نگاهی به بازی‌های ایران در مرحله گروهی جام ملت‌های آسیا:

• پیام یونسی‌پور
•  

تیم ملی فوتبال ایران در گروهی که به زعم بعضی کارشناسان، در یکی از ساده‌ترین گروه‌های شش‌گانه رقابت‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ قطر قرار گرفته بود، به عنوان تیم نخست از گروه خود صعود کرد.

براساس اعلام سایت برگزاری این رقابت‌ها، تیم ملی فوتبال ایران باید یازدهم بهمن ۱۴۰۲ (۳۱ ژانویه ۲۰۲۴) در مرحله یک‌هشتم نهایی جام ملت‌های آسیا مقابل تیم ملی فوتبال سوریه قرار بگیرد. تیم ملی سوریه به عنوان تیم سوم از گروه دوم صعود کرده است.

ایران - فلسطین؛ کسی اعتراضی به پیروزی نداشت

تیم ملی ایران در اولین دیدار مقابل تیم ملی فلسطین قرار گرفت؛ تیمی که گفته می‌شد بعضی از بازیکنانش شهروندی مضاعف اسرائیل هم دارند و البته عده‌ای از آن‌ها در لیگ فوتبال اسرائیل بازی می‌کنند.

طبق قرعه، مسابقه با فلسطین، در عین حال که آسان‌ترین بازی برای شروع لیگ به حساب می‌آمد، پیچیدگی‌های سیاسی و ایدئولوژیک هم داشت.

پیش از این، در سال ۱۳ مهر ۱۳۹۰(۵ اکتبر ۲۰۱۱) ایران در یک بازی تدارکاتی میزبان فلسطین بود و این تیم را با نتیجه هفت بر صفر شکست داد. یک روز پس از این بازی، حسین شریعتمداری، مدیرمسئول و جانشین علی خامنه‌ای در روزنامه کیهان، بازیکنان فلسطین را «تحت ظلم اسرائیل» خوانده و نوشته بود که گل‌زدن به این بازیکنان شادمانی ندارد.

آقای شریعتمداری در سرمقاله روزنامه نوشته بود: «با توجه به شرایط حساس کنونی چنانچه تیم ملی کشورمان نمی‌خواست آداب پهلوانی پوریای ولی را بطور کامل دنبال کند و به شکست مصلحت‌اندیشانه تن بدهد، دست کم می‌توانست در پی نتیجه مساوی باشد یا به حداقل گل بسنده کند، نه آنکه همه این ملاحظات را کنار بگذارد.»

با این حال، تیم ملی ایران با نتیجه ۱-۴ مقابل فلسطین در اولین قدم پیروز شد. نمایش تیم با هدایت امیر قلعه‌نویی هجومی و تاحدودی منظم به نظر می‌رسید. گل‌های تیم فوتبال ایران را کریم انصاری‌فرد، شجاع خلیل‌زاده، مهدی قایدی و سردار آزمون زدند.

از نکات ویژه این دیدار، شادی نکردن شجاع خلیل‌زاده به دلیل «احترام به مردم غزه» پس از گل‌زنی مقابل فلسطین بود. عده‌ای از هواداران فوتبال ایران و کاربران شبکه‌های اجتماعی، این واکنش شجاع خلیل‌زاده را با رفتار بازیکنان تیم فوتبال ایران در جام جهانی قطر و خوشحالی پس از گل هم زمان با کشته و زخمی شدن معترضان ایرانی مقایسه کردند.

پیروزی خفیف و انتقاد از منتقدین

دومین مسابقه ایران با هنگ کنگ بود. طبق شکل جدید برگزاری رقابت‌های جام ملت‌های آسیا، که با حضور ۲۶ تیم برگزار می‌شود، تیم‌هایی که در دو بازی به پیروزی برسند، صعود به مرحله یک هشتم نهایی را قطعی کرده‌اند. به این ترتیب کادر فنی تیم فوتبال و بازیکنان این تیم می‌دانستند که با پیروزی مقابل هنگ کنگ، به یک‌هشتم نهایی می‌رسند.

امیر قلعه‌نویی در دومین بازی، ترکیب خود را درگرگون کرد. این بار به جای استفاده از آرایش ۳-۳-۴، که در بازی با فلسطین به‌خوبی جواب داده بود، از چیدمان ۱-۳-۲-۴ استفاده کرد.

به نظر می‌رسید کادر فنی تیم فوتبال با ترکیب و سیستم جدید، به دنبال یک پیروزی مطمئن مقابل تیمی باشند که پیش از این در تمامی بازی‌های رو‌دررو با ایران، شکست خورده بود؛ هنگ‌کنگ تا پیش از این مسابقه در هفت بازی مقابل تیم ملی ایران هفت شکست داشت.

 

از بیستم اردیبهشت ۱۳۴۷، که اولین بازی دو تیم ملی ایران و هنگ کنگ برگزار شد تا ۲۵ آذر ۱۴۰۲ که آخرین بازی این دو تیم ثبت شده بود، ایران ۱۸ بار دروازه هنگ کنگ را باز کرد و فقط یک بار دروازه‌اش مقابل این تیم فرو ریخته بود.

نمایش تیم ملی ایران مقابل هنگ کنگ، توام با بی‌نظمی، بی‌برنامگی و کیفیت پایین برخی بازیکنان بود. انتقادها از عملکرد کادر فنی و بازیکنان به حدی بالا گرفت که امیر قلعه‌نویی در کنفرانس خبری پس از بازی، منتقدان را «حسود» و «بخیل» لقب داد و مدعی شد کسانی که از او و عملکرد تیمش در بازی با هنگ کنگ انتقاد کرده‌اند، با او «مشکل شخصی» دارند.

ایران در این بازی با تک گل مهدی قایدی یک بر صفر برنده شد. امیر قلعه‌نویی «باز نشدن دروازه تیمش پس از مدت‌ها» مقابل هنگ کنگ را موفقیت دانسته بود.

تیم ملی ایران با این پیروزی صعودش به مرحله یک هشتم نهایی را قطعی کرد. حالا ابهام اینجا بود که با توجه به صعود ژاپن به عنوان تیم دوم و قرار گرفتن در سمت جدول ایران، آیا کادرفنی تیم ملی می‌خواست با ژاپن در یک طرف قرار بگیرد؟ صدرنشین شدن ایران در گروه سوم به معنی برخورد نزدیک با ژاپن بود؛ احتمالا در یک چهارم نهایی.

ترکیب ایده‌آل، تعویض‌های نامناسب

امیر قلعه‌نویی با وجود مقاومت‌هایی که در قبال منتقدان پس از بازی با هنگ کنگ نشان می‌داد، پیش از بازی سوم برابر امارات، بخشی از همان نقدها را شنیده و در ترکیب اولیه خود اعمال کرده بود.

مهم‌ترین آن‌ها بیرون گذاشتن علیرضا جهانبخش و روزبه چشمی از ترکیب اولیه بود: دو بازیکنی که مقابل هنگ کنگ نمایشی ضعیف‌تر از سطح تیم ملی ایران داشتند.

همچنین ترکیب تیم ملی به همان آرایش ۳-۳-۴ در بازی اول نزدیک شده بود. هرچند که این چینش در زمان از دست دادن توپ به ۴-۵-۱ تغییر شکل می‌داد.

ایران بازی را، برخلاف گمانه‌زنی‌های قبلی، که احتمالاتی در مورد میل تیم ملی به امتیاز نگرفتن و صعود به عنوان تیم دوم می‌دادند، هجومی آغاز کرد و زود هم به گل رسید.

مثلث طارمی، آزمون و قایدی، که هرگز کارلوس کی‌روش آن را آزمایش نکرده بود، در این دوره از رقابت‌های جام ملت‌های تقریبا پشت تمامی موقعیت‌ها و گل‌های تیم ملی فوتبال ایران قرار داشتند. گل ایران در نیمه نخست مقابل امارات با پاس سردار آزمون و گل‌زنی مهدی طارمی شکل گرفت.

 

ایران در نیمه دوم در حالی به گل دوم رسید که دقایقی متزلزل نشان داد و حتی به امارات پنالتی داد. پنالتی را علیرضا بیرانوند مهار کرد و کمتر از دو دقیقه بعد مهدی طارمی باز هم دروازه امارات را گشود.

امیر قلعه‌نویی در میانه‌های نیمه دوم با به زمین فرستادن علیرضا جهانبخش و امید ابراهیمی، هرچند میانگین سنی تیمش را بالا برد، اما سعی داشت به تجربه و کنترل بیشتر توپ در میانه میدان کمک کند.

نتیجه تلاش قلعه‌نویی برای بالا بردن وزن خط میانی تیمش، به باز شدن دروازه ایران در وقت‌های تلف‌شده نیمه دوم منجر شد.

به نظر می‌رسد که امیر قلعه‌نویی، هنوز به شناختی کامل، دست‌کم از بازیکنان تعویضی، نرسیده است. تیم فوتبال ایران، پس از تعویض‌هایی که از نظر «نام و شهرت» وزین به نظر می‌رسیدند، به صورت چشم‌گیری افت کرد. در جریان سومین دیدار تیم ملی، سه گل ایران در بازبینی ویدئویی مردود اعلام شد.

تیم ملی فوتبال ایران حالا باید در مرحله یک هشتم نهایی مقابل تیم ملی فوتبال سوریه قرار بگیرد؛ تیمی که به عنوان بهترین تیم سوم از گروه بی و پایین‌تر از استرالیا و ازبکستان، در گروهی به‌مراتب دشوارتر از گروه ایران قرار گرفت و به مرحله حذفی صعود کرد.