بررسی دلایل واکنش محتاط آمریکا به نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی

جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، قول داده است که به حمله مرگبار روز یکشنبه به پایگاه نظامی آمریکا در اردن پاسخ قاطعانه بدهد، اما چالش پیش روی ایالات متحده یافتن تعادل مناسب بین بازدارندگی و تشدید تنش است.

عدم اقدام قاطعانه می‌تواند به ارسال پیامی از ضعف تعبیر شود که فقط حملات بیشتر را تشویق می‌کند. اقدام بیش از حد قاطعانه می‌تواند به تشدید تنش با ایران و متحدانش منجر شود.

پس گزینه‌های آمریکا چه هستند و چگونه عمل می‌کنند؟

ایالات متحده در حال حاضر تعدادی گزینه نظامی برای انتخاب دارد که توسط وزارت دفاع ایالات متحده و سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا - سیا - و آژانس امنیت ملی تهیه شده است.

این گزینه‌ها به شورای امنیت ملی ایالات متحده و سیاست‌گذاران ارائه می‌شود و رئیس جمهوری تصمیم نهایی را می گیرد و گزینه انتخابی را تایید می‌کند.

گزینه ۱: به پایگاه‌‌ها و فرماندهان گروه‌های متحد ایران ضربه بزند

این بدیهی‌ترین گزینه‌ است که در گذشته هم مورد استفاده قرار گرفته است.

تعداد زیادی پایگاه، انبار تسلیحات و انبارهای آموزشی متعلق به هزاران شبه‌نظامی تحت حمایت ایران در سراسر عراق و سوریه وجود دارد. این شبه‌نظامیان را نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آموزش می‌دهد و تجهیز و تأمین مالی می‌کند اما لزوما هدایت‌کننده آنها نیست.

ایالات متحده آمریکا می‌داند که آنها چه کسانی و کجا هستند و به راحتی می‌تواند با موشک‌های دقیق‌تر، پایگاه‌های آنها را هدف قرار دهد اما این تدبیر تاکنون نتوانسته است شبه‌نظامیانی را که از ۷ اکتبر تاکنون بیش از ۱۷۰ بار به پایگاه‌های آمریکا در منطقه حمله کرده‌اند را از ادامه این حملات بازدارد.

 

یکی از واحدهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مامور آموزش و تامین مالی و تجهیز نظامی شبه‌نظامیان خارجی است

گروهی که خود را مقاومت اسلامی در عراق می‌نامد، مسئولیت حمله روز یکشنبه را بر عهده گرفته است.

این یک اصطلاح کلی برای تعدادی از گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران است، که برخی از آنها، از قضا، قبلا در کنار ایالات متحده علیه دشمن مشترک، یعنی داعش در منطقه جنگیده‌اند.

آنها اهداف مشترکی با ایران دارند که عبارت است از بیرون راندن ارتش ایالات متحده از عراق و سوریه و مجازات ایالات متحده برای حمایت نظامی از اسرائیل.

گزینه ۲: به ایران ضربه بزند

این واکنش باعث تشدید شدید تنش خواهد شد و گزینه‌ای نیست که ایالات متحده آن را به سادگی منظور کند.

بنابراین، انتخاب این راه بسیار بعید است، هر چند غیرقابل تصور هم نیست که آمریکا برای انتقام‌جویی به اهدافی در قلمرو حکومت ایران ضربه بزند.

اما نه آمریکا و نه ایران مایل به ورود به یک جنگ تمام عیار نیستند و هر دو این را گفته‌اند. واکنش ایران می‌تواند شامل تلاش برای بستن تنگه حیاتی هرمز باشد که ۲۰ درصد نفت و گاز جهان از طریق آن به خارج جریان دارد.

چنین واکنشی تاثیری مخرب بر اقتصاد جهان خواهد داشت، قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و تقریبا به احتمال زیاد به بخت جو بایدن برای پیروزی در انتخابات ماه نوامبر آسیب می‌رساند.

یک گزینه دیگر این است که آمریکا فرماندهان ارشد سپاه پاسداران را در عراق یا سوریه هدف قرار دهد.

سابقه‌ای در این زمینه وجود دارد. قابل‌توجه‌ترین آن چهار سال پیش در ژانویه ۲۰۲۰ بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا دستور حمله پهپادی به قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر کرد و او در بغداد کشته شد. اما این هم می‌تواند واکنش خطرناک ایران را در پی داشته باشد.

گزینه ۳: واکنشی نشان ندهد

در تشکیلات حکومتی ایالات متحده هستند کسانی که استدلال می‌کنند که با توجه به تنش‌های کنونی در خاورمیانه، ضربه زدن به منافع ایران به ویژه در سال انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، غیرمسئولانه خواهد بود.

سنتکام، واحد نظامی ایالات متحده که خاورمیانه را پوشش می‌دهد، در حال حاضر درگیر مبارزه با حملات حوثی‌ها به کشتیرانی در دریای سرخ و خلیج عدن است. و آمریکا همچنین به درخواست‌های متحدانش در منطقه گوش می‌دهد که خواستار درگیری گسترده‌تری در خاورمیانه نیستند.

اما این دیدگاه احتمالا توسط کسانی که می‌گویند سیاست بازدارندگی ایالات متحده تا به امروز شکست خورده است محکوم خواهد شد.

چنین رویکردی به بی‌میلی دولت آمریکا به پاسخگویی جدی به کسانی تعبیر خواهد شد که به پایگاه‌هایش حمله می‌کنند و تنها باعث تشویق آنها به افزایش حملات خود خواهد شد.

در همه این گزینه‌ها عامل زمان هم وجود دارد.

برخی استدلال می‌کنند که واکنش شدید آمریکا ممکن است در دراز مدت لازم و حتی مفید نباشد.

اول اینکه حملات شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران نسبت به قبل از جنگ اسرائیل و حماس در غزه شدت گرفته است. هنگامی که عملیات اسرائیل در غزه به پایان برسد، تنش‌ها در منطقه ممکن است فروکش کند، اگرچه اسرائیل هشدار داده که این جنگ ممکن است ماه‌ها ادامه یابد.

ثانیا، برخی از مقامات آمریکایی خواستار کاهش حضور نظامی این کشور در خاورمیانه هستند. هنگامی که دونالد ترامپ رئیس جمهور بود مقامات نظامی و اطلاعاتی با تلاش او را متقاعد کردند که همه نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج نکند. این نیروها به کردهای سوریه کمک می‌کردند تا از بازگشت داعش جلوگیری کنند.

این احتمال وجود دارد که اگر ترامپ سال دیگر به کاخ سفید بازگردد، تصمیم بگیرد حضور آمریکا در عراق و سوریه را کاهش دهد. این اقدام باب میل ایران خواهد بود تا آنچه را که می‌خواهد به دست آورد