سالام اليكيم

درآمدھای نفت در حساب شخصی رضاخان

منبع: مركز اسناد انقلاب اسلامي .............................................. در سال ١٩٣١، »چارلز. سی. ھارت«، وزیرمختار آمریکا در تھران، گزارش داد که رضاشاه شخصاً بیش از یک میلیون
پوند در لندن به حساب خود واریز کرده است. بر اساس تعدادی از اسناد بانکی که پھلویھا به ھنگام فرار دستهجمعیشان از ایران در سال ١٩٧٨ از خود باقی گذاشتند معلوم میشود که اظھارات نیشدار »ھارت« درباره حسابھای بانکی رضاشاه در لندن از روی حدس و گمان نبوده است. آنچه ھارت نمیدانست این بود که رضاشاه
حسابھای دلاری متعددی در لندن، ژنو و برلین دارد. اسناد باقیمانده حاکی از انحراف مسیر درآمدھای نفتی ایران به حسابھای شخصی رضاشاه است. سرھنگ رضاقلی امیرخسروی، مدیرکل بانک پھلوی، در تاریخ ١٧ اوت ١٩٣١ طی نامهای محرمانه به دکتر کورت لیندن بلات، رئیس بانک ملی ایران نوشت: »عالیجناب، بنا به دستور اعلیحضرت، خواھشمند است با ارسال دستورالعمل تلگرافی به بانک میدلند در لندن دستور واریز ١۵٠ ھزار دلار به حساب اعلیحضرت نزد بانک وست مینیستر را صادر و مراتب را با تلگراف تأیید فرمایید. با احترام فراوان آقای رئیس، مدیر کل، سرھنگ امیرخسروی.«)١( لیندن بلات در پاسخ نوشت: »عالیجناب، عطف به دستورالعمل شماره ۵١٧٠ مورخ ١٧ اوت حضرتعالی، احتراماً به عرض میرساند که روز گذشته به محض دریافت نامه شما، دستورالعمل تلگرافی برای واریز ١۵٠ ھزار دلار به حساب اعلیحضرت در بانک وست مینیستر با مسئولیت محدود در لندن به بانک میدلند با مسئولیت محدود در لندن ارسال شد. بانک وست مینیستر دستورالعمل تلگرافی ما را دریافت کرده و شما را از رسید پول مطلع خواھد ساخت. با احترام و سپاس فراوان عالیجناب، دکتر لیندن بلات، بانک ملی ایران.«)٢( در تاریخ ۴ سپتامبر ١٩٣١، بانک وست مینیستر واریز ١۵٠ ھزار دلار را تأیید کرد. البته انتقال پول در حوالهھای ١۵٠ ھزار دلاری به حسابھای رضاشاه متوقف نشد. مثلاً، در تاریخ ٢۵ اوت ١٩٣٢، بانک وست مینیستر واریز ١۵٠ ھزار دلار دیگر را به حساب اعلیحضرت تأیید کرد. در سال ١٩٣١، علاوه بر ١۵٠ ھزار دلاری که به حساب بانکیاش در لندن واریز شد، ١۵٠ ھزار دلار نیز در وجه او به یونیون بانک سوئیس و رایش کردیت گزلشافت برلین پرداخت شد. البته اھمیت نامه«گاری بالا به مبلغ جابجا شده نیست. با معیارھای رضاشاه، ١۵٠ ھزار دلار مبلغ بسیار ناچیزی بود، که فقط کسری از حوالهھای ماھیانه ارسالی از نیویورک به سوییس را تشکیل میداد. مطلب مھم اینجاست که درآمدھای نفتی ایران از طرف شرکت نفت انگلیس و ایران به ذخیره مملکتی در لندن واریز میشد. این ذخیره در ابتدا نزد شعبه لندن بانک شاھنشاھی ایران نگھداری میشد، ولی بعد از مدتی به بانک میدلند لندن انتقال یافت. از اینجا کاملاً معلوم میشود که رضاشاه درآمدھای نفتی ایران را به حسابھای شخصیاش سرازیر میساخت. بلافاصله پس از تھاجم نیروھای خارجی به ایران و اشغال کشور در اوت ١٩۴١، دولت انگلیس اعلام کرد »ایرانیھایی« که در لندن سپرده استرلینگ دارند، در چارچوب نظارتھای ارزی، ھیچگونه محدودیتی برای دسترسی به پولشان نخواھند داشت. مجله اکونومیست در یکی از مقالات خود نوشت: »ورود نیروھای انگلستان و شوروی به ایران با ستیزهجوییھای مالی معمول جنگ ھمراه نبوده است. ایران به سرنوشت دشمن و سرزمینھای اشغالی، و یا حتی سرنوشت ژاپن، که داراییھای استرلینگشان مسدود شده است، گرفتار نخواھد شد. اتباع ایرانی کاملاً آزاد ھستند – البته در چارچوب نظارتھای ارزی – که به دلخواه خود با حسابھایشان و یا اوراق بھادار استرلینگشان کار کنند.«)٣(
١
Historical Site of Mirhadi Hoseini
http://m-hosseini.ir ...................................................................................................
چنانکه اشاره شد، به ھنگام اعلام این خبر، موجودی خالص ذخیره مملکتی فقط ١/٣ میلیون لیره بود. البته تنھا تبعه ایرانی که مبالغ ھنگفتی به لیره استرلینگ در لندن داشت ھمان رضاشاه بود. ھدف از اعلان این خبر جلب اطمینان و ترغیب رضاشاه به ھمکاری با انگلیس بود. او باید سریعاً تسلیم میشد و بدون سر و صدا با یک کشتی انگلیسی کشور را ترک میکرد. حتی در ھمان موقع ھم در ایران میدانستند که رضاشاه نزدیک به ٣٠ میلیون لیره در لندن دارد. میگویند که عبدالحسین ھژیر، از دستیاران معتمد خاندان پھلوی، »در اوایل دھه ١٩۴٠ به انگلستان رفته بود تا ثروت رضاشاه را آزاد کند