در دو دهه گذشته اخبار مرتبط به زندگی شخصی و سیاسی نرگس محمدی بارها مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌ها قرار گرفته است؛ از درخواست تغییر حکومت تا ضرب و شتم در زندان و فلج موقت و مصائب مربوط به کودکان دوقلویش.
نام نرگس محمدی به مرور به عنوان یکی از صریح‌ترین منتقدان حکومت ایران جا افتاد. پیش از آن اما حکومت او را به خاطر نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران تحت فشار قرار داده بود.
نرگس محمدی در سال ۱۳۸۹ در مقام نایب رئیس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر بازداشت شد. از آن زمان او بارها دستکیر شده است.
او در دو دهه گذشته دست‌کم پنج بار بازداشت شده و در آخرین محاکمه به ۱۶ سال زندان محکوم شده است
این فعال حقوق بشر عضو نهادی بود که در اوج فعالیتش در دهه هشتاد شمسی، نظارت بر وضعیت حقوق بشر و دفاع از بسیاری متهمان و زندانیان سیاسی را بر عهده داشت. کانون مدافعان حقوق بشر محل حضور شماری از شناخته‌ترین فعالان و وکلای حقوق بشری ایران بود: شیرین عبادی، محمد سیف‌زاده، محمدعلی دادخواه، عبدالفتاح سلطانی و نسرین ستوده.
خانم محمدی اما علاوه بر کانون مدافعان به عنوان رئیس هیات اجرایی شورای صلح ایران و یکی از اعضای کارزار «لگام» (لغو گام‌به‌گام اعدام) هم بود.
اما در سال‌های اخیر امضای نامه برای «گذار از حکومت جمهوری اسلامی» و تحریم انتخابات و حمایت از اعتراضات ۱۴۰۱، لحن تندتری به فعالیت‌های او داده است.
نرگس محمدی دانش‌آموخته فیزیک کاربردی است اما در دهه‌های گذشته به عنوان فعال مدنی- سیاسی و روزنامه‌نگار فعالیت کرده است.
خانم محمدی در ابتدا فعالیت خود را با جریانات ملی مذهبی آغاز کرد، در سال ۱۳۷۶ در ستاد محمد خاتمی فعال بود و در انتخابات سال ۱۳۷۸ مجلس در ستاد ملی مذهبی‌ها فعالیت داشت.
او در سال ۱۳۷۸ با تقی رحمانی، فعال و زندانی سیاسی ملی مذهبی ازدواج کرد. تقی رحمانی نیز در حکومت فعلی ایران، بیش از ۱۴ سال را در زندان گذرانده است.
تقی رحمانی در حال کمک به نرگس محمدی که با واکر راه می‌رود
بازداشت پشت بازداشت؛ از زندانی به زندان دیگر
نرگس محمدی تا کنون بارها به زندان افتاده است. در دهه هفتاد و در دوران دانشجویی او دو بار به زندان افتاد.
در سال ۱۳۸۰ پس از بازداشت شماری از زندانیان ملی مذهبی، او نیز مدتی در بازداشتگاه سپاه در زندان عشرت‌آباد زندانی شد.
ظرف ۱۰ سال گذشته اما خانم محمدی بیش از پیش زیر فشارهای امنیتی و قضایی قرار گرفت.
پس از اعتراض‌ها به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، خانم محمدی ممنوع الخروج و در خرداد سال ۱۳۸۹ بازداشت شد.
در زندان، نرگس محمدی به «اسپاسم عضلانی و فلج موقت» دچار و به همین علت آزاد شد.
او مجددا اما در دوم اردیبهشت ۱۳۹۱ دستگیر شد.
اما خانم محمدی تیرماه همان سال مجددا با تشخیص پزشکان، به دنبال «فلج عصبی و عضلانی» و شرایط نامناسب جسمانی از زندان آزاد شد.
نرگس محمدی دوباره و کمی پس از دیدار با کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که به تهران رفته بود، در سال ۱۳۹۳ بازداشت شد و به زندان افتاد. خانم محمدی همراه گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی، وبلاگ‌نویسی که در زندان کشته شد، با خانم اشتون در سفارت اتریش ملاقات کرد.
بازداشت نرگس محمدی از سال ۱۳۹۳، طولانی‌ترین دوره بازداشت او بود. خانم محمدی، در دادگاهی به ریاست قاضی صلواتی به ۱۶ سال زندان محکوم شده بود که ۱۰ سالش قابل اجرا بود.
نرگس محمدی که در زندان اوین نگهداری می‌شد پس از تحصن در همبستگی با خانواده‌های کشته‌شدگان آبان ۹۸، به طور ناگهانی به زندان زنجان منتقل شد.
در جریان انتقال به زندان زنجان، ضرب و شتم خانم محمدی که وضعیت سلامتی‌اش در خطر بود، به شدت خبرساز شد.
نرگس محمدی با انتشار نامه سرگشاده‌ای نوشت از «شدت خشونت» به کار رفته علیه خود «شوکه» شده است.
در بخشی از این نامه آمده :«ناباورانه آقای ضیایی از دو طرف بدنم دستانش را قلاب کرد و من را از جا کند و با سر داخل ماشین فرو برد، مقاومت کردم اما از پشت آنچنان فشار داد که داخل ماشین افتادم.. میان حداقل ۵۰-۶۰ نفر نیروی امنیتی- قضایی و زندان محاصره شده بودم. ماشین هایی وارد محوطه شدند... با دیدن ماشین ها و نیروها متوجه شدم که قصد تبعید من را دارند، شروع کردم به خواندن سرود 'زده شعله در چمن، در شب وطن، خون ارغوان ها، تو ای بانگ شور افکن تا سحر بزن شعله در کرانها ' که ناگهان مردان ریش دار وزارت اطلاعات از پشت به من حمله کردند و با مشت داخل ماشین انداختند.»
بعدتر ابتلای خانم محمدی به بیماری با علائم کرونا در زندان زنجان خبرساز شد.
این خبر در حالی منتشر می‌شد که قوه قضائیه به دنبال شیوع کرونا در ایران و نگرانی از وضعیت زندان‌ها، شمار زیادی از زندانیان را آزاد کرده بود. منتقدان اما می‌گفتند این موضوع شامل حال بسیاری از زندانیان سیاسی نشده است.
تلویزیون رسمی ایران با پخش فیلمی مخفیانه از خانم محمدی در زندان خبر بیماری او را زیر سوال برد. نرگس محمدی اما در واکنش در یادداشتی اعلام کرد «با سرم سرپایم کردند تا فیلم بگیرند.»
در این دوران، در کنار درخواست‌های مکرر فعالان مدنی و سیاسی ایران، ۱۶ نفر از کارشناسان سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای با اشاره به شیوع کرونا از حکومت ایران خواستند تا «پیش از آنکه دیر شود» نرگس محمدی را که بیماری زمینه‌ای دارد، آزاد کنند.
سر انجام، ۱۷ مهر سال ۱۳۹۹، رئیس کل دادگستری استان زنجان، گفت: «نرگس محمدی ۱۰ سال مجازات حبس لازم الاجرا داشت که با استفاده از قانون کاهش مجازات حبس و موافقت دادگاه، میزان حبس وی به هشت و نیم سال کاهش پیدا کرد و با پایان محکومیت هشت سال و نیم حبس، شب گذشته از زندان آزاد شد.»
اما آزادی او زیاد ادامه نداشت. او سال بعد باز هم به اتهام «تبلیغ علیه نظام»، «تحصن در دفتر زندان»، «تمرد از ریاست و مقامات زندان» و «تخریب شیشه‌ها» و «افترا» به ۸۰ ضربه شلاق تعزیری، ۳۰ ماه حبس تعزیری و پرداخت دو فقره جزای نقدی محکوم شد.
حدود یک سال و نیم از آخرین تماس تلفنی علی و کیانا فرزندان نرگس محمدی با مادرشان می‌گذرد
«تو را با کودکانت به سلول می‌آورم»
نرگس محمدی و تقی رحمانی دو فرزند دارند که دوقلو هستند، یک پسر و یک دختر؛ کیانا و علی.
پس از خروج آقای رحمانی و فرزندان از ایران به دنبال فشارهای فزاینده و بازداشت نرگس محمدی، وضعیت دختر و پسر آنها، بارها مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
این دوقلوهای ۱۷ ساله، هشت سال پیش ایران را ترک کردند تا با پدرشان تقی رحمانی، فعال سیاسی در پاریس زندگی کنند. از آن زمان تا امروز آنها مادرشان را ندیده‌اند و حدود یک سال و نیم از آخرین تماس تلفنی آنها با نرگس محمدی می‌گذرد.
نرگس محمدی تیرماه ۱۳۹۴ با انتشار نامه‌ای از داخل زندان از مشکلاتی نوشت که او و فرزندانش متحمل شده‌اند.
او در آن نامه نوشت: «دی‌ماه سال ۱۳۸۷ دفتر کانون مدافعان حقوق بشر پلمپ شد و وزارت اطلاعات به صراحت استعفای من از کانون مدافعان حقوق بشر و شورای ملی صلح را مطرح کرد و تهدید کرد که در غیر این صورت، 'محرومیتها' شروع خواهد شد. پس از راهپیمایی ۲۵ خرداد سال ۸۸، بازجویم تماس گرفت که باید از تهران خارج شوی، هشدار داد که فکر نکن چون بچه کوچک داری بازداشت نمی‌شوی. تو را با کودکانت به سلول می‌آورم.»
فرزندان دو قلوی خانم محمدی در سال ۱۳۸۸ دو سال و نیمه بودند. حدود یک سال بعد وقتی فرزندان خانم محمدی سه سال و نیمه بودند، ماموران شبانه برای بازداشت او به منزلش رفتند. خانم محمدی شرح مفصلی از وقایع آن شب و «بی‌قراری» کودکانش نوشته است.
نرگس محمدی در خصوص آخرین ملاقاتش با فرزندان خود نوشته است: «کیانا در ملاقاتی که داشتیم گفت: 'مامان تو که نیستی ما می‌رویم پیش تقی تا تو بیایی. وقتی برگشتی ما هم می‌آییم.' و من بی‌درنگ جواب دادم 'باشد مامان جان'. علی گفت: 'مامان ناراحت نمی‌شی؟' و بعد به من نگاه کرد تا ببیند واکنش من چیست. سعی کردم بدون تردید خوشحالی‌ام را نشان بدهم تا نگران من نباشند. خدایا چقدر دلم به یکشنبه‌ها و روز ملاقاتشان خوش بود.»
بیشتر بخوانید: کیانا فرزند نرگس محمدی: «من فقط موهاشو یادم میاد، چیزی دیگه یادم نمیاد. ببخشید»
منبع تصویر،SOSIALMEDIA
از اصلاح حکومت تا گذار از جمهوری اسلامی
خانم محمدی در دو دهه ۷۰ و ۸۰ اعتقاد به مشارکت سیاسی در نظام جمهوری اسلامی داشت و در ستادهای انتخاباتی مختلفی فعال بود. او امید به اصلاحات حکومتی داشت اما به مرور و پس از سرکوب شدید معترضان از سوی حکومت در سال‌های ۹۶ و ۹۸ نظاتش تغییر کرد.
او در کنار نسرین ستوده و ابوالفضل قدیانی از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی بود که با انتشار نامه‌ای دربهمن ۹۶ حکومت فعلی ایران را «اصلاح‌ناپذیر» خوان و خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل شد.
امضاکنندگان این نامه خواستار «گذار مسالمت‌آمیز» از نظام جمهورى اسلامى به یک «دموکراسى سکولار پارلمانى» شدند.
دراین بیانیه آمده بود جمهوری اسلامی: «با پناه گرفتن در پشت مفاهیم الهی، استفاده ابزاری از دین، پیشه کردن دروغ و تزویر و عدم شفافیت، به هیچ گرفتن افکار عمومی، پشت پا زدن به حکومت قانون و موازین حقوق بشر، نقض نهادینه آزادی و حقوق ملت، ناتوانی مفرط از حل بحران‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، و انسداد کلیه روش‌های نظارت قانونی و اصلاح مسالمت‌آمیز امور، به مانع اصلی پیشرفت و رهایی ملت ایران تبدیل شده است»
بهمن سال ۱۳۹۸ نیز این فعال حقوق بشر در یادداشتی از مردم ایران خواسته بود «به حرمت خون کشته‌شدگان آبان» در انتخابات مجلس شرکت نکنند.
خانم محمدی در یادداشت خود نوشته بود که «طی چهل سال گذشته با مدنی ترین و مسالمت‌آمیزترین شیوه‌ها، استقلال، آزادی و جمهوری طلبیدیم. اما استبداد سربرافراشت.»
او گفته بود «ملت، حکومت را به اعتدال فراخواند، لیکن افراط و کشتار خیابانی پاسخ بی‌رحمانه حکومت بود.»
«زنان، گرانیگاه پایان دادن به جمهوری اسلامی» و خروج از اوین با کت و دامن
از زمان کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد در شهریور گذشته ، پایان دادن به حجاب اجباری به یکی از خواسته‌های مهم معترضان ایرانی در اعتراضات زن، زندگی، آزادی تبدیل شده است.
نرگس محمدی هم با انتشار بیانیه‌ها و مصاحبه‌ها از این حق زنان دفاع کرد و آن را در راستای مبارزه با جمهوری اسلامی خوانده است.
او در پیامی از زندان سالگرد کشته شدن مهسا امینی در ۲۵ شهریور را تداوم «جنبش انقلابی زن، زندگی، آزادی» خوانده و گفته حکومت جمهوری اسلامی در «حضیض ذلت» و «پیروزی نهایی قطعی است».
خانم محمدی در یادداشتی نوشت: «یک سال گذشت. کشتار و اعدام جوانان در خیابان و زندان و بازداشت و شکنجه و حبس زنان و مردان گرچه ملتی را به اندوه نشانده، اما حکومت را با فلاکت، انزجار، و تزلزل هراس‌آلودی مواجه کرده است.»
نرگس محمدی درباره تداوم و گسترش اعتراضات ضد حکومتی می‌گوید که گسترش تاکتیک‌های جنبش انقلابی بار خیابان را به دوش می‌کشد تا به پیش‌بینی او در «بزنگاه نزدیک» خیابان را «به تسخیر مردم درآورد و ایده سترگ گذار از استبداد دینی» را محقق کند.
او همچنین در پستی در صفحه اینستاگرامش درباره حجاب اجباری نوشت: «به باور من مبارزه با حجاب اجباری در فرایند گذار از جمهوری اسلامی، موقعیت و حوزه ستیز پهن‌دامنه و قدرتمندی را خلق کرده است.»
این فعال سیاسی، مبارزه با حجاب اجباری را روشی موثر در «فرایند گذار از جمهوری اسلامی» دانسته و گفته که این مبارزه نه فقط برای احقاق حقوق زنان «بلکه در مداری بالاتر برای عریان کردن شکست سلطه و سیطره حکومت نه فقط بر تن زن، بلکه بر پیکر جامعه است.»
نرگس محمدی از زنان ایران خواست «علی رغم تهدید، فشار و سرکوب» اجازه ندهند «حکومت با اعمال حجاب اجباری اقتدار پوشالی و سستش را تداوم بخشد و به نمایش بگذارد».
این فعال حقوق بشر در راستای این احقاق حق، در هفته‌های اخیر حاضر نشد با رعایت حجاب اجباری اسلامی برای مداوا به بیمارستان برود و اعلام کرد تنها بدون حجاب به انتقالش رضایت می‌دهد.
خانم محمدی سپس دست به اعتصاب غذا زد و پس از آنکه مورد ضرب و شتم قرار گرفت، در نهایت مسئولان زندان موافقت کردند که با کت و دامن برای مداوا به خارج از زندان اوین منتقل شود.
نرگس محمدی برنده جوایز بین‌المللی بسیاری شده بود از جمله در دو سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ جایزه آزادی مطبوعات سازمان ملل و همچنین جایزه شجاعت گزارشگران بین‌الملل را دریافت کرده بود.
خانم محمدی در سال ۲۰۲۲ نیز از سوی بی بی سی در فهرست ۱۰۰ زن اثرگذار جهان قرار گرفت.
او همچنین جایزه الکساندر لانگر را در سال ۲۰۰۹ ، جایزه دولت و بنیاد تاریخ زنده سوئد در سال ۲۰۱۱، جایزه روز جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۶ و جایزه ساخاروف انجمن فیزیک آمریکا را در سال ۲۰۱۸ دریافت کرده بود.
خانم محمدی در روز دریافت جایزه نوبل صلح در زندان است و از روز گذشته نیز در همراهی با دو شهروند بهائی دست به اعتصاب غذا زده است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید