● جهان

ترامپ در تظاهراتی که روز ۶ ژانویه در نزدیکی کاخ سفید برگزار شد از طرفدارانش خواست به طرف کنگره راهپیمایی کنند یک سال از روزی که گروهی از طرفداران دونالد ترامپ به منظور جلوگیری از تایید پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری به ساختمان کنگره حمله کردند می‌گذرد.

هم‌ زمان با اعزام نیروهای روسیه به قزاقستان، خبرنگار بی‌بی‌سی می‌گوید که میدان مرکزی شهر آلماتی به میدان جنگ تبدیل شده است و صدای رگبار مسلسل طی شب در بزرگ‌ترین شهر قزاقستان شنیده می‌شود. مقامات تا به حال از کشته شدن ۱۸ نیروی امنیتی و زخمی شدن یک هزار نفر خبر داده‌اند.

اولین گروه نیروهای روسی تحت عنوان اعضای "سازمان پیمان امنیت جمعی" به قزاقستان اعزام شده‌اند.

شروع سال جدید میلادی می‌توانست با آرامش و ثبات در بازار نفت همراه باشد اما اعتراض‌های روزهای اخیر در قزاقستان بار دیگر نشان داد که حوادث ژئوپلیتیکی همواره در ایجاد تنش در بازار نفت نقشی تاثیرگذار دارند.

هم زمان با اعزام نیروهای روسیه به قزاقستان، خبرنگار بی‌بی سی می گوید که میدان مرکزی شهر آلماتی به یک میدان جنگ تبدیل شده است و صدای رگبار مسلسل طی شب در بزرگ‌ترین شهر قزاقستان شنیده می شود. مقامات تا به حال از کشته شدن ۱۸ نیروی امنیتی و زخمی شدن یک هزار نفر خبر داده اند.

اولین گروه نیروهای روسی تحت عنوان اعضای "سازمان پیمان امنیت جمعی" به قزاقستان اعزام شده اند.

اعتراض‌هایی که در قزاقستان به دنبال افزایش قیمت سوخت آغاز شد به‌سرعت در سراسر کشور در حال گسترش‌ هستند. سرعت گسترش اعتراض‌ها بسیاری را هم در قزاقستان و هم نواحی دیگر این منطقه متعجب کرده است و نشان می‌دهد مسئله فقط افزایش قیمت سوخت نیست.

این مطلب راهنمای قدم‌به‌قدمی است که نشان می‌دهد چرا این اعتراض‌ها اهمیت دارند.

با گسترش دامنه اعتراضات سراسری در قزاقستان و به آتش کشیده شدن اقامتگاه رئیس‌جمهوری و ساختمان شهرداری آلماتی، رئیس جمهوری این کشور از «سازمان پیمان امنیت جمعی»، سی اس تی او، به رهبری روسیه درخواست کمک کرده است. به گزارش آسوشیتدپرس، پیمان امنیتی به رهبری روسیه که مقر آن در مسکو است ساعاتی پس از درخواست قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهوری قزاقستان در روز پنجشنبه ۱۶ دی ماه اعلام کرد که نیروهای صلح‌بان به قزاقستان اعزام خواهد کرد.

بر اساس یک نامه رسمی از سوی سفارت افغانستان در ایتالیا مشاجره میان دیپلمات‌های افغان هوادار دولت سابق و حاکمیت طالبان با مداخله پلیس و میانجی‌گری کشور میزبان پایان یافته است.

اين ائتلاف در بيانيه‌اى که نفیسه کوهنورد، خبرنگار امور خاورمیانه در بی‌بی‌سی که به بغداد اعزام شده متن آن را بدست آورده است، در واكنش به حمله راكتى صبح امروز به يكى از پايگاههايش در ديرالزور سوريه گفته كه "عناصر شرور تحت حمایت ایران از داخل منطقه مسکونی نیروهای ائتلاف را هدف قرار دادند بی‌آنکه نگران امنیت ساکنان غیرنظامی باشند."

گفتنی است نگاه به شرق از مدتی قبل در حوزه اصولگرایان رسوخ کرده و با سیاست ورزی آنها عجین شده است. به عنوان مثال شاهد بودیم که در کنار توصیه های جریان رسانه ای اصولگرایان به شرق گرایی، محمدباقر قالیباف پیش از انتخابات ریاست جمهوری و در حالی که تصمیم داشت برای انتخابات کاندیدا شود، به روسیه رفت اما پوتین او را به حضور نپذیرفت و رسوایی بزرگی را در عرصه عمومی برای ایران به بار آورد. همچنین قرار است اواخر دی ماه ابراهیم رئیسی خود به روسیه سفر کند.

یکی از عواملی که به احتمال زیاد نقشی اساسی در جنگ‌های آتی ایفا خواهد کرد هوش مصنوعی است، چرا که می‌تواند تصمیم‌گیری فرماندهان را بسیار سریعتر کند و به آن‌ها در فرآوری سریعتر اطلاعات کمک کند. ایالات متحده در این مورد خاص بر دشمنان بالقوه خود برتری کیفی دارد، و میشل فلورنوی معتقد است که این مساله می‌تواند کاستی‌های دیگر غرب را که ناشی از اندازه بیکران ارتش آزادی‌بخش خلق چین است جبران کند.

ساعت یک بامداد روز ۱۳ دی ۱۳۹۸، دو موشک هوا به سطح ای جی‌ام-۱۷۹‌(AGM-179) با فاصله حدود دو دقیقه به خودروی حامل قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و ابومهدی المهندس، فرمانده حشد‌الشعبی برخورد کرد و آن‌ها را به قتل ‌رساند. این موشک‌ها از یک فروند پهپاد تهاجمی ‌ام‌کیو-۱سی عقاب خاکستری (MQ-1C Grey Eagle) آژانس اطلاعات مرکزی (CIA) ایالات‌متحده آمریکا که از پایگاه هوایی عین‌الاسد در استان الانبار عراق به پرواز درآمده بود، شلیک شدند.

خاورمیانه در دهه‌های اخیر کمتر سالی را همانند سال ۲۰۲۱ در سطح روابط بین‌المللی تجربه کرده است؛ سالی که در آن نه جنگ، تروریسم یا فرقه‌گرایی بلکه «تنش‌زدایی» به کلیدواژه تکراری تحولات فرامرزی تبدیل شد و تمامی بازیگران کلیدی نیز در آن نقش بازی کردند.

یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل، گفت که کشورش برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران توامندی‌هایی دارد که برای هیچ‌کس قابل تصور نیست و تاکید کرد که اسرائیل برای دفاع از امنیت خود منتظر اجازه هیچ‌کس نخواهد ماند.

چین با سرعت زیادی در حال توسعه و گسترش نیروهای نظامی‌اش است. پیشرفت‌هایش در فناوری موشکی، تسلیحات هسته‌ای و هوش مصنوعی باعث نگرانی جدی آن دسته از ناظران غربی شده است که عقیده دارند توازن قدرت نظامی در جهان در حال تغییر است.

اکونومیست ۱۰ چالش مهم سال ۲۰۲۲ میلادی را که از دو روز دیگر آغاز می‌شود، پیش‌بینی کرد. «رویارویی دموکراسی با اقتدارگرایی»، «تبدیل شدن پاندمی کرونا به اِندمی»، «نگرانی از شیوع تورم»، «شکل جدید بازار کار» و «مقررات‌گذاری در حوزه تکنولوژی و رمزارزها» مهم‌ترین این موارد است.

ایلان ماسک پیش‌بینی کرده است که اسپیس‌اکس ظرف ۱۰ سال آینده انسان را روی مریخ فرود خواهد آورد. مدیر عامل اسپیس‌اکس این اظهارنظرها را در گفت‌وگو با لکس فریدمن، تولید‌کننده پادکست، بیان کرد. فریدمن از ماسک خواست برآورد کند که رسیدن به سیاره سرخ چقدر طول می‌کشد. ماسک پاسخ داد: «در بهترین حالت حدود پنج سال و در بدترین حالت ۱۰ سال است.»

«امپراتوری شهر» یا «میهن سوسیالیسم»؟ با گذشت ۳۰ سال از سقوط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، این پرسش که دهه‌های متمادی بحث‌انگیز بود ممکن است مشمول مرور زمان به شمار آید. با این حال، تجربه اتحاد جماهیر شوروی، به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین تجربه در زمینه مهندسی سیاسی، یعنی بازسازی یک جامعه بر اساس طرحی آرمانی، همچنان آموزنده است.

زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین آمریکا برای مذاکرات صلح افغانستان در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی می‌گوید کسی تصور نمی‌کرد افغانستان چنین سریع به دست طالبان بیفتد. او می‌گوید متعجب بوده که چرا نیروهای امنیتی افغان با وجودی که شمار شان زیاد بود و حمایتی که از آمریکا می‌گرفتند، مقاومت جدی نمی‌کنند، "چرا که ما هنوز هم برای دفاع از آن‌ها اقدام می‌کردیم"

ملک سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود، پادشاه عربستان سعودی از عدم همکاری ایران با جامعه جهانی ابراز نگرانی کرده و خواهان ''تغییر رویکرد منفی ایران '' در منطقه شده است.

به گزارش روزنامه اسرائیلی هاآرتص، ارتش اسرائیل ضمن ارائه چندین سناریو احتمالی حمله به اهدافی در ایران به رهبران سیاسی آن کشور، تاکید کرده که تعیین نتیجه چنین حملاتی یا ارزیابی تاثیر آن‌‌ها بر برنامه هسته‌ای تهران، دشوار است.

محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان در نخستین گفتگوی رسانه‌ای خود پس از تسلط طالبان بر افغانستان می‌گوید که فرار او از کشورش در ۱۵ آگوست/اوت، یک تصمیم ناگهانی بود و زمانی اتفاق افتاد که نیروهای امنیتی او در ارگ به او گفتند که دیگر قادر به محافظت او و پایتخت نیستند.

بر اساس گزارش‌هایی که شرکت‌های خدمات مسافرتی هم آن را تایید می‌کنند، کاهش ارزش پول ملی ترکیه افزایش سفر شهروندان ایرانی به این کشور همسایه را در بر داشته است. حرمت‌الله رفیعی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به خبرگزاری ایسنا گفته کاهش ارزش لیره مسافران ایرانی عازم ترکیه را "تا ۱۰۰ درصد افزایش داده است."

بعید به نظر می‌رسد که جنگل‌های تایگا در شمال سیبری، جایی که دمای هوا در زمستان به ۴۰ درجه زیر صفر می‌رسد، مکان مناسبی برای ساختن یک مرکز علمی و فناوری باشد. ولی یکی از مهم‌ترین مراکز پژوهشی و آموزشی روسیه در این منطقه قرار دارد. این مرکز که اتحاد جماهیر شوروی نام مناسب آکادمگورودوک یعنی "شهر دانشگاهی" را برایش انتخاب کرده بود، بیشتر ایام سال در میان درختان غان و کاج و نیز برف مخفی شده است.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه محتاطانه در مورد موفق بودن دور جدید مذاکرات هسته‌ای در وین ابراز خوشبینی کرده و قضاوت درباره رویکرد ایران در این دور از گفت‌وگوها را زودهنگام دانسته است. پیش از این ایران و روسیه نتایج غیررسمی دور هشتم مذاکرات احیای برجام را مثبت ارزیابی کرده بودند. مذاکره‌کنندگان اروپایی دوباره درباره محدود بودن زمان برای دستیابی به توافق هشدار داده‌اند.

سال ۲۰۲۱ در حالی سپری شد که بازار انرژی با چالش‌های زیادی روبرو بود. تداوم شیوع ویروس کرونا، بحران انرژی در اروپا و آمریکا، اجلاس زیست‌محیطی گلاسگو، تحرکات نظامی روسیه در مرز اوکراین و تاثیر آن بر آینده پروژه نورد استریم ۲ در کنار هشت دور مذاکرات اتمی ایران با گروه ۱+۴ ازجمله موارد مهمی بود که بر بازار انرژی تاثیر داشت.

این دور از گفت‌و‌گوها در حالی برگزار شد که ایران بار دیگر بر لزوم لغو تحریم‌ها پیش از اقدام های دیگر تاکید کرده است و مذاکره‌کنندگان غربی از کند بودن روند مذاکرات ابراز نارضایتی کرده اند. دور هفتم گفت و گوها ده روز پیش به گنجانده شدن بخش‌هایی از خواسته‌های مذاکره کنندگان ایرانی در سند پیش‌نویس مذاکرات به پایان رسیده بود.

بنجامین بریر، گردشگر فرانسوی که بیش از یک سال و نیم در وضعیت بازداشت موقت زندانی است، در زندان وکیل‌آباد مشهد اعتصاب دست به اعتصاب غذا زد. بریر که دومین کریسمس خود را در زندان می‌گذراند، از روز ۲۵ دسامبر (چهارم دی‌ماه) در اعتراض به محرومیت از حق تماس تلفنی با خانواده‌اش به‌مناسبت این عید مسیحیان، اعتصاب غذا کرده است.

اصل واکسیناسیون علیه کرونا مخالفان متفاوتی دارد. ولی پاره‌ای گروه‌های اجتماعی موافق واکسیناسیون حالا که بحث الزامی‌شدن آن اینجا یا آنجا قوت بیشتری گرفته با چنین الزامی مخالفند. مرز میان این مخالفت‌ها شناور است، ولی استدلال‌های مخالفان عیار متفاوتی دارد و مقابله با آنها هم رویکردهای متقاوتی را می‌طلبد.

با وجود آسیب‌های ناشی از همه‌گیری کرونا و بروز سویه دلتا در سال ۲۰۲۱، اقتصاد جهانی که در سال ۲۰۲۱ رشدی ۵.۱ درصدی داشت، همچنان به روند رشد خود- احتمالا با افزایشی بیش از حد انتظار- ادامه خواهد داد. طبق برآورد مجله اقتصادی فوربس، میانگین رشد اقتصادی جهان در سال آینده در حدود ۳.۹ درصد، و رشد اقتصادهای چین و آمریکا به ترتیب ۳.۸ و ۵.۵ درصد خواهد بود.

میخائیل گورباچف روز ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ رسما از ریاست‌جمهوری شوروی کناره‌گیری کرد. یک روز بعد، ۲۶ دسامبر، شورای عالی اتحاد شوروی استقلال پانزده کشور مستقل جدید را به رسمیت شناخت، و با این کار به موجودیت اتحاد شوروی پایان بخشید. پرچم سرخ مزین به داس و چکش که زمانی نماد یکی از قدرتمندترین کشورهای دنیا بود از فراز کرملین پایین کشیده شد.

تلسکوپ جیمز وب که ۱۰ میلیارد دلار برای ساخت آن هزینه شده سوار بر موشک آریان اروپا از گویان فرانسه به فضا می‌رود. این تلسکوپ که طراحی و ساخت آن نزدیک به ۳۰ سال طول کشیده یکی از بزرگترین دستاوردهای علمی قرن ۲۱ است.

از مدتی پیش به این‌سو، نشانه‌هایی از طرح‌های جدید دیپلماتیک در زمینه تلاش برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی مشاهده می‌شود. هدف از این طرح‌ها صدور قطع‌نامه‌های بین‌المللی برای محکوم کردن آثار تغییرات اقلیمی است که بر اساس آن باید برای جلوگیری از هرگونه اقدامی که عامل تغییر محیط زیست باشد، به مجامع بین‌المللی مانند شورای امنیت سازمان ملل متحد و دادگاه کیفری بین‌المللی که توانایی صدور قطع‌نامه‌های بین‌المللی دارند، متوسل شد.

میخائیل گورباچف یادآور فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی است که ۳۰ سال پیش در ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱ اتفاق افتاد. اما هشتمین و آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی میراث دیگری دارد که کمتر شناخته شده‌ و آن جنگ با مشروبات الکلی است.

اندیشکده «شورای آتلانتیک» مطابق سالیان گذشته پیش بینی‌هایی را درباره رخداد‌های احتمالی در سال ۲۰۲۲ میلادی در سطح بین المللی انجام داده و درجه تحقق آن را تخمین زده است. در ادامه این پیش بینی‌ها و احتمال به وقوع پیوستن هر یک ذکر خواهند شد:

در طول چندین دهه گذشته کشورهای غربی پیوسته درصدد گسترش نفوذ و تحمیل راه‌ و روش سیاسی خود بر منطقه‌ای بوده‌اند که در تاریخ سیاسی معاصر به نام «خاورمیانه» یاد می‌شود. در دوره‌های زمانی مختلف، کشورهای متعدد غربی موفق به تحقق این هدف شدند، اما دیری نگذشت که آن‌ها با واکنش‌‌های تند و اغلب خشونت‌آمیز مردمی مواجه شدند.