فلک نیز از کار میافتد. دخترم، توھمه چیز را از دست دادی، منھم دادم. لازم نیست بخاطر آنچه که پیش آمده خودمان را از بین ببریم. گذشته را رھا کن. نباید به آن فکر کنی. همیشه به آینده ، به جلو نگاه کن. گره گذشته در گذشته مانده است. باز شدنی نیست. باید به آینده فکر کنیم.»

«میدانید، دست خودم نیست. وقتی حمله ای میشود دیگر اراده ام از کار میافتد. ھیچ نمی فھمم چطور غرق میشوم. دست بردار نیستند، دیگر.»

 «حالا  کار کوچکی پیدا کرده ایم، و بیکار نیستیم.  پایمان که  اینجا سفت شد میفرستم درس ات را دنبال کنی.از آدا ھم به کلی دست نه شسته ایم اگر آنجا  باز امکان زندگی پیدا کنیم میتوانیم برگردیم. خیالت راحت باشد. از طرف دیگر من و تو از این توفانھا رد شده ایم، آھن بودیم  پولاد شده ایم. نباید از چیزی ترسی داشته باشی. اگرما را از اینور آسیاب مرده وارد آن کنند، از آنورش زنده بیرون میاییم. فکرھای منفی را کنار بگذار. کار مناسبی ھم پیدا میکنیم. میری درس ات را میخوانی. صاحب زندگی میشوی. بیا سر سفره، گرسنه ایم. بعد از شام میخواھم از کوراوغلو* و اصلی کرم* برایت بخوانم. یک مصرع تو میخوانی، یک مصرع من.»

 ھمینکه لاچین نام داستانھا را شنید شروع کرد:

-«آتش،کرم. دود،کرم. بسوز کرم! پدر بگو!»

 کرم مصرع دوم را خواند:

-«جان کرم! اصلی قربانت کرم.»

-«برده گویند، لاجرم گردن اش را خم میکنند.»

-«من آن تیرم که پیشاپیش بردگان در حرکت است.»

-«کرم سوخت، اصلی سوخت، من سوختم.»

-«حالا، عشق آنھا باورم شد. »**

 

 口

 

«پدر!

قطره قطره خون

 دریا دریا رنج

 دانه دانه مروارید

روی ھم میچینیم.

 

لایه ای نو بنا میشود
روی زمین
با دستھای ما. »

 

«لاچین، فرزندم!

این چه رازیست

که چنان دستھایی

 این چنین خالی و

                 عریانند؟ »

 

 

لاچین در خیابان، سر به زیر و غرق در فکر، با لباس تازه و اتو شده ، و کیفی آویخته بر شانه ، با گامھای سریع از میان مردم  میگذرد.

ھوا گرم است، و گزمه ھا در جولان. و ھمه در میدان تاخت و تازشان . پیر و جوان وبچه و متاھل و غیر متأھل .حتی عوض کردن پمپرز بچه ھای شیرخواره در راه. که جایشان را کثیف کرده و جیغ و داد راه انداخته اند .
 

 «خانم! بچه را وسط خیابان لخت کردی که چی؟ نمی بینی مردم نگاه میکنن!؟»

« برو  آقا! برو ! ریده به ھمه چیز !»

چیزی از نگاه لاچین به دور نیست. اما  فکرش بیشتر درجای دیگری ست.

 او به امید میاندیشد. فکر میکند ھمکارش شبیه گل سرخ است . از سخن اش ھم احساس آرامش میکند و ھم ناراحت میشود. با خود میگوید:

« ھر کس یکجور است. ھیچکس عین دیگری نیست. ھیچ دلی بی غم نیست، و ھیچ گل سرخی بدون خار.»

در این اندیشه، انگشتش را روی زنگ در گذاشت و فشار داد. لحظاتی بعد  امید از پنجره ی رو به خیابان، سرش را بیرون آورد و گفت:

«آمدم.»

و در را باز کرد.

«سلام . حالت چطور است؟ خوبی؟»

«خوبم.»

« بیا بالا!»

 از در که وارد شدند لاچین به ھمه چیز اتاق دید زد. میز تحریر، قفسه ھای کتاب،وسایل خواب و آشپزی و موکت و دیگر خرت و پرتھا را.

«امید فقط یک اتاق داری؟»

 « پس چی؟ فکر کردی چند تا دارم؟ حالت خوش است .کرایه ھمین جا را ھم به زحمت می پردازم. بفرما بنشین!»
 لاچین نشست و پرسید:

«چرا عکسی چیزی به دیوار نزده ای؟»

«ھنوز چیزی پیدا نکرده ام.»

«چیزی آورده ام. شاید خوشت آمد.»

«رستگار باشی. برای من بت درست نکن. از این چیزھا خوشم نمیاید. »

«نه، بت نیست.یک شانه است.»

«شانه؟!»

«بله، شانه.»

«ببینم!»

لاچین شانه را از  کیف اش بیرون آورد و به او داد.

 «آھا ! شانه با خوشه ھای گندم تاردار. با دسته و ساقه ھای طلایی و آویزاش.»

«حالا خوشت آمد یا بردارم ببرم؟»

« نه خیلی زیباست. دستت درد نکند.»

«خودت بافتی؟»

«آره کار خودم است. از آدا آورده ام.در بافتنی دستم باز است. ھمه چیز میبافم.»

«پس دوستم، بگو که ھنرمندی.»

«تو چطور، چی بلدی؟»

«راستش ھیچ. من دوتا چشم دارم و یک قلم. می بینم و می نویسم.»

«آنھم ھنری ست.»

«نمیدانم. شاید.»

« از کی تنھا زندگی میکنی، خانواده ات بھت سر میزنند؟»
 امید که روی ضندلی زھوار در رفته ی میز تحریراش  نشسته بود گفت:

«خیلی وقت است. آره آنھا سر میزند، پدر و مادر ، خواھر و برادرم. ولی اغلب من به آنھا سر میزنم.»

«چرا تنھا زندگی میکنی، مگر پیش پدر و مادرت جا نیست؟»

«چرا ھست و لی من آبم با ھیچکس تو یک جو نمیره.»

«معلومه.گناه خودته .ھمه را نیش میزنی. دور از تو، خدای نکرده، مریض بشی و بیفتی، یا چیزیت بشود ، چکار میکنی؟»

 « بگو  بیفتم بمیرم و اینجا بگندم . مردم که مردم ، به درک! کم فکر دارم ، باید به آن هم  فکر بکنم؟ دیگران برای خلاصی از بوی گندم  مشکلشان را حل میکنند.بیا! این بشقاب ھم اینجا باشد، دوست داشتی میخوری. ببخش که غیر از سیب چیزی در خانه ندارم. الان چایی ھم درست میکنم.»

 «مھم نیست.»

« به دنبال کار بودی چه شد؟»

« به کارخانه ی سبزه پاکنی سرزدیم  که کارش زنانه و مردانه است ولی خبری نیست.  به چند جای دیگر ھم باید سر بزنیم .»

« به کمپوت سازی ھم برو. آنجا ھمه زنھا کار میکنند. »

«حتما ً.»

« خوب شد که خودت آمدی. کتابھا را ببین، اگر چیزی به دردت خورد بر دار. خواستم بیایی، خودت انتخاب کنی .»
 ھر دو به طرف قفسه ی کتابھا رفتند. امید  گفت:

« راجع به موضوعات گوناگون میتوانی چیزھایی پیداکنی. » لاچین کتابی برداشت و عنوانش را خواند و گفت:

«نه فھمیدم. »

« این برای بچه ھا نیست.»

« امید اذیتم نکن! مثل پیر مردھا حرف میزنی. انگار خودت خیلی سن داری. تو تازه 21 سال ات شده.»

« اشتباه! 22 ساله ام.»

«خوب 22 ساله باش. که چی؟»

«لاچین بعضی ھا در جوانی پیر میشوند. »

« وعقل  بعضی ھا ھم در نوجوانی بالغ. »

«درسته. »

«پس بگو که منظور چیست؟ وگرنه از سر لج هم که شده این را می برم. »

«میتونی ببری، میل خودته. ولی از نظر من بھتر است بماند به بعد از 18 سالگی. »

«چه توش نوشته اند ؟»

« انسان از کجا میاید و به کجا میرود؟ در این مورد بحث میکند.»

« پدرم  میگوید انسان از زمین میاید و به زمین هم میرود. مثل گل به دنیا میاید و مثل خار از دنیا میرود.مانند علفی ست که روزی سبز میشود و دیگر روز پژمرده شده از بین میرود.» 
 «این ھم نظر ی ست.»

«عاقلانه نیست؟»

« درسته . اما ناقصه.»

«چرا؟»

«نمیگوید  چطور می توان زندگی را زیبا کرد. زندگی چطور میتواند معنا داشته باشد.»

 لاچین در وسط صحبت دفتر چه ای از میان کتابھا بیرون کشید و پرسید:

«این  ھم کتاب است،  با دست نوشته شده؟»

» آره، آنھم کتابی ست که رونویسی شده ؟»

لاچین عنوان آنرا خواند ، و در حالیکه چشم در چشمھای سبز امید دوخته بود پرسید:

«منظورش ھمین کار و مزد خودمان است؟»

«دقیقا ً.»

«این را می برم.»

لا چین یک کتاب شعر و یک رمان  نیز انتخاب کرد. بعد نشستند چایی و میوه خوردند، که امید به  او  گفت:

«لاچین یک چیز را باید به تو بگویم. ته دلم ترسی ریشه دوانده. نه بخاطر خودم، بلکه بخاطر تو . میترسم برای تلاشی که جھت درک مسایل زندگی میکنی توی مشکلات بیفتی. چون  در این خراب شده کارگر حق ندارد ازخیلی چیزھا آگاه شده وصاحب علم و معلوماتی بشود. حق ندارد با دوستان کارگرش زیاد رفت و آمد داشته باشد . چون از ھم فکری و ھمبستگی آنھا میترسند. گزمه ھا را می بینی که ھمه جا ول اند. آنھا برای  کنترول ھمه چیز گمارده شده اند.»

«غلط میکنند جلو یادگیری من را میگیرند. ھم تحصیلم را ادامه میدهم و ھم ھرچی دوست داشتم میخوانم.»

 «تحصیل مسئله ای نیست. آنرا میتوانی خودت بخوانی و بروی امتحان بدھی . مشکلی ھم داشته باشی کمکت میکنم. در زمستان ھم که وقت کافی داریم .»

« باید با پدرم در این مورد صحبت کنم. ممنون از ھمدردیت. » 

« در موردی که  اشاره کردم باید حواست خیلی جمع باشد. نباید توی درد سر بیفتی. چیزھایی که مطالعه میکنی نباید به دست کسی بیفتند، تأکید میکنم.»

«باشد. دقت میکنم.»

«پس میتوانم در این مورد به تو اعتماد کنم؟»

«البته که میتونی. خیالت راحت باشد.»

« امیدوارم اعتمادم را حفظ کنی.»

لاچین که نگاھش بر ابروان بھم پیوسته  و سبیلھای کم پشت و چھره ی بیضوی و متفکر او دوخته شده بود گفت:

 «مطمئن باش!»

« پس تا فردا- سر کار.»

« تا فردا.»

 

 لاچین بیرون آمد و راھی خانه شد . ساعت چھار بعد از ظھر بود. در راه دو بچه -  دختر و پسر- ساز میزدند و از  رھگذران پول جمع میکردند. او کمی کنار آنھا ایستاد و به نوای سازشان گوش داد .گزمه ھا برای پراکندن رھگذران که دور و بر بچه ھا جمع شده بودند پیدایشان شد. یکی از دور به سوی لاچین داد زد:

« خواهر وایستا!  روسریت ...؟ »

لاچین دیگر وا نه ایستاد. و با گامھای بلند و تند دور شد . گزمه ھا دنبالش کردند. او پا به فرار گذاشت.  وارد کوچه  و پس کوچه ھا شد. دید لای دری باز است . رفت  داخل  و آنرا بست. کمی بعد صدای گزمه ھا را از پشت در شنید که میگفتند:

« اینجا نیست.»

صاحب خانه  پیر زنی بود. آمد و گفت:

« دخترم چه شده؟ بیشرفھا دنبالت کرده اند؟ »

«بله.»

«از چارقدتت معلومه .افتاده روی گردنت.»
لاچین رو سری خود را درست کرد. پیر زن گفت:

«آبی چیزی نمی خواھی بخوری؟»

«نه، ممنون. دیگر زحمت نمیدھم.»

«پس بیا از درعقبی خانه برو! از این در بروی باز ممکن است گیر بیفتی .»

 او از پیر زن خداحافظی کرد و به سوی خانه رفت . 

در راه زیر لب با خود گفت:

« لاچین! میتوانم به تو اعتماد کنم؟ »

 

 口

 

« پدر! 

آواره ام در خواب گردی ھایم

کجا زنده به گور کرده اند

روزھایم را؟ 

کجاست آن بالھای پروازم

که کودکان و جوانانش

چنین بردار و 
سرب شب 
           خفته اند؟»

 

«دخترم !

ھمه ی بردگان آواره اند.

ھمه ی بردگان  زخمی و  گرسنه و

به  زنجیراند.

اینجا ھمه گلھا  بر دار و 

سرب شب 

              خفته اند...»
 

«قایقم، اسبم

کوھھای سبز و مه آلودم

آبھای خروشان و پرامواج آبیم

مھتاب نقره ایم، باران و برفم

کجاست آن بالھای پروازم؟

که کودکان و جوانانش
چنین بردار و 

سرب شب
               خفته اند؟

 

ھمیشه چشم براه و 
گوش به زنگم

قایقی که
باتمام وجودم ساخته ام
روان شود
بر امواج آبی
چو ماهیها.

 

غربت بی دریاست
و آبھایش کم عمق؛
ماھیان زیبایی میمیرند
در آبھای کثیف اش.

 

کجاست آن بالھای پروازم؟  
که کودکان و جوانانش
چنین بردار و 
سرب شب
              خفته اند؟»

  

 **

شب زیر تابش ماه سایه گسترده بود. باد تندی گرد و غبار خاک و نمک را درھم پیچده و بر سر و روی لاچین می پاشید. او سرو پابرھنه با پیرھن نازک و بلند و آستین کوتاه که تا زانویش میرسد، درخیابان خلوتی که اینجا و آنجا دود از خانه ھای نیمه سوخته اش بلند میشد، سرگردان و دیوانه وار راه می سپرد. سکوت سنگینی بر ھمه جا حاکم بود. در یکسوی خیابان روی ردیف تیرک ھا آدمھا به دار بودند و در نوسان. در سوی دیگر، کسانی نشسته به دیده میامدند. با لباسھای ژنده و چرکین، و دست و پای بسته. و ھمه ساکت. تنھا شعاع نگاھھا رد و بدل میشد.

 

پرتو نگاھی از دریچه ای که میله ھای کلفتی جلویش بود به سوی او آمد: 

«دختر، تو اینجا چکار میکنی؟»

« به دنبال امید و کھر میگردم.»

«امید آن دور- دورھاست.»

«کھر چی؟ پس کھر کجاست؟»

«کھر را نمیدانم.» خواست بپرسد: 

« تو کی ھستی؟»

اما دیگر کسی در پنجره نبود. از دور صدای گزمه ھا میامد:

« دیوانه را ببین! دیوانه را! »

 

سروصدایی ازسوی میدان به گوشش میرسید:

«...بچه برو کنار! شگون دارد. دیوانه میشی! نزدیک اش نشو! پاھایش را محکم ببندید...»

لاچین به سوی میدان رفت. مردم گرد ھم آمده بودند. در میان جماعت قصاب چاقوی بزرگش را نشان میداد:

«خیلی تیزاست. درد نخواھد کشید. با یک چشم به ھم زدن، سر از تن اش جدا میکنم . فواره ی خون کمی طول خواھد کشید!...»

لاچین به تجمع مردم رسید. کھر را با دست و پای بسته بر زمین خوابانده بودند. او با مشاھده ی اسب فریاد زد: 

«ک....ه...ر!»

صدا در آسمان پیچید. نگاھھا به سوی او برگشت.

ونگاه معصوم کھر- بعد از آن ھمه دوری و جدایی. لاچین سر و صورت و چشمان کھر را بوسید و رو به قصاب گفت:

«آزادش کن!»

« دختر کرم! تا پولش را ندھی آزادش نمیکنم. اسب مال منه. خریده ام. میخواھم نان شبم را دربیاورم. برای پوستش کلی پول داده ام. » 

«آزادش کن، بیا خانه ، پول ات را بگیر!»

«خوب. این شد یک حرف.»

لاچین چاقو را از دست قصاب گرفت و اسب را آزاد کرد. و سوار بر آن برای یافتن امید از خیابان دورشد.

باران میامد و اینجا و آنجا جویبارھای نازک خون جاری بود!...

لاچین رو به کرم گفت:

پدر! اینجا از آسمان خون میبارد. کسی با کسی ھمراز نیست. ھمه به فکر شکم و زیر شکمشان ھستند. ھمه چیز با من بیگانه است.ھمیشه غریبه ام. احساس زندگی برایم دست نمی دھد. نمی توانم آدا را فراموش کنم. توی خودم احساس خلاء میکنم. که مثل چاھی مرا به درون خود میکشد.»

«دخترم ! ھرجا راحتی میریم آنجا. ولی فرار از درد چیزی را حل نمیکند. باید ایستاد و  مقاومت کرد. اگر از درد فرار کنی  دنبالت میکند. و ھر جا بروی یقه ات را میگیرد.»
 « آه پدر! پدر، کجاست آن بالھای پروازم؟...»

امید برای شام پیش آنھا بود. سر سفره لاچین از او پرسید :

« نمی خواھی با ما سری به آدا بزنی؟»
 کرم  اضافه کرد: 

« خیلی خوشحال میشویم. بیا بریم آنجا را ببین .»
 امید گفت:

«من ھم خوشحال میشوم. اما حالا نمی توانم بیایم. بماند برای بعد. »

لاچین:

«چرا بعد؟»

« اینجا، برای دوستان زمختم آرزو هایی دارم؛ تلاش میکنم. شاید به بخشی از آنها رسیدم. من باید یاد بگیرم و یاد بدھم. »

لاچین:

«ھمیشه تنھا؟»

«آدمی تنھا به دنیا میاید، تنھا زندگی میکند و تنھا ھم میمیرد. بھتر است خود را با بعضی چیزھا فریب ندھد.» لاچین :

« شاید حق با توست. شراره تنھا یک لحظه میدرخشد و بعد برای ھمیشه خاموش میشود.»

« برای ھمین است که نمی خواھم آنرا از دست بدھم.»

موقع رفتن لاچین امید را تا دم در حیاط بدرقه کرد و ھنگام خداحافظی اورا در آغوش گرفت . و تند بازگشت...

 

 口

     

در زیر زمین اداره، لاچین را روی تخت کھنه ای، لخت و دمر خوابانده اند. او با بدنی زخمی و خونین بیھوش افتاده ودست و پایش را به تخت بسته اند .

در کنارضندلیھای چوبی دو گزمه ایستاده و با ھم صحبت میکنند :

«حرف زد؟»

« نه! چیزی نگفته.»

« اسم اش چیست؟ از کجا میاد، چه کاره است؟»

« نگفته. تلفن زده بودند رفتیم او را آوردیم. در کارخانه به کارگران  گفته آنھا باید سندیکا داشته باشند.

وگرنه کسی کاری برایشان نخواھد کرد. »|

«پدرسگ ، سندیکالیست است. جوجه، مرغ نشده میخواھد رژیم عوض کند. باید حرف بزند. لت و پارش کردید. باید زنده بماند. نتوانستید معجزه کنید .»

« سعی کردیم بیدارش کنیم- نشد. » 

« وضع اش خرابه. بردارید ببرید بیمارستان. اگر عجله نکنیم این را هم از دست میدهیم. بدون اینکه بدانیم کیست و چه کاره است. باید حرف بزنه .»

او را توی ماشین گذاشتند و با سه مأمور به بیمارستان بردند...

 口
صبح وقتی کرم از خواب بیدار شد لاچین در رختخوابش نبود. با عجله به حیاط رفت . دید او آنجا ، مثل مرده روی زمین افتاده است.

وقتی لاچین چشم بازکرد کرم را در بالای سرش دید:

» پدر من کجا ھستم؟»

« تو در خانه ھستی دخترم.»

« امید کجاست؟»

« امید در دل توست.»

« کھر، پس کھر کجاست؟»  

« کھر ھم در خانه است. نگران نباش.»

 **

« در خانه کسی ھست؟»

از در کوچه صدایی به گوش رسید.

لاچین بلند شد و گفت:

«بروم ببینم دم در کیست.»
 او بیرون آمد: 

« بفرمایید.»

جوانی گفت:

« ببخشید.ما کوھنوردیم. یکی از دوستان ما زخمی شده، میخواھیم او را به جاده و ماشین برسانیم. میتوانید کمک کنید؟»

« اسب داریم. الان آماده میکنم.»

لاچین برگشت. پدرش را در جریان گذاشت و کھر را بیرون آورد.

آنھا زخمی را به جاده رسانده و به شھر فرستادند. در ماشین برای جوان جا نبود. ماند که با ماشین دیگری حرکت کند. اما چیزی گیرش نیامد. لاچین گفت:

« بیا برویم مھمان ما باش. حالا دیگر ماشین گیر نمیاید. فردا حرکت میکنی. » 

جوان گفت: « خیلی ممنون. نمیخواھم مزاحم شما باشم. ھمین طرفھا جایی پیدا میکنم و میخوابم و فردا صبح حرکت میکنم.»
 لاچین:

« این چه حرفی ست؟ میخواهید تو صحرا بخوابید؛ شما مھمان ما ھستید. بیا برویم. »
  آنھا با ھم به طرف ده برگشتند. در راه لاچین رو به جوان  گفت:

« آشنا به نظر میرسید. مثل اینکه شما را قبلاً در جایی دیده ام .»

« شاید. ما اغلب برای کوھنوردی به این طرفھا میاییم. ممکن است دیده باشی.»

« اسم شما امید است؟»

« امید ؟ بله ، میشود اینطور ھم صدا زد .». او با تعجب گفت.

« شما دانشجوی زندانی بودید که حالا عملگی میکنید؟»

« بله. ولی شما اینھا را از کجا می دانید؟ »

« من چیزی نمیدانم. من فقط کابوسھای خود را می شناسم.»

« کابوسھایتان را؟!»

« بله. کابوسھایم را. میل داری آنھا را لمس کنی؟»

« با علاقه. »

« ببینید:

لاچین با اسب می تاخت. ناگھان کھر ایستاد.....»

 

 لاچین وقتی سرگذشت اش را گفت و تمام کرد، امید پرسید:

«چند سال درس خواندی؟»

«نه سال. برادرم  مرا به درس و مشق تشویق کرد. در کنار درسم کتابھای  غیر درسی نیز مطالعه کردم. روزی او را گرفتند و بردند و دیگر ھیچ خبری از اش نشد. نمیدانم چه بلایی به سرش آوردند. گاھاً او را درخواب می ببینم.یکبار که به خوابم آمده بود صورتم را توی دستانش گذاشته و گریستم. گفت: "گریه نکن! بکوش جایم را پرکنی". اما من در این خراب آباد، چطور میتوانم جای او را پرکنم؟! نمیدانم...او را گرفتند و بردند و دیگر ھیچ خبری از اش نشد. دنبال کارش را ھمه جا گرفتیم ولی جوابی گیرمان نیامد. رفت که رفت. انگار اصلاً  وجود نداشت . سال سوم دانشگاه بود. آنھا او را بردند و من و پدرم را ھم دیوانه کردند... 
این ھم محیط زندگی ماست که می بینی. ھمه چیز دارد به سنگ نمک تبدیل میشود. این ھم آخر و عاقبت ماست...»
امید گفت:

« آدم وامانده  که چه بگوید. شاید زندگی خودش راھش را بیابد…»

 

 

ھوا تاریک شده بود. کرم دلواپس برکناره ی دریاچه دیده به راه بود. از صدای غمناک پرندگان و امواج در حال مرگ، بوی نمکزار، احساس اندوه مینمود. سیاھی ھایی از دور سالانه -سالانه بسوی او میامدند.

وقتی آنھا را شناخت خیالش راحت شد و به طرف شان رفت .

لاچین سلام داد و گفت:

« پدر ببخشید که دیر کردم. مھمان داریم.»
کرم در تاریکی نگاھی به مھمان انداخت و گفت:

« سلام امید، فرزندم، تو کجا و اینجا کجا؟ »
 او را در آغوش گرفت. ورویش را بوسید. امید گفت:

«عمو کرم، کوه به کوه نمیرسد، اما آدم به آدم میرسد. خوشحالم که می بینمت.»

« خوش آمدی. قدمت روی چشم. وقتی دم در صدایت را شنیدم احساس کردم آشنایی. ولی نتوانستم بشناسمت.»

«دخترتان من را شناخت. بدون اینکه دیده باشد.خیلی تعجب کردم .»

«لاچین اینجوری ست. آنقدر از تو تعریف کرده ام که خاطراتمان جزء زندگی ما شده است. احساس میکنیم ھمیشه پیش ما ھستی. و بوی مراد را از تو میگیریم.»
«لطف دارید. بزرگیتان را میرساند.»

«چه خبر؟ چه عجب این طرفھا؟»

«سلامتی. سرگرم کار و زندگی ھستیم.مثل سابق. تعریف کنید.احساس میکنم زندگیتان خیلی تغییر کرده است.»

«آره، زندگی ما خیلی عوض شده. مادر و خواھر لاچین فوت کردند. و از پسرم مراد خیلی وقته که خبری نشده است .»

« آره، لاچین گفت. درد جانگدازی ست.شرایط سختی ست؛ خیلی ھا این وضعیت را دارند و درد میکشند. دیگ دارد میجوشد. توی این خراب شده. روزی ھم سر میرود ، و سنگ روی سنگ نمی ماند. اما بعد چه  میشود، کسی نمیداند. آیا باز گیر یک جلاد دیگر میافتیم یا لیاقت از خود نشان داده صاحب زندگی بهتری میشویم، کسی نمیداند .
 کرم : «نه آرامشی ھست و نه زندگی. نه در خواب و نه در بیداری .»
 لاچین گفت: 

« ھمه اش کابوسه.»

مھی ازغبار نمک به آرامی ھمه جا را در بر میگرفت. کھر گوشھایش را تیز کرده بود ...

 

ماشین ون جلو دم در خانه ی کرم توقف کرد. یک روستایی بھمراه سه مرد از ماشین پیاده شدند. او در حالیکه با دستش کرم را نشان میداد گفت:

« اونه ھا ، اونجاست. دارد میاید. با خودش حرف میزنه،  همیشه از بچه ھاش صحبت میکنه. امروز بعد از ظھر که از مزرعه برگشته ، ھمه اش سر  و دست تکان داده و حرف زده .»
 آنھا بطرف کرم رفته و گفتند:

« عمو بفرما بریم پیش بچه ھات. » و سریع به دستھای او دست بند زدند.

کرم آنھا را کنار زد و گفت:

« ولم کنید! ولم کنید! من مھمان دارم. دخترم اینجاس. پیش خودمه!»

« ترا می بریم پیش پسرت. بیا!»

آنھا بازوی کرم را گرفتند و کشان کشان او را به داخل ماشین انداخته و حرکت کردند...

 

لاله به کھر آب میداد و زیر لب میخواند:

« این جزیره ی نامدار

نسل انسانھایش تمامی ندارد
جزیره ای که گلھایش را چیدند 
و چمن اش سوگوار ماند.»

صدای پرندگان دریایی در ھوا پیچیده بود.

  

آخرین بار که لاچین را دیدم زیز درخت توت بود. در توتستان. میز و نیمکتی بود و ما روبروی ھم ، نگاه درنگاه  نشسته بودیم و حرف میزدیم .

او می خندید و نسیم آرامی با گیسوانش بازی میکرد. یکھو به کناری نگاه کرد و گفت:

«دو گزمه ما را می پایند.اینجا نمی توانم حرف بزنم. برویم...»
 لحظه ای که ھرگز مرا رھا نمی کند.

 

 

« نیایی از دستم خلاصی نداری!»

لاچین پیغام فرستاده، به آدا میروم. مراد برگشته، عمو کرم سلامتی اش را باز یافته، و

کهر چاق شده است.  لاچین از خوشحالی در پست خود نمی گنجد...

میخواهم دوستانم را ببینم.

 

 

 

 --------

 - تصویر نخستین: جزیره شاھی در دریاچه اورمیه 

 *کوراوغلو: قھرمان فولکلوریک آذربایجانی ، در داستان حماسی کوراوغلو ست . که علیه ستم خانھا و فئودالھا مبارزه میکند .

او کوه „چملی بئل-„çəmli bel گمره ی مه آلود- را مرکز مبارزه خود قرار میدھد، و پسران و دختران

مبارز از سراسر منطقه به او می پیوندند. ھمه در چنلی بل از حقوق مساوی برخوردارند. کوراوغلو و یارش »نگار« که در غیاب او مبارزه را رھبری میکند، ھیچ برتریی به دیگران ندارند. تصمیم ھا جمعی گرفته میشود و زنان از مردان در مبارزه پیشگام تراند. مبارزه ی آنھا برای یک زندگی آزاد و راحت و سرشار از عشق و دوستی ست.

 

 *کرم، قھرمان داستان فولکلوریک آذربایجانی " اصلی و کرم" است. قصه ی  دلباختگی اصلی-دختر ارمنی- و کرم -پسر آذربایجانی-ست. که در پایان داستان ھر دو -یکی پس از دیگری- فروزان شده و به خاکستر تبدیل میشوند. عشق .

اصلی چھل روز خاکستر کرم را به دوش خود حمل میکند با این امید که او از خاکستر خود برخیزد. روز سی و نھم فریب سخن پیرزنی را میخورد و خاکستر را که در حال جان گرفتن بود بر زمین میگذارد .

وقتی امیدش را از دست میدھد خود نیز شعله ور میشود. امید به عشق را.

 

 ** مصرع ھای پراکنده، از- کور اوغلو و اصلی کرم - که اصل آنھا در متن آذربایجانی داستان آمده است . 

 

 
 ----
 - تصویر نخستین: جزیره شاھی در دریاچه اورمیه 
 *کوراوغلو: قھرمان فولکلوریک آذربایجانی ، در داستان حماسی کوراوغلو ست . که علیه ستم خانھا و فئودالھا مبارزه میکند .
او کوه „چملی بئل-„çəmli bel گمره ی مه آلود- را مرکز مبارزه خود قرار میدھد، و پسران و دختران
مبارز از سراسر منطقه به او می پیوندند. ھمه در چنلی بل از حقوق مساوی برخوردارند. کوراوغلو و یارش »نگار« که در غیاب او مبارزه را رھبری میکند، ھیچ برتریی به دیگران ندارند. تصمیم ھا جمعی گرفته میشود و زنان از مردان در مبارزه پیشگام تراند. مبارزه ی آنھا برای یک زندگی آزاد و راحت و سرشار از عشق و دوستی ست.

 *کرم، قھرمان داستان فولکلوریک آذربایجانی " اصلی و کرم" است. قصه ی  دلباختگی اصلی-دختر ارمنی- و کرم -پسر آذربایجانی-ست. که در پایان داستان ھر دو -یکی پس از دیگری- فروزان شده و به خاکستر تبدیل میشوند. عشق .
اصلی چھل روز خاکستر کرم را به دوش خود حمل میکند با این امید که او از خاکستر خود برخیزد. روز سی و نھم فریب سخن پیرزنی را میخورد و خاکستر را که در حال جان گرفتن بود بر زمین میگذارد .
وقتی امیدش را از دست میدھد خود نیز شعله ور میشود. امید به عشق را.
 ** مصرع ھای پراکنده، از- کور اوغلو و اصلی کرم - که اصل آنھا در متن آذربایجانی داستان آمده است :

Ə.K

 !Atəş Kərəm, tüstü Kərəm, yan Kərəm»
!Əsli olsun sənə qurban, can Kərəm

.Kərəm yandı, əsli yandı, mən yandım»
«...İndi onların eşqini mən inandım
K.u
Qul deyərlər qulun boynun burarlar» 
«...Qullar qabağında gedən tirəm mən
 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

آ. ائلیار

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.