دروازه ای به جهنم!

این گزارش تکان دهنده درباره زندگی دوزخی مردم سیستان و بلوچستان در روزنامه اعتماد نوشته شده است، روزنامه ای که در درون ایران آخوندی چاپ می شود! و با آن که بسیاری از گفتنی ها در این گزارش برای چاپ شدن این روزنامه در درون ایران سانسور شده اند اما باید گفت که مشت نمونه خروار است!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

روایتی از رنج فقر و فراموش شدن در شیرآباد زاهدان

روی یخچال با ماژیک سیاه رنگ و خطی کودکانه نوشته شده: "داداش عمرخان، دوستت دارم!" عمر چهارده ساله دو هفته قبل مرده است! او نان آور یک خانواده هشت نفره بود و حالا مادر نمی داند از میان بچه های باقی مانده اش که کوچکتر از عمر هستند به کدامشان باید مسئولیت خانواده سپرده شود؟ شوهرش احمد معتاد است و در کوچه و خیابان می خوابد! هر بار هم که آمده فقط شکم سلیمه را پر کرده و رفته و سلیمه پشت سر هم بچه آورده! عمر بزرگترین بچه اش بود، بعد دختر سیزده ساله اش حدیثه، بعد ابوبکر هشت ساله که درست زیر گلویش یک غده سرطانی بزرگ دارد! سدنا هفت سالش است، مصطفی شش ساله و نسترن سه ساله هم چند ماه پیش مریض شد و مرد و حالا سلیمه نمی داند شکم بچه هایش را چطور سیر کند؟ دیگر عمر نیست که همان نان خالی را هم بیاورد!

عمر را کودکیش کشت، تنها چیزی که از کودکی در خود نگه داشته بود تق تقی بود، تق تقی تنها دلخوشی کودکان شهر زاهدان است، کودکان فقیری که سهم آنها از اسباب بازی های دنیا دو گوی پلاستیکی است که با نخ ضخیم به هم متصل هستند، آنها نخ را تکان می دهند و گوی ها به شدت به هم برخورد می کنند و تق تق صدا می دهند، اگر همه صداها از این شهر حذف شوند صدای گوی ها هیچ وقت تمام نمی شود، آن روز عمر ضایعاتی را که از میان زباله ها پیدا کرده بود می فروشد و با دو قرص نان به خانه برمی گردد، در راه تکه ای از نان را خورده بود، فقط تکه ای کوچک چون بچه ها در خانه گرسنه و چشم به راه او بودند، مادرش رفته بود کوچه کناری دیدن خواهرش، عمر نان ها را داخل سفره می گذارد، از جیبش یک عکس کوچک درمی آورد، عکس در جیبش تا شده و شکسته است، تای آن را باز می کند، تصویر یک هنرپیشه هندی است، با آستینش خاک نشسته روی تلویزیون و ویدئوی قدیمی را پاک می کند و عکس را به فیلم های VHS که روی هر کدام نام یک فیلم هندی نوشته شده تکیه می دهد، بعد تق تقیش را بیرون می آورد که بازی کند.

هیچکس نمی داند که چرا عمر تق تقی هایش را پرت می کند به آسمان، نخ ها دور سیم برق خیابان می پیچند، عمر انگار از تیر چراغ برق بالا می رود و با میله ای بلند سعی می کند تق تقی ها را از دور سیم باز کند اما برق فشار قوی بدن کوچک عمر را فرا می گیرد! او پرت می شود و می میرد! در عکسی که از جسد او گرفته اند روی صورتش را با چیزی شبیه باند پوشانده اند، گویا برق گرفتگی صورتش را سیاه و عجیب کرده بوده و دیدن آن صورت برای سلیمه مادر عمر غیر قابل تحمل بوده و حالا مادر با چشم هائی که در آن جز مات زدگی هیچ چیز دیگری وجود ندارد به بچه هائی نگاه می کند که گرسنه اند!

کشاورز ده میلان هفت

نمی داند چند ساله است! بدون شناسنامه ها سن خود را این طوری معرفی می کنند! آنها یا بچه اند یا خیلی جوانند یا خیلی پیر، او جوان است و پنج بچه دارد که بزرگترین آنها دختری است که سیزده، چهارده ساله به نظر می رسد، او هرگز به مدرسه نرفته، در اینجا بلوچ های حاشیه نشین شیرآباد در هر کدام از خیابان ها که زندگی کنند از خیابان آزادی تا مجدیه، از پیربخش تا کلات اگر دخترشان ده، دوازده سالگی را رد کند و به مدرسه نرفته باشد دیگر امیدی نیست که آن دختر به مدرسه برود چون عیب می دانند! چون کلمه بزرگ را کشیده تلفظ می کنند و می گویند بزرگ است! زشت است تنها به مدرسه برود و بیاید!

چون همسایه ها اگر ببینند دختری تنها بیرون می رود راجع به او حرف های بد می زنند و نمی فهمند دختر اصلا چرا باید مدرسه برود! مادرها هم آن قدر بچه دارند که نمی توانند خودشان بچه شان را ببرند و بیاورند، اصلا مدرسه رفتن جائی در زندگی آنها ندارد! ضرورتی نیست که نبودنش خانواده ای را خیلی ناراحت کند، دختر جثه درشتی دارد، خجالتی است و موقع حرف زدن خود را پشت مادرش یا مادربزرگش قائم می کند، مادرش راضی است که او به مدرسه برود اما خود دختر به شدت مقاومت می کند، انگار که خواسته زشتی از او شده باشد! می گویم: "شما نباید بگوئید چرا مدرسه نمی رود، مدرسه رفتن بایدی است نه سؤالی!" و مادر دیگر نمی داند چه بگوید، همین که در این هشت ماهه سه بار خودش را جمع و جور کرده و تا مروست به دیدن شوهرش رفته هنر کرده!

شوهرش اسماعیل ریگی که حدودا سی و هشت ساله است به سیم آخر می زند، قبول می کند که شوفر کامیونی شود که سیصد و پنجاه کیلو تریاک به مشهد می برده! قرار می شود اگر مواد را رد کردند هفت میلیون تومان پول بگیرد و اگر گیر پلیس افتادند به گردن بگیرد! او حالا یک فدائی است، فدائی یعنی کسی که قاچاق شخصی دیگر را به عهده می گیرد، حالا هشت ماه است که در زندان مروست در نزدیکی های یزد است و راننده ماشین عید گذشته چهل هزار تومان داده دست زن و بچه مرد که دستشان خالی نباشد و حرفی از هفت میلیون هم نزده! مریم کارش آینه دوزی روی لباس های سوزن دوزی شده است و برای هر آینه دوهزار تومان پول می گیرد، مادرش شناسنامه دارد اما هیچ وقت به بچه هایش شناسنامه نداده اند، حالا هم نه خودش، نه شوهرش و نه بچه هایش هیچ کدام شناسنامه ندارند! در این سه بار هم که برای دیدن همسرش به زندان رفته نکاح نامه شرعیش را که مولوی های منطقه موقع عقد می نویسند نشان داده، نام آنها در هیچ جائی ثبت نشده است!

آزادی چهل و شش

شب سردی است، شیرآباد شب ها ترسناکتر از روزهایش است! روز باز روشن است و می شود بیشتر مراقب بود اما شب ها از هر خانه ای خطر بیرون می ریزد! تقریبا تمام خانه های آزادی پاتوق است، خانه ها چهاردیواری های ویران و خرابه ای هستند که در آنها هر خلافی رایج است، از خرید و فروش اسلحه یوزی تا کلاشینکف و مشروب و مواد! از ده تا نود میلیون تومان می شود سلاح خرید! سی سی - سی عرق سگی دست ساز که در آن قرص ترامادول ریخته اند صد و پنجاه هزار تومان و انواع مشروبات الکلی از پانصد هزار تومان تا چهار میلیون تومان که برند و آکبند هستند و از آن طرف می آیند!

در پاتوق ها هر بست شیره تریاک پنجاه هزار تومان قیمت دارد و تریاک اعلا تا کیلویی هشتاد میلیون تومان خرید و فروش می شود! یک سوت شیشه بی کیفیت ده هزار تومان است که خود فروشنده می گوید: "آشغال است!" اما جنس خوب شیشه هر سوت دویست هزار تومان قیمت دارد، هر عدد قرص متادون سیزده هزار تومان و هر شیشه شربت متادون که جوان ها آن را مثل آب خوردن سر می کشند سه هزار تومان است، بی پول ترها سراغ حشیش می روند که بسته های ده هزارتومانی هم دارد، مصرف گل هم که هر بسته اش از صدهزار تومان به بالاست میان جوان ها زیاد خواهان دارد، برای همین از روز روشن تا تاریکی شب زن و مرد، بچه و بزرگ پایپ و لوله و سیخ به دست مشغول مصرفند! صورت های پیر و جوانی که له و داغان هستند، با دست ها و پاهای سوخته، سوختگی هائی که هنگام مصرف ایجاد شده و آن آدم اصلا در این دنیا نبوده که بفهمد یا اصلا بتواند کاری کند! زخم ها اغلب عفونی شده و همین که باندهای کثیف روی زخم ها باز می شوند بوی تند عفونت بالا می زند! اینجا مگس ها و آدم ها باهم زندگی می کنند!

تابستان و زمستان فرقی ندارند، مگس ها گله ای پرواز می کنند و بهترین جای زندگیشان زباله های پراکنده در خیابان و زخم های روباز معتادهاست، چیزی به نام سطل زباله وجود ندارد، به ندرت ممکن است سطل های آهنی یا پلاستیکی دید، زباله ها روی زمین ریخته و محلی است برای جمع شدن سگ ها، گربه ها و معتادان زباله گرد، از همین جاست که پولی برای خرید مواد پیدا می کنند، اینجا جیب بری، کیف‌قاپی، دزدیدن گوشی کاری رایج است، یکی از همین شب های سرد است، معتادها دسته، دسته سرهایشان را زیر شال های بلند بلوچی فرو برده اند و تنها نقاطی روشن از شعله سیگار و سیخ های داغ و برق شیشه های پایپ تکه ای از تاریکی را کنار می زند، عبید در ماشین دنای خود نشسته و منتظر آمدن مولوی قنبرزهی است که باهم برای چند خانواده غذا و لباس گرم ببرند، گوشیش در جیب لباس بلوچیش است، یک دفعه در سمت عقب باز می شود، صندوق و صندلی عقب پر از بسته های غذا و پوشاک هستند، عبید و همراهش به سمت عقب برمی گردند و بلند می گویند: "در را ببند!" در ماشین به سرعت بسته می شود و عبید در یک لحظه فریاد می کشد: "گوشیم را زدند!" و از ماشین خارج می شود.

همه اینها فقط یک صحنه سازی بوده اند! درست در لحظه ای که عبید سرش را به عقب برمی گرداند که به آن پسر سیزده - چهارده ساله بگوید که در ماشین را ببندد پسری دیگر دستش را از شیشه پائین ماشین تو می آورد و موبایل عبید را از جیبش می دزدد، من از ماشین پیاده می شوم، مولوی را می بینم که دارد به سمتمان می آید، داد می کشم: "موبایل عبید را دزدیدند!" عبید به سمتم برمی گردد، محله یک دفعه شلوغ و نا امن تر می شود، عبید سوییچ را به دستم می دهد و می گوید: "تمام درها را قفل کن!" شیشه ها را بالا می کشم، درها را قفل می کنم، دچار چنان ترسی شده ام که دوباره با دست همه قفل ها را امتحان می کنم که بسته باشند، شیشه های ماشین دودی هستند و در این تاریکی جز سایه های زیاد چیزی نمی بینم، ناگهان متوجه صورتی می شوم که به شیشه چسبیده و مرا نگاه می کند، خنده ترسناکی دارد، می گوید: "شیشه را پائین بده کارت دارم!" من تمام بدنم می‌لرزد اما خودم را جمع و جور می کنم، با دست اشاره می کنم که برود، چند مرد جوان دیگر از شیشه جلوی ماشین نگاهم می کنند و چیزهائی می گویند، من ترسیده ام، فقط آهسته کیفم را که روی صندلی است به کف ماشین هل می دهم!

دستم را روی سوییچ می گذارم و فکر می کنم اگر مثلا بخواهند با آجر، سنگ یا هر چیز دیگری شیشه را بشکنند سریع ماشین را روشن کنم و فرار کنم، می دانم عبید کنار مولوی قنبرزهی جایش امن است، بلوچ ها به روحانیان خود مولوی می گویند و در این محله ترسناک حتی دزدها و کارتن خواب ها هم به مولوی احترام می گذارند و از او حرف شنوی دارند، بعد فکر می کنم اگر موقع فرار یکی از همین آدم هائی که دوره ام کرده اند زیر ماشین برود تکلیف چیست و چه باید بکنم؟ زمان نمی گذرد و من هیچ وقت در تمام زندگی این طور نترسیده ام، شاید عبید نباید تنهایم می گذاشت، یک دفعه دستی به شیشه می خورد، چنان از جا می پرم که سرم به سقف می خورد، عبید و مولوی هستند، در ماشین را باز می کنم و سریع حرکت می کنیم، گوشی را پس گرفته اند، دزد پسر جوانی بوده که هم عبید او را می شناخته و هم مولوی، در چهارراه رسولی گوشی تقلبی می فروشد، زمانی هم در مدرسه دینی شاگرد مولوی بوده! وقتی عبید از ماشین پیاده می شود و من به سمت مولوی داد می کشم که گوشی عبید را زدند یکی از همان محله به مولوی می گوید کار فلانی بوده است و مولوی صاف می رود سر وقتش!

مولوی می گوید اصلا به حال خودش نبود، بوی گند مشروب می داده و گفته فقط به خاطر مولوی ده میلیون می گیرد و گوشی را پس می دهد! تأکید کرده می داند آخرین مدل آیفون است و در بازار چه قیمتی دارد و باز تا پنج تومان پائین می آید و آخر هم هیچ پولی نمی گیرد و گوشی را پس می دهد و بعد از جیبش سیم کارت را درمی آورد و به عبید می دهد، یعنی به همین سرعت سیم کارت را درآورده که ردگیری نشود، از توزیع که برمی گردیم یکی از کاسب ها مولوی را صدا می کند و می گوید: "شما که رفته اید طرف آمده مرا تهدید کرده!" عبید در جا یک میلیون تومان کارت می کشد که غائله بخوابد و می گوید: "شنبه صبح چهارراه رسولی می رود سر وقتش!" مولوی ها اغلب کنار درس دینی که به بچه ها می دهند کار می کنند، یعنی امرار معاششان از راه آموزش دین و قرآن نیست، دوست همین مولوی قنبرزهی با ماشین پرایدش مسافرکشی می کند.

چند هفته قبل مسافری می گوید: "شیرآباد!" شب بوده، او را سوار می کند، در بین راه مسافر که جلو نشسته بوده می گوید: "مولوی، شب ها مسافر شیرآباد سوار نکن، اگر یک مسافری یک دفعه خرت را بگیرد و چاقو زیر گلویت بگذارد چه می کنی؟" و همان طور که صحبت می کرده گردن مولوی را محکم می گیرد و می گوید: "بگو، بگو چه کار می کنی؟" مولوی می گوید: "حق با تو است، باید بیشتر مراقب باشم!" مسافر پیاده می شود و مولوی متوجه می شود مسافر محترم حین آموزش جیب مولوی را زده است! یک مولوی دیگر شب دیر وقت دلش برای زنی می سوزد و او را تا شیرآباد می رساند، همین که می رسند چند نفر می ریزند سرش و لختش می کنند، پول و ساعت و گوشی، فقط لطف می کنند و ماشینش را نمی برند!

باقری

از این خانه های کج و کوله که از در و دیوارش وحشت می بارد پاتوق دارها پول پارو می کنند! بیشتر اتاق ها به جای در پتو دارند، پتوهای چرک و پاره، معتادها گروه، گروه در حال مصرف هستند، اگر پول داشته باشند هر چه که بخواهند هست، زن هائی که پول نداشته باشند تن فروشی می کنند! آنها در آغوش مردهائی فرو می روند که در میان زباله ها زندگی می کنند و در میان کش و قوس بدن هایشان مگس ها نیز به حرکت درمی آیند! در پاتوق ها اتاق هائی هستند که در آنها دخترهای کوچکتر برای چند دقیقه یا چند ساعت فروخته می شوند! دخترهائی هم هستند که شبانه واگذار می شوند! قیمت ها از شبی سیصدهزار تومان شروع می شوند تا یک و نیم میلیون تومان! دیدن کودکان معتاد سه، چهار یا پنج ساله که کنار والدین یا دوستان خود در حال مصرف هستند صحنه ای معمولی است! کودکان کالائی رایج و پرسود برای پاتوق دارها هستند، در محله مجدیه هستیم، گاراژ خانه ای باز می شود و یک اتومبیل پورشه وارد آن می شود، عبید می گوید قاچاقچی ها خوب در می آورند و خوب خرج می کنند، نکبتش مال آدم های بدبخت است و پولش مال اینها.

اما تازگی ها کاسبی دیگری رونق گرفته و کمتر صدایش را در می آورند چون بار منفی زیادی دارد، گروگانگیری! خانواده های ثروتمند و به خصوص تاجران چه ایرانی و چه خارجی که اغلب افغانستانیند هیچ در امان نیستند، در همین شش ماه گذشته چند گروگانگیری رخ داده اند، پسر چهارده، پانزده ساله ای را می ربایند که پدرش افغانستانی و تاجر ناس است، گروگانگیرها برای آزادی آن پسر بیست میلیارد تومان شمش طلا می خواهند! خانواده متمول است اما دسترسی به شمش طلا آسان نیست، گروگانگیرها تهدید می کنند که اگر طلای خواسته شده به دستشان نرسد پسر را به یک گروه دیگر می فروشند و آن وقت آنها پول بیشتری طلب خواهند کرد! پلیس آگاهی هم پیگیر پرونده بود ولی ظاهرا ردی پیدا نکرده بودند، در نهایت خانواده با گروگانگیرها کنار می آید و با پرداخت یک و نیم میلیارد تومان سکه طلا و گذاشتن آن در محلی که آدم رباها تعیین کرده بودند پسرشان بنیامین فردای تحویل سکه ها و بعد از یک ماه آزاد می شود!

چند ماه قبل هم سه شریک که دو نفرشان برادر بودند و از چابهار به سمت زاهدان می آمدند در جاده ایرانشهر با اسلحه جلوی ماشینشان را می گیرند، ماشین را که یک تویوتای لندکروز بوده دست نمی زنند اما هر سه شریک را با خود می برند و از خانواده دویست میلیارد تومان پول می خواهند! خانواده این پول را نمی دهد، می گویند: "اگر ما این پول را بدهیم دیگر در این شهر سنگ روی سنگ بند نمی شود!" گروگانگیرها در آخرین تماس می گویند اگر تا فلان وقت پول ندهید یکی از گروگان ها کشته خواهد شد و جسدش را فلان جا می گذاریم! خانواده که رفتند دیدند حاج علی اکبر شاهبخش را که مردی حدودا سی و پنج ساله بود کشته اند اما جنازه نشان می داد از مرگ او زمان زیادی گذشته چون فاسد شده بود و از طریق آزمایش دی - ان - ای شناخته شد، حالا حدود شش ماه گذشته است و از دو برادر دیگر یعنی حاج الیاس و حاج حمید هیچ خبری نیست!

کشاورز

زاهدان مرکز استان است اما آسفالتش آن قدر کهنه است که خیابان ها پر از چاله و چوله هستند، تعداد سطل های آشغال به نسبت شهری که مرکز استان است بسیار اندک است و در این هوای سرد بیشتر از سگ ها و گربه ها مگس ها دسته جمعی در شهر پرسه می زنند! بوی زباله های چند روزه رها شده روی زمین بسیار تند و زننده است، در شمال شهر که محله حاشیه نشین و فقیر شهر محسوب می شود فاضلاب خانه ها روی آسفالت های نیم خورده خیابان های خاکی جاری است، خانواده هائی که پولی برای لوله کشی و وصل شدن به فاضلاب شهری نداشته اند آب های کثیف خانه خود را از طریق لوله یا جوئی کوچک به بیرون از خانه هدایت می کنند و این طور است که در این محلات فقیرنشین همیشه بوی خیلی بدی می آید و مردم گویا به ناچار به آن خو کرده اند!

کانال بزرگ و روبازی که از وسط شهر عبور می کند حاوی فضولات و پسماندهای شهری است و در آخر به دایی آباد و کلات کامبوزیا و در نهایت به کشاورز چهار ده می رسد، قدیمترها به محله کشاورز ریگ آباد می گفتند، خشکسالی نبود و مردم آنجا کشت و کار می کردند اما حالا علف و هر چه که می کارند از همین آب آلوده استفاده می کنند! علفی که در آخر خوراک دام می شود و دامی که سر از قصابی ها درمی آورد و به سفره انسان ها می رسد! زمانی از همین آب برای آبیاری سبزی کاری ها استفاده می شد که مردم سبزی ها را نخریدند و الان در آن منطقه فقط علف و یونجه برای دام می کارند، در انتهای این مسیر یک شهرک صنعتی قرار دارد و در آنجا با استفاده از همین آب شن و ماسه درست می شود، رودی از کثافت که در وقت بارندگی آب آن بالا می زند و وارد خانه های محله های حاشیه نشین می شود و زندگیشان را به گند می کشد، کانالی که تا به حال چندین نفر در آن غرق شده و مرده اند، بخش هائی از این کانال از کنار سامانه اتوبوس شهری که ماشین های بسیار فرسوده و اندکی دارد می گذرد، هیچ جای زاهدان شبیه شهری که مرکز یک استان بزرگ است نیست!

این در حالی است که هم مرز بودن این استان با چند کشور دیگر و نیز راهیابی این استان از طریق بندر چابهار به آب های آزاد می تواند موقعیت ممتازی به لحاظ تردد ماشین های ترانزیت و نیز توقف کشتی های باری و مسافری به آن ببخشد اما در عمل سیستان و بلوچستان یکی از فقیرترین و محروم ترین استان های ایران است که نرخ بالای بازماندگان از تحصیلش که تا سال ۱٤۰۱ بالغ بر شصت تا هفتادهزار نفر بوده و نیز ایرانیان فاقد شناسنامه مشکلات مضاعف بسیاری را بر این استان تحمیل کرده است، شهر به طور کامل لوله کشی گاز نشده، بخش هائی از شهر نیز که علمک گاز تا در خانه ها آمده صاحبانش توانائی مالی برای خرید انشعاب و انجام لوله کشی ندارند، اگر مرز باز باشد و قاچاق انواع سوخت از بنزین تا نفت و گازوئیل آسان باشد قیمت سوخت بالا می رود اما مرزها وقتی سفت و محکم مراقبت می شوند قیمت سوخت در استان و به خصوص زاهدان هم کمتر می شود و خانواده ها و به خصوص بدون شناسنامه ها می توانند نفت مورد نیاز خود را با قیمت کمتری از بازار آزاد خرید کنند!

خانواده هائی که کارت سوخت دارند در هر فصل کارتشان شارژ می شود، دو نوبت دویست لیتری و دو نوبت دیگر دویست و پنجاه لیتر، قیمت هر گالن بیست لیتری نفت برای کسانی که کارت سوخت دارند پنج هزار تومان است اما آنهائی که کارت سوخت ندارند همان نفت را به چندین برابر قیمت یعنی حدود سیصدهزار تومان تهیه می کنند، خیلی از خانواده های فقیر سهمیه سوخت خود را می فروشند، درست مثل زمان جنگ که مردم کوپن های روغن، برنج، گوشت و شکر و قند خود را می فروختند تا به زخم دیگری در زندگی بزنند، برای همین شب ها که دمای هوا سردتر از روزها می شود با تاریک شدن هوا خانواده ها و به خصوص بچه ها خودشان را در لحاف های مندرسی می پیچند تا با گرمای بدنشان به خواب روند چون غیر از رختخواب های کهنه چیزی برای گرم کردن خود ندارند اما مادر حدیثه کار دیگری کرده، شوهرش امیرمحمد برآهویی مرده و شش دختر دارد، او برای گریز از سرما در یک ظرف خالی روغن هفده کیلوئی یک لوله برای خروج دود گذاشته و در بخاری دست ساز خود چیزهای مشمایی می سوزاند!

از میان زباله ها لاستیک و دمپائی یا هر چیز دیگری که بشود سوزاند پیدا می کند و همان ها را آتش می زند تا بچه هایش مهناز، شهناز، آسیه، پریسا، حسنا و حدیثه را گرم کند! برای همین است که خانه آنها بوی تند تایر سوخته می دهد! او همسر دوم مردی بوده که تعداد زیادی بچه قد و نیم قد بدون شناسنامه و بدون آینده از خود به جا گذاشته، خانواده های بی سرنوشت دور تا دور شهر را چون کمربندی سفت شده بر گلو فرا گرفته اند، شهر در احاطه محله های فقیری است که مثل سلول سرطانی حاشیه نشین تولید می کنند، دایی آباد، رسالت، آزادی، مرغداری کامبوزیا، شیرآباد، حاجی آباد، قاسم آباد، غریب آباد، همت آباد، آخر کشاورز، آخر خیابان فاضلی، شهرک گاوداران و ..... صف های طولانی برای خرید نان و آب نشان دهنده اولیه ترین نیازهای مردم این شهر هستند.

زاهدان

سهمیه هر خانواده دارای شناسنامه خرید چهار نان برای یک روز است، اگر خانواده ای نان بیشتری بخواهد باید با یک کارت بانکی دیگر که به نام شخص دیگری باشد نان بخرد، مثلا مرد خانواده با کارت بانکی خود چهار نان و همسرش هم با کارت بانکی خودش می تواند چهار نان دیگر بخرد، صف های نان بسیار طولانی هستند و ممکن است برای خرید همین چهار نان بیش از چهل و پنج دقیقه در صف باشند تا نوبت آنها برسد، قیمت هر نان دوهزار و پانصد تومان و کیفیت آن بسیار پائین است، برای همین خانواده هائی که دستشان به دهانشان می رسد با خرید آرد خوب که هر کیسه چهل کیلوئی آن حدود یک میلیون تومان است خودشان در خانه نان می پزند اما مسأله اصلی مربوط به فاقد شناسنامه هاست که در این استان بیشترین فراوانی را دارند و به گفته مقامات استان اغلبشان غیر ایرانی هستند که البته بدون شناسنامه ها خود را غیر ایرانی نمی دانند چون بسیاری از آنها سال های درازی است که تشکیل پرونده داده و مسیرهای سخت و پیچیده اداری را طی کرده اند و آزمایش دی - ان - ای هم داده اند اما تا کنون تعداد ناچیزی از این خانواده ها موفق به دریافت شناسنامه شده اند!

حتی تکیه بر قانونی که بر اساس آن مادران ایرانی مزدوج با مردان خارجی می توانند برای فرزندان خود شناسنامه بگیرند در این استان چنان که باید پیش نرفته و وجود صدها پرونده بلاتکلیف نشان از عدم موفقیت این قانون در این استان است! برای همین است که در صف های طولانی خرید نان بچه ها، زنان یا مردهائی را می شود دید که از آنهائی که کارت دارند می خواهند با گرفتن پول نان برایشان نان بخرند، اگر کسی حاضر به همکاری با آنها نشود آنها مجبورند نان را به شکل آزاد و حتی با قیمتی حدود بیست تا بیست و پنج هزار تومان خرید کنند! یعنی بدون شناسنامه ها برای خرید نان و نفت با مشکل جدی روبرو هستند، حاشیه شهر زاهدان انباشته از زنجیره ای از محله های فقیرنشین است که مردمان بدون شناسنامه اش در فقری باور نکردنی زندگی می کنند، بی پولی در کنار فقر فرهنگی و فکری این مردم را نابود کرده، محله هائی که کودکان بدون شناسنامه بی هیچ آینده و فردائی در آن متولد می شوند و به گرداب هولناک انواع جرائم سقوط می کنند بی آن که گناهی داشته باشند یا در سرنوشت خود دخیل باشند، آنها درست چون پدران و مادران خود در زندگی هائی با سیر قهقرایی گرفتار آمده اند.

قاسم آباد

اینجا هیچ خانه ای نیست که قصه ای نداشته باشد، لطیفه این بار در قاسم آباد زندگی می کند، شوهرش مرده است، شوهری که اگر هم بود برای همسر اول و دوم و سومش هیچ خاصیتی نداشت جز آن که شکمشان را پر کند بی هیچ مسئولیتی! اینجا زن ها تبدیل به کارخانه های بچه آوری می شوند، آنها اغلب همسران چندم مردهائی می شوند که از داشتن خانواده و مفهوم مسئولیت پذیری هیچ چیزی نمی دانند، هر چند بار که دلشان بخواهد می توانند زن بگیرند و هیچکس نیست که آنها را به خاطر خرجی ندادن و به خاطر عدم انجام وظایف مورد مؤاخذه قرار دهد، زن ها هر طور که هست باید شکم بچه هایشان را سیر کنند. با گدائی، با کلفتی! زنان و بچه ها به یک اندازه قربانی هستند، بچه ها از بچگی جز این که نان آور خانواده باشند هیچ حق انتخاب دیگری ندارند و همین است که درهای خلاف به آسانی به روی این خانواده ها باز می شوند و به همین دلیل بچه ها پاکترین قربانیان دنیا هستند.

لطیفه در خانه اش برای مردم لحاف می دوزد، برای هر لحاف فقط صدهزار تومان مزد می گیرد، دو دختر بزرگ دارد که اگر مدرسه رفته بودند حالا باید دیپلم گرفته باشند اما مادر برای حفظ آبرویش آنها را به مدرسه نفرستاده چون شناسنامه نداشته اند و مدرسه بدون شناسنامه ها در محله ای دیگر بوده و اگر دخترها تنها می رفتند و می آمدند هزار حرف ناجور پشتشان می گفتند! دخترها ابروهای پرپشتی دارند و پشت لبشان پر از مو است، مادرشان می گوید: "دختر بزرگتر دندان دردهای شدیدی دارد و هیچ شبی نیست که از درد به خودش نپیچد اما پولی برای رفتن به دندانپزشک ندارند!" ماهی دو و نیم میلیون تومان اجاره می دهد و الان چند ماهی است کرایه اش عقب افتاده، این چندمین خانه ای است که عوض می کند، چون دو، سه ماه که کرایه اش عقب می افتد صاحبخانه جوابش می کند و می رود خانه ای دیگر و حالا او و دخترهایش ذره، ذره از شهر دورتر و به حاشیه رانده می شوند!

پیربخش

خانه پشت خانه، نمی پرسم: "چند خانه دیگر مانده است؟" می گویم: "چند بسته دیگر داریم؟" غیر مستقیم دارم اعلام می کنم بی طاقت شده ام یا دیگر چشم هایم توانی برای دیدن این همه تلخی ندارند! اگر من بعد از چند روز بی قرار شده ام پس آنها چگونه تاب می آورند و در این شرایط زندگی می کنند؟ با کدام امید؟ کدام انگیزه؟ و چرا؟ آیا آن چه آنان سپری می کنند صورتی از وجوه زندگی است؟ آمنه و خواهرش همسر دو برادر معتاد کارتن خواب هستند، دو برادر هر وقت که میلشان بکشد سری به زن های خود می زنند، هر دو خواهر حامله اند، هر کدام پنج، شش بچه دیگر هم دارند!

در خانه هایشان به طور مطلق هیچ چیز وجود ندارد، به فاصله یک کوچه از هم هر کدام در خانه ای گلی با سقف های چوبی زندگی می کنند، اتاق ها تو در تو هستند و با یک هشتی به هم وصل شده اند، دیوارها گچی هستند و از فرط کثیفی به سیاهی می زنند، خانه ها اغلب بسیار کثیف هستند، کمدی وجود ندارد و لباس و رختخواب و ظرف ها و هر چه که هست روی هم تلنبار شده اند، خانه ها حمام ندارند و هر دو، سه هفته یک بار اگر نفت پیدا شود مادرها آب گرم می کنند و در تشت خودشان و بچه هایشان را می شویند، چاه توالت ها اغلب آن قدر پر است که در خیلی از خانه ها بوی مدفوع احساس می شود، لامپ ها چنان کم سو و بی جان هستند که دلگیر بودن خانه ها را هزار برابر می کنند، کف اتاق ها یا خالی است یا با زیلوی کهنه و پاره پوشانده شده است، یخچال ها در این خانه ها اغلب کارکرد خود را از دست می دهند، خیلی از یخچال ها تبدیل به کمد یا جائی برای گذاشتن دارو و کفش و لباس شده اند، یخچال هائی که خراب شده و هیچ وقت دیگر هم کسی نبوده که آنها را درست کند، دسته دوم یخچال هائی هستند که هنوز هویت خود را حفظ کرده اند اما مشکلات زیادی دارند.

مثلا یخچال هائی با درهای شکسته که باید با دست سر جایشان قرار گیرند تا نیفتند، یا یخچال هائی انباشته از برفک اما خالی بودن یخچال ها در همه خانه ها مشترک است، گویا یخچال ها در مسابقه ای پنهان شرکت داده شده اند، یخچال برنده خالیترین یخچال است! بیشترین چیزی که در یخچال ها هست قرص های نان چند روزه است، تنها چیزی که برای خوردن وجود دارد نان خالی است، آن هم نه به اندازه و نه برای همه، گاهی روغنی سوخته، چند عدد خرما یا دو سه قاشق رب روی گاز خانه آمنه که اگر نگوید حامله است هیچ معلوم نیست که ماه هشتم است، یک قابلمه رویی است که در ندارد، داخل قابلمه غذائی باور نکردنی دارند، او و بچه هایش آن شب کله مرغ پخته و خورده اند، هنوز دو کله مرغ ماسیده به ته قابلمه چسبیده اند!

غریب آباد

غریب آباد می تواند یکی از دروازه های جهنم باشد! مردم در آلونک هائی که شبانه بالا می آورند ساکن می شوند تا سقفی برای آن چه نامش را زندگی گذاشته اند داشته باشند، شهرداری با بولدوزر از روی بلوک های ارزان قیمت دست ساز عبور می کند و فردا آلونک ها از جائی دیگر سر برمی آورند! بسیاری از حاشیه نشینان کسانی هستند که از روستاهای بی آب و دچار خشکسالی خود با امیدهائی واهی به شهرها گریخته اند، در شهر نیز هیچ خبری برای آنها نبوده است، اگر در روستا حداقل سرپناهی داشته اند اینجا در این بیغوله ها همان سرپناه را هم ندارند، آنها پولی برای اجاره خانه های شهری ندارند، برای همین یا آلونک ساز می شوند یا در آلونک های دیگران با اجاره ای که هر طور هست جورش می کنند ادامه حیات می دهند، راز بی بی یکی از آنهاست، اولش بچه ها را می بینیم، سه بچه با لباس کم، دماغ های آویزان و پاهای لخت که روی نخاله های ساختمانی راه می روند، فقر پاهایشان را زمخت کرده و پوست صورت و دست هایشان مثل تکه ای چرم سخت و تیره است، بی مقصد روی فاضلاب بدبو راه می روند، پاهایشان از راه رفتن در لجن سیاه کبود هستند.

با دیدن عبید می ایستند، عبید را می شناسند، او تنها روزنه به جهانی است که می تواند رنگی از گرما یا شادی داشته باشد، لباس ها به تنشان اندازه می شود، هر چه باشد می پوشند، بهتر از سرماست، حتی یک بار هم لب هایشان به شادی باز نمی شود، آنها مفهوم خوشحالی را درک نمی کنند، شاید اگر همان وقت به جای عبید کس دیگری سر راهشان سبز می شد و آنها را کتک می زد یا هر آزار دیگری می رساند آنها بازهم هیچ واکنشی نداشتند! آنها سه بچه مبهوت و گرسنه بودند که فقط در فرآیندی انسانی تبدیل به جنین و اکنون کودکانی کوچک بودند که هیچ گاه چیزی به آنها آموزش داده نشده است، ساکن یکی از همین آلونک ها هستند، تنها چیزی که می دانند انتظار برای آمدن مادرشان است، پدرشان معتادی است که بیشتر وقت ها هر جا که نشئه کند یا خمار باشد همان جا خوابش می برد و اگر مادر نباشد آنها از گرسنگی و سرما می میرند، از حیاط مانندی کوچک عبور می کنیم و به اتاقی تاریک می رسیم، اتاق حدود دوازده متر است، چند بچه کوچک در خانه ای که از فرط کثیفی و بوی بد به سختی می شود به آن وارد شد روی زمین نشسته اند، بی هیچ کاری، تلویزیون خراب و سیاه و سفیدی که نیمی از لامپ آن سوخته چیزی نشان می دهد که هیچ معلوم نیست.

بچه ها با دیدن ما بی تفاوت فقط سرهایشان را بلند می کنند، آنها چیزی بلد نیستند، آن قدر که شاید مفاهیمی چون رنج، شادی، خنده یا حتی اندوه را نیز نیاموخته باشند، سمت دیگر این بهت من هستم، مثل مجسمه ایستاده ام و به چشم های خالی از هر احساس کودکانی نگاه می کنم که هرگز مدرسه نرفته اند! بچه هائی بدون شناسنامه، بدون فردا ! گردن هائی برای دارهائی که روزی برافراشته خواهند شد برای آنها که می توانند دزد، قاتل، باجگیر، قاچاقچی، معتاد، بزهکار، روسپی یا هر شغل ناهنجار دیگری داشته باشند! آمار فزاینده ناهنجاری های اجتماعی این استان نشان می دهد در جائی که شناسنامه دار‌ها با مشکلات زیادی زندگی می کنند فاقدین شناسنامه هیچ امیدی به فردایشان ندارند، مادر از راه می رسد، بلند بالا است، با چادری سیاه بر سر، حتی یک دندان هم به دهان ندارد، چرا دارد، یک دندان سیاه شکسته! خیلی سنش باشد چهل ساله است که نیست ولی زندگی سخت مچاله اش کرده، می گوید معتاد نیست، راست بگوید یا نه تفاوتی ندارد، زندگیش سیاهتر از این نمی شود!

در دستش کیسه سیاهی است، کوچکترین بچه که حالا دیگر همان کلاه گرمی را که عبید به سرش گذاشته روی سرش است به مادرش نزدیک می شود، باید سه سالی داشته باشد، گرسنگی بی تابش کرده، می داند که باید در کیسه چیزی باشد، کیسه را با حرص از دست مادر می کشد، از کیسه اناری ترکیده بیرون می افتد، معلوم می شود مادر از میان آشغال ها این دو، سه انار را پیدا کرده، پسرک فقط می داند که خوراکی است اما نمی داند چطور باید آن را بخورد، به پوسته انار دندان می زند و ردی سرخ رنگ روی دهانش جا باز می کند، من دندان هایم به هم قفل شده، فقط با چشم های خشک، با چشم های پرهراس از دیدن این حجم از نکبت به تصویر بزرگ پیش رویم خیره مانده ام، مادر برای عبید توضیح می دهد وقتی می خواسته سیم های لخت لامپ را به سیم های آویزان از برق به اصطلاح امامی بزند برق او را گرفته و محکم پرت کرده روی زمین و شاید خدا خواسته که نمیرد، به خاطر همین چند بچه ای که غیر از او هیچ پناه دیگری ندارند.

در غریب آباد سلطان پادشاهی می کند! وارد شدنتان به غریب آباد با پای خودتان است، بیرون رفتنتان با خداست! اگر گیر دار و دسته سلطان بیفتید تا چیزی نسلفید خلاص شدن از دستشان محال است! پنج، شش سالی هست که سر و کله سلطان و زن ها و بچه هایش در غریب آباد پیدا شده، یک مرد افغانستانی که مثل روح همه جا هست و هیچ کجا نیست، آنها حدود ده، دوازده خانواده پر جمعیت هستند و در محله غریب آباد چندین خانه اجاره کرده اند، کار همه شان گدایی است، پادشاهشان سلطان است، اوست که زن ها و بچه ها را وادار به گدائی می کند، همسران خودش، خواهرهایش و بچه هایشان، از همسر اولش که همراه او از افغانستان به ایران آمده چهار، پنج بچه دارد و از همسر دومش نیز که زن خیلی جوانی است چند بچه دارد، بچه های خیلی خوشگل، به خصوص دختربچه های مو طلائی با چشم های درشت زمردی رنگ اغلب بچه های سلطان هستند که گفته می شود حتی پنجاه سال هم ندارد، بچه هایش گداهای کوچک آموزش دیده ای هستند که چنان به آدم ها می چسبند که تا چیزی نگیرند شخص را رها نمی کنند، در عوض او سرگرم کفترهایش است! بچه هایش چهارراه های شهر را قرق کرده اند و او آسمان را، کفترها در آسمان ولو هستند و او از پشت بام چشم به راه بچه هایش است که بداند آن روز چقدر کاسب شده اند!

آلونک بیرجندی ها

من و عبید و مولوی قنبرزهی به زور خودمان را در آلونک سه، چهار متری محمد برآهویی جا داده ایم، او هفت دختر دارد و از این بابت بسیار ناراضی است، می گوید وقتی پسر نداری یعنی نسلت تمام شده، یعنی هیچکس نیست که فردا بگویند او پسر محمد است، می گویم: "خودتان، همسرتان یا دخترها شناسنامه دارید؟" می گوید: "نه!" می گویم: "دخترها به مدرسه می روند؟" می گوید: "با کدام شناسنامه به مدرسه بروند؟" می پرسم: "از پس خرجشان برمی آیی؟" چشم های سبز خمارش را بازتر می کند و می گوید: "ما حتی گاز و موکت و یخچال هم نداریم، شب ها با این که کیپ هم می خوابیم باز جا نمی شویم، ناچار در را باز می گذارم تا پایم را در کوچه دراز کنم!" و بعد می خندد، می گویم: "مگر به شما مدال می دهند؟" متوجه منظورم نمی شود، جواب می دهد: "نه، تا به حال هیچ مدالی نگرفته ام!" سرم را تکان می دهم و می گویم: "این همه بچه می آورید مگر برای آنها به شما مدال می دهند؟" تازه منظورم را متوجه شده، می گوید: "چه کنیم، خدا داده است!" این جمله تکراری همه زن ها و همه مردهائی است که بچه های بی گناه و معصوم را به دنیا می آورند و با دست خود آنها را در رنج ها و بدبختی ها و مشکلاتشان شریک می کنند!

اینجا میان بلوچ ها جلوگیری از بارداری را حرام می دانند اما به دنیا آوردن بچه های بی آینده حرام و گناه نیست! ساعت حدود ده شب است، مادر خانواده که زنی لاغر و با گونه های استخوانی است از راه می رسد، او نان آور خانواده است، یک روز در میان در یکی از خانه های شهر کلفتی می کند، اگر هر روز برود کسی نیست که از بچه هایش مراقبت کند، شوهرش با این که سال هاست در زاهدان زندگی می کند هنوز لهجه بیرجندی دارد، زمانی جوشکار بوده اما حالا ده سالی هست که چشم او و دخترهایش به دست زنی است که برایشان غذا بیاورد، زن بی نهایت عصبانی است، از ساعت ده صبح می رود و این موقع ها می آید، بخش زیادی از راه را باید پیاده برود و برگردد چون تمام حقوقش ماهی یک و نیم میلیون تومان است و اگر بخواهد از غریب آباد تا داخل شهر را با تاکسی برود و بیاید باید هر چه درمی آورد پای کرایه بدهد، مادر خسته و بی جان تا می نشیند کوچکترین بچه که هنوز دو سال هم ندارد به گریه می افتد و خودش را بغل او جا می کند و یک راست دستش را به سمت پستان مادرش می برد، مادر کلافه و بی حوصله است، دخترک اما گرسنه است و شروع به گریه می کند.

زن چادر سیاهش را حائل می کند و پستانش را به دهان بچه می گذارد، بچه مک های سفتی می زند، شیری نمی آید، بچه گریه اش شدیدتر می شود، زن می گوید: "طلاق می گیرم، دیگر تحمل ندارم!" و بعد دست هایش را نشان می دهد و می گوید: "خانه ای که کار می کنم دو تا ماشین لباسشوئی دارند اما خانم اجازه نمی دهد لباس هایشان را در ماشین بشویم، می گوید پول برق زیاد می شود، با همین دست ها یک روز در میان یک کوه رخت می شویم، آخرش چه؟ برای این مرد که شب تا صبح بالای سر ما قل، قل مواد می کشد!" و با حرص از زیر پرده ای کهنه قل، قلی شوهرش را بیرون می کشد و پرت می کند جلوی ما ! مرد با یک بطری کوچک پلاستیکی که زمانی در آن آب یا کوکا بوده با چسباندن لوله یک خودکار وسیله ای برای استعمال مواد مخدر درست کرده، دخترها می خندند، دخترها که بزرگترین آنها شاید شانزده ساله باشد به هم چسبیده و از حرف هائی که می شنوند خنده شان می گیرد، خنده های آنها عصبی نیست بلکه نشان می دهد که درک و آگاهی لازم برای موقعیتی که در آن قرار گرفته اند ندارند، شاید تصور آنها از خانواده چنین است و تعریفی از یک خانواده سلامت ندارند!

مادرشان با فریاد می گوید: "شب تا صبح این چراغ لعنتی روشن است و بالای سر ما مواد می کشد و دودش را به ما فوت می کند و می گوید خوب است، بخوری می شوید و سرما نمی خورید!" ده سال است که می خواهد ترک کند و نمی کند، بعد با ناراحتی گاز پیک نیکی کهنه را در باریکه راهی که میانمان هست می اندازد و می گوید: "چهار روز است این گاز خالی است، صد تومان داده ام دستش که آن را پر کند، جان بچه ها قسمش دادم که با این صد تومان فقط گاز را پر کند!" بعد با خشم به سمت مرد برمی گردد و می گوید: "کو گاز؟ پرش کردی؟ همه چیز را دود می کند، خانم اسباب بازی کهنه بچه اش را داد که بیاورم برای بچه های خودم، همان اسباب بازی را هم برده فروخته، من شکایت این مرد را به کجا ببرم؟ روزی هزار بار می خواهم خودم را سر به نیست کنم، باز فکر می کنم این بچه ها دخترند و کسی را به غیر از من ندارند، اگر پسر بودند می رفتم اما بدبختی دخترند!" مرد بی خیال می خندد، آخرش می گوید: "ده دفعه گفتم دست و پای مرا ببندید و خودتان ترکم دهید در همین خانه!" زن داد می کشد: "کدام خانه؟ در این سه متر جا؟" و دخترها از دعوای آنها غش، غش می خندند! اینجا غریب آباد است، یکی از دروازه های جهنم!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

از میان مراکز استان زاهدان تنها شهری است که بیشترین جمعیت بدون شناسنامه را در خود جای داده است، بدون شناسنامه ها دو دسته هستند، یا ایرانیند یا مهاجرانی که بیشتر آنها اهل افغانستان هستند، وجود همین اتباع فاقد شناسنامه کار ایرانی ها را نیز سخت تر کرده چون هر ایرانی بدون شناسنامه اگر به هر دلیلی افغان تلقی شود دیگر هرگز شانسی برای دریافت شناسنامه نخواهد داشت! در استان سیستان و بلوچستان تصمیم گیرنده نهائی نه سازمان ثبت احوال بلکه شورای تأمین استان و متشکل از نمایندگانی از نهادهای امنیتی از جمله سپاه، وزارت کشور، نیروی انتظامی، فرمانداری، وزارت اطلاعات و چند جای دیگر است، در سراسر این استان، در شهر و روستا می توان کسان زیادی را دید که سال های طولانی از تشکیل پرونده آنها برای دریافت شناسنامه می گذرد، پرونده هایی که حتی قدمتی چهل ساله دارند! پرونده های کامل بی نقص اما هیچ فرد یا نهادی نیست که به طور جدی اراده یا توان ورود برای حل مشکل داشته باشد جز در دوره اوسط هاشمی که یکی از استانداران اسبق است و نفوذ و برش او موجب شد در دوره ای که استاندار بود برای تعداد قابل توجهی از فاقدین مدارک هویتی شناسنامه صادر شود.

مسأله اصلی در این میان سکوت قانون است، در حالی که در کشورهای دیگر نسبت به مهاجران قوانین بسیار مشخصی وجود دارند و آنان طی دوره ای مشخص می توانند شهروند آن کشور شده و حقوقی برابر با سایر شهروندان عادی آن کشور داشته باشند در ایران که محل زندگی بیشترین جمعیت افغانستانی هاست مسئولان نهادهای قانونگذار به طور مطلق در این خصوص سکوت کرده اند، با توجه به جمعیت روز افزون افاغنه در ایران و حضور چشمگیر این جمعیت پر زاد و ولد که مشاغل بسیاری را هم در اختیار گرفته اند توجه به وضعیت آینده آنان و ترسیم یک نقشه راه برای چگونگی زیست آنان از جمله ضروریات نه فقط در استان سیستان و ‌بلوچستان که در کل کشور است اما مرز طولانی این استان با کشور افغانستان که یکی از مبادی اصلی و مهم ورود افغانستانی ها به ایران است این استان کم برخوردار را عملا با چالش هائی به مراتب جدی تر از سایر استان ها مواجه کرده است، برای مثال بسیاری از کسبه بازار از حضور تاجران افغان ناراضیند چرا که حضور آنها موجب افزایش قیمت اجاره مغازه در پاساژهای مختلف شده است.

از سوی دیگر بیشتر مهاجران خانواده های فقیری هستند که باری مضاعف بر دوش حوزه سلامت و آموزش و پرورش تحمیل می کنند، اگر زمانی خیرین و فعالان اجتماعی در تلاش برای کمک به خانوارهای نیازمند ایرانی بودند اکنون بسیاری از خانواده های مستمند افغانستانی نیز از جمله جامعه هدف و نیازمند اولیه ترین ها از جمله نان، آب و نفت هستند، این جمعیت عظیم که سال ها از حضورشان در ایران می گذرد با زنان یا مردان ایرانی وصلت کرده اند و دیواری به هم پیوسته تشکیل داده اند، چگونه می شود ایرانیان را از افغانستانی هائی که بسیاری از آنها یک پیشینه زندگی هشتاد، نود ساله و به هم تنیده در ایران دارند جدا کرد؟ معادله پر تناقضی است که هر چه مسئولان از پرداختن به آن طفره بروند نه تنها آنان که کل کشور دچار آسیب جدی می شود، اینجا زاهدان است، مرکز استان سیستان و بلوچستان که شهرداری حتی به خود زحمت نداده برای بسیاری از معابر و خیابان ها پلاک نامگذاری نصب کند، برای همین است که میان خیابان هائی با آسفالت افتضاح و حتی بدون آسفالت اسم خیلی از خیابان ها با قلم مو و رنگ روی دیوارهای کهنه نوشته شده است، به زاهدان بزرگترین شهر استان خوش آمدید!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★