چرا وزیر خارجه روسیه میز مذاکره توافق با ایران را واژگون کرد؟
فرامرز داور. ایران وایر
در وضعیتی که تصور می‌شد، نهایی شدن توافق نجات برجام میان ایران و گروه ۱+۴ و ایالات متحده به زودی اعلام می‌شود، روسیه که مشغول حمله نظامی به اوکراین و تجاوز به خاک این کشور است، ناگهان میز مذاکرات را واژگون کرد؛ به نحوی که چشم‌انداز توافق، دست‌کم برای کوتاه‌مدت مبهم شده است. روسیه چه کرده و چه می‌خواهد؟
روسیه چطور میز مذاکرات وین را به هم ریخت؟
«سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه گفته است تحریم‌های وضع شده علیه کشورش به دلیل حمله به اوکراین مانعی بر سر راه توافق اتمی با جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده و هشدار داده است که در این قضیه منافع ملی روسیه باید مورد توجه قرار گیرد.
هدف روسیه چیست؟
روسیه از آمریکا معافیت‌های تحریمی خواسته تا در صورت نجات توافق برجام و رفع تحریم‌های اتمی از ایران، بتواند بر اساس توافق برجام با ایران مراوده مالی و تجاری داشته باشد و تحریم‌های ناشی از حمله روسیه به اوکراین، مانعی در این راه نباشد. صدور معافیت‌های تحریمی برای روسیه در همکاری با ایران می‌تواند فرصتی کوچکی برای مسکو باشد تا به دور از تحریم‌های ایالات متحده، پیوندهای اقتصادی خود را با کشورهای آسیایی تقویت کند.
روس‌ها از آمریکا چه می‌خواهند؟
در زمانی که مذاکرات نجات توافق برجام در فروردین ۱۴۰۰ در وین آغاز شد، ایران با فاصله از دیگر کشورها، در صدر جدول تحریم‌شدگان در جهان قرار داشت. حمله روسیه به اوکراین باعث شده مسکو از سوی اتحادیه اروپا، آمریکا، بریتانیا، ژاپن، کانادا، استرالیا و کره جنوبی تحریم شود و با عبور از رکوردی که جمهوری اسلامی ساخته بود، با فاصله تحت بیشترین تعداد تحریم در میان کشورهای جهان قرار بگیرد.
روس‌ها می‌خواهند که در صورت نجات توافق برجام بتوانند، اگر مزیت اقتصادی در این توافق وجود دارد، از آن برخوردار شوند. با وجود تحریم‌های گسترده‌ای که این کشور با آن روبه‌رو است، حتی پنجره کوچکی همچون برجام هم می‌تواند از انزوای بی‌سابقه روسیه تا حدی، کم کند.
خواسته مشخص وزیر خارجه روسیه از برجام چیست؟
لاوروف گفته است که روسیه از ایالات متحده «ضمانت‌های کتبی» می‌خواهد که تحریم‌ها علیه روسیه به همکاری این کشور با ایران و در رابطه با احیای برجام لطمه نخواهد زد؛ یعنی روسیه بتواند مواردی را که تحت تحریم ایالات متحده قرار دارد؛ مثل خرید و فروش نفت و گاز، با ایران انجام دهد.
در دوره خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم بانکی و نفتی جمهوری اسلامی، «علی‌اکبر ولایتی» مشاور امور بین‌المللی «علی خامنه‌ای» پس از دیدار با «ولادیمیر پوتین»، رییس‌جمهور روسیه در مسکو گفته بود که روسیه متعهد به خرید نفت ایران شده تا آن را در بازارهای جهانی بفروشد. «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه وقت پس از مدتی خبر داد که اعلام عمومی این توافق باعث شد که روسیه از اجرای آن صرف‌نظر کند.
احتمال دارد که حالا که روس‌ها تحریم شده‌اند و جمهوری اسلامی در شرف رفع تحریم بانکی و نفتی است، به دنبال احیای این روش به سود خود باشند و برای همین از حالا به دنبال گرفتن معافیت از آمریکا هستند؛ اما «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه ایالات متحده این خواسته را رد کرده و در این وضع توافق نجات برجام سرانجامی مبهم پیدا کرده است.
چرا نقش روسیه تا به این حد مهم شده است؟
روسیه یکی از شرکای توافق اتمی برجام است، به دلیل اینکه پرونده اتمی جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت ارجاع شده بود و در آن زمان بدون موافقت روسیه که یکی از اعضای دائم شورای امنیت است، توافق اتمی با ایران ممکن نبود. اما از زمان شروع مذاکرات نجات این توافق در فروردین ۱۴۰۰، روسیه به طور کاذب قدرتی بیشتر از سهم واقعی خود در مذاکرات احیای برجام از جمهوری اسلامی ایران کسب کرد.
از آنجا که مطابق دستور آیت‌الله خامنه‌ای نماینده جمهوری اسلامی از حضور در مذاکره مستقیم با آمریکا منع شده، روسیه در عملا از طرف ایران با آمریکا در تماس بوده و به این نقش دامن زده که به نیابت از ایران در برابر ایالات متحده حاضر است؛ در حالی که در یک وضعیت عادی جمهوری اسلامی و ایالات متحده باید مستقیما برای بازگشتن به توافق برجام با هم مذاکره می‌کردند و نیازی حتی به چین و سه کشور اروپایی هم نبود؛ چرا که این دولت‌ها تغییری در مشارکت خود در برجام ایجاد نکرده بودند که نیاز به حضور مجدد ایشان در مذاکرات نجات توافق باشد.
آیا روسیه می‌تواند در نهایت مانع احیای برجام شود؟
روس‌ها تا این مرحله توانسته‌اند که در نجات توافق برجام در آخرین لحظات اختلال ایجاد کنند و ممکن است، واژگون کردن میز مذاکرات، توافق را تا مدت طولانی به تاخیر بیندازد؛ اما ناممکن نمی‌کند.
روسیه در زمینه خروج اورانیوم غنی شده جمهوری اسلامی از خاک ایران در صورت اجرا شدن توافق، باید با برجام همکاری کند. اگر مسکو همکاری خود در این زمینه را مختل کند، دیگر دولت‌های حاضر در مذاکرات وین باید جایگزینی برای کمک‌های این‌چنینی روسیه پیدا کنند که امری زمان‌بر است؛ اما غیرممکن نیست.
روسیه در نهایت نمی‌تواند مانع بازگشت ایالات متحده به توافق برجام و رفع تحریم‌ها از ایران و اجرای کامل تعهدات اتمی جمهوری اسلامی شود؛ اما می‌تواند مدتی آن را به تاخیر بیندازد.
نماینده روسیه: همه روابط اقتصادی ما با ایران باید از تحریم‌های اروپا و آمریکا مستثنی باشند
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین، با تاکید براینکه هنوز مذاکرات و توافق برای احیای برجام نهایی نشده است، گفت که در صورت نهایی شدن توافق باید روابط تجاری روسیه و ایران از تحریم‌های اروپا و آمریکا مستثنی باشد.
روسیه از یک هفته پیش و درحالی که پس از حمله به اوکراین با موج گسترده تحریم‌های آمریکا و اروپا مواجه شده، مواضع جدیدی در مذاکرات وین اتخاذ کرد و از آمریکا خواست تا تضمین دهد که در صورت احیای برجام، تحریم‌های مرتبط با حمله به اوکراین، تاثیری روی تجارت روسیه با ایران ندارد.
نماینده روسیه در مذاکرات وین با تاکید براینکه متن توافق هنوز نهایی نشده و حتی مذاکرات هنوز نهایی نشده است، گفت که احتمال نهایی‌شدن متن توافق در روز پنج‌شنبه، نوزدهم اسفند، وجود دارد.
اولیانوف همزمان خاطرنشان کرد که تاکنون هیچ تایید یا موافقتی مبنی بر اینکه متن توافق قابل قبول است، از سوی هیچ یک از طرف‌های مذاکرات وین وجود ندارد.
او درباره ایجاد تاخیر در رسیدن به توافق در نتیجه طرح مواضع و شروط جدید روسیه برای احیای برجام را رد کرد و گفت وقتی متن توافق نهایی نشده است چگونه موضع روسیه می‌تواند در آن تاخیر ایجاد کند.
نماینده روسیه تاکید کرد که همه روابط تجاری و اقتصادی روسیه با ایران باید از همه تحریم‌های فعلی و آینده اتحادیه اروپا و آمریکا مستثنی باشند.
اولیانوف افزود که یکی از اهداف برجام نیز اطمینان حاصل کردن از این بوده است که ایران بتواند روابط اقتصادی و تجاری خود با جهان را حفظ کند.
نماینده روسیه در مذاکرات وین خواستار بیانیه روشنی شد که تحریم‌های جدید بر همکاری روسیه و ایران تحت برجام و فراتر از آن تاثیری نخواهند گذاشت.
لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران، نیز روز چهارشنبه هجدهم اسفند در نشست خبری با چند خبرنگار در تهران گفت: «می‌خواهیم برجام به نتیجه برسد اما منافع خودمان هم برایمان مهم است.»
سفیر روسیه در تهران مانع‌تراشی روسیه برای جلوگیری از احیای برجام را رد کرد و افزود: روسیه در شکل گرفتن برجام «نقش قابل توجهی داشت» و «حالا ما منافع خودمان را هم در نظر می‌گیریم و باید مبادلات ما با ایران تضمین شود.»
در همین حال، بلومبرگ گزارش داد که دولت آمریکا در حال بررسی اعمال تحریم علیه روس اتم، شرکت دولتی انرژی اتمی روسیه، است.
روس اتم ۳۵ درصد از غنی‌سازی اورانیوم جهان را انجام می‌دهد و تامین‌کننده اصلی سوخت و فناوری نیروگاه‌های اتمی برخی از کشورها از جمله نیروگاه اتمی بوشهر در ایران است و تحریم این شرکت نیز آثار مستقیمی بر روند توافق احتمالی برای احیای برجام خواهد داشت
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید