نظرات تاریخ دانان و دانشمندان
جمال
عنوان مقاله:
نظر
نظرات تاریخ دانان و دانشمندان روس در مود کورد و کوردستان
یکی از برجستەترین پژوهشگران تاریخ کرُد و کرُدستان م.س.لازاریف(М.С.Лазарев١٩٣٠ ـ ٢٠١٠ ) با انتشار مجموعەای از برسیهای دانشورانە ی خود کە شامل سە کتاب بانامهای «کرُدستان و مسئلەی کرُد ، دهەی ٩٠سدەی نوزدە تا سال ١٩١٧»،« امپریالیسم و مسئلەی کرُد(١٩١٧ ـ ١٩٢٣) و «کرُدستان و مسئلەی کرُد ( ١٩٢٣ ـ ١٩٤٥)»، پژوهش گستردە و فراگیری دربارەی تاریخ کرُدستان(خاستگاە اتنیکی و ملی ، اهمیت ژئوپلتیک و ژئوستراتژیک ) و همچنین رویکرد سیاسی امپراطوریهای عثمانی، روسیە ی تزاری، اتحاد شوروی و نقش کشورهای امپریالیستی در بخش کردن سرزمین کرُدستان پرداختە است.
لازاریف در کتاب« کرُدستان و مشکل کرُدها، دهە ی ٩٠ سدە ی ١٩تا ١٩١٧» بە پیدایش انقلاب مشروطیت (١٩٠٥ ـ١٩٠١١) در ایران، نقش کرُدها، مناسبات دو کشور ایران و ترکیە می پردازد و همچنین دخالت قدرتهای بزرگی، چون روسیە، بریتانیا و آلمان در پیوند با مشکل کرُدها را با دقت علمی توصیف و ارزیابی می کند. لازاریف به شیوە‌ای بنیادی و فراگیر مناسبات و رقابتهای قدرتهای استعماری در خاورمیانە، آن گونە در پیوند با مشکل کرُدها را تا بە دست گرفتن قدرت دولتی از سوی بلشویکها در سال ١٩١٧ را مورد سنجش موشکافانە قرار می دهد و در این راستا با تکیە بر اسناد و مدارک وزارت خارجە ی روسیە تزاری و نیز مکاتبات دیپلماتهای روس در شهرهای، استانبول، وان، ارزورم، تبلیس، ارومیە، کرمانشاه بە روشن شدن زوایای تاریک و بە سایە راندە شدە‌ی سیاستهای استعماری روسیە ی تزاری در کرُدستان، یاری می رساند.
لازاریف در پیش‌گفتار کتاب می نویسد،« در قلب مشکل کرُدها، مبارزە آزادیخواهانە ملت کرُد نهفتە است کە فرایندی است در سویە ی به کف آوردن استقلال ملی؛ از آنجا کە کرُدها بە مانند اقلیتی ملی در چارچوب امپراطوری عثمانی و ایران پدیدار شده‌اند و از سویی دیگر خود این کشورها بە مانند ابزاری در سویه ی سیاستهای قدرتهای بزرگ جلوه می کنند، پژوهش پیش‌روی نە تنها بە خوانش مبارزە ی آزادیخواهانه ی کرُدها می پردازد، بلکە بسیاری از رویداهای بنیادی تاریخ دو کشور ایران و عثمانی در پیوند با سیاست جهانی را نیز در برمی گیرد.» (1٦)
از دیدگاه لازاریف جنبش ملی کرُد از آغاز پیدایش بە یکی از دشواریهای ملی و گره‌های مناسبات بین المللی فرا روئید و فشار و سرکوب کرُدها از سوی ساختارهای مستبد سیاسی موجبات افزایش درگیریهای خونین و طولانی مدتی در غرب آسیا را فراهم آورد. بنابراین،« خوانش مشکل کرُدها در تمامیت خود از دیدگاه دانشورانه بی اندازه با اهمیت و یکی از مهمترین و مبرم‌ترین بایستگیهای سیاسی زمان کنونی بشمار می رود.
لازاریف در کتاب« کرُدستان و مشکل کرُدها، دهە ی ٩٠ سدە ی ١٩تا ١٩١٧» بە پیدایش انقلاب مشروطیت (١٩٠٥ ـ١٩٠١١) در ایران، نقش کرُدها، مناسبات دو کشور ایران و ترکیە می پردازد و همچنین دخالت قدرتهای بزرگی، چون روسیە، بریتانیا و آلمان در پیوند با مشکل کرُدها را با دقت علمی توصیف و ارزیابی می کند. لازاریف به شیوە‌ای بنیادی و فراگیر مناسبات و رقابتهای قدرتهای استعماری در خاورمیانە، آن گونە در پیوند با مشکل کرُدها را تا بە دست گرفتن قدرت دولتی از سوی بلشویکها در سال ١٩١٧ را مورد سنجش موشکافانە قرار می دهد و در این راستا با تکیە بر اسناد و مدارک وزارت خارجە ی روسیە تزاری و نیز مکاتبات دیپلماتهای روس در شهرهای، استانبول، وان، ارزورم، تبلیس، ارومیە، کرمانشاه بە روشن شدن زوایای تاریک و بە سایە راندە شدە‌ی سیاستهای استعماری روسیە ی تزاری در کرُدستان، یاری می رساند.
لازاریف در پیش‌گفتار کتاب می نویسد،« در قلب مشکل کرُدها، مبارزە آزادیخواهانە ملت کرُد نهفتە است کە فرایندی است در سویە ی به کف آوردن استقلال ملی؛ از آنجا کە کرُدها بە مانند اقلیتی ملی در چارچوب امپراطوری عثمانی و ایران پدیدار شده‌اند و از سویی دیگر خود این کشورها بە مانند ابزاری در سویه ی سیاستهای قدرتهای بزرگ جلوه می کنند، پژوهش پیش‌روی نە تنها بە خوانش مبارزە ی آزادیخواهانه ی کرُدها می پردازد، بلکە بسیاری از رویداهای بنیادی تاریخ دو کشور ایران و عثمانی در پیوند با سیاست جهانی را نیز در برمی گیرد.» (1٦)
از دیدگاه لازاریف جنبش ملی کرُد از آغاز پیدایش بە یکی از دشواریهای ملی و گره‌های مناسبات بین المللی فرا روئید و فشار و سرکوب کرُدها از سوی ساختارهای مستبد سیاسی موجبات افزایش درگیریهای خونین و طولانی مدتی در غرب آسیا را فراهم آورد. بنابراین،« خوانش مشکل کرُدها در تمامیت خود از دیدگاه دانشورانه بی اندازه با اهمیت و یکی از مهمترین و مبرم‌ترین بایستگیهای سیاسی زمان کنونی بشمار می رود.