حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی ایران می‌گوید ۵ نفر از اعضای اصلی کورش کمپانی «دستگیر شده‌‌اند.»

آقای رحیمی میزان بدهی این شرکت را «۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان» تخمین زده است؛ او البته گفته است «این عدد رسمی نیست و تخمینی است.»

گفته شده تا به امروز «بیش از ۵ هزار نفر در تهران و دیگر استان‌ها» به پلیس در این باره شکایت کرده‌اند.

رسانه‌های داخلی ایران رقم بدهی شرکت کوروش کمپانی را بین ۵۰۰ تا سه هزار میلیارد تومان گمانه‌زنی کرده‌ بودند.

کوروش کمپانی گوشی آیفون ۱۳ را با قیمت ۲۰ میلیون تومان به صورت پیش فروش به بازار عرضه می‌کرد در حالی که همان موقع در بازار، انواع مختلف همین گوشی بین ۳۷ میلیون تا ۵۰ میلیون تومان بود.

کوروش کمپانی؛ وعده‌های فریبنده، مال‌های بر بادرفته

 

در سال‌های اخیر، «مال‌باختگی» به یکی از اصطلاحات رایج در ایران تبدیل شده است.

در این روند مردم از موسسه‌های مالی و بنگاه‌های اقتصادی متضرر شده و بخشی یا کل سرمایه خود را از دست داد‌ه‌اند. تازه‌ترین مورد از این مال‌باختگی، مربوط به شرکت «کوروش کمپانی» است که در بازار تلفن همراه فعال بوده و مالک آن هم از کشور خارج شده است.

کوروش کمپانی توسط یک جوان دهه هفتادی راه‌اندازی شد تا به تعمیر تلفن همراه بپردازد، ولی به نظر می‌رسد بازار داغ گوشی به دلیل سیاست‌های محدود کننده دولت، سبب شده باشد تا این شرکت به فروش تلفن همراه روی بیاورد و برای کسب سود غیرمتعارف دست به اقدامات غیرمعمول بزند.

اما مشکل از آنجایی آغاز شد که شرکت به تعهدات خود برای تحویل گوشی‌های پیش‌فروش شده، عمل نکرد و در نهایت بدهی سنگینی به بارآورد که مال باختگان را به جلوی در شرکت کشاند.

درباره شرکت کوروش کمپانی و موسس آن چه می‌دانیم؟

بر اساس روزنامه رسمی شرکت «کوروش پردازان آی‌سا» که نام تجاری آن «کوروش کمپانی» است، در سال ۱۳۹۹ توسط امیرحسین شریفیان تاسیس شد. بر اساس اسناد روزنامه رسمی ایران، این شرکت برای خرید و فروش تلفن همراه و لوازم الکتریکی، تعمیرات تلفن همراه و لوازم جانبی، واردات و صادرات انواع کالای مرتبط، در محله فردوس در غرب تهران با سرمایه ۵۰ میلیون تومانی ثبت شد. بر اساس همین اطللاعات در بهمن ماه ۱۴۰۲، سرمایه ثبتی شرکت به ۹۵ میلیون تومان افزایش یافت.

شرکت تا قبل از اتفاق اخیر، دو بار پلمب شد. امیرحسین شریفیان ادعا کرده بار اول کوروش کمپانی به دلیل «حجاب» بسته شده و بار دوم به دلیل تغییر ندادن آدرس جواز کسب.

آقای شریفیان متولد ۲۱ آذر ۱۳۷۵ در استان اردبیل و شهر خلخال است و تا هفتم فروردین ۱۴۰۲ مدیرعامل شرکت بود، ولی در این تاریخ، امیرحسین گودرزی، مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت و شریفیان نائب رییس هیات مدیره شد.

خبرگزاری تسنیم در ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ نوشت: «امیرحسین شریفیان با ۱۸۰ روز غیبت اولیه اقدام به تکمیل دفترچه سربازی می‌کند و در تقسیم‌بندی‌ها او سرباز نیروی زمینی ارتش می‌شود، اما از رفتن به سربازی خودداری کرده و از سال ۱۴۰۰ تا به امروز سرباز فراری است.»

بنابراین سوالی پیش می‌آید که آقای شریفیان که کارت پایان خدمت نداشته، چگونه توانسته به سمت مدیر عامل و عضو هیأت مدیره شرکت در بیاید، زیرا دارا بودن کارت پایان خدمت برای این موارد الزامی است.

منبع تصویر،KOUROSH COMPANY

در این رابطه پیام درفشان، وکیل پایه یک دادگستری فعال در تهران به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «طبق قوانین ثبت شرکت‌ها بدون پایان خدمت، شخص (مرد) اجازه حضور در جایگاه مدیرعاملی یا رییس هیات مدیره شرکتی را ندارد، لذا در این مورد، یک نقص قانونی وجود دارد که چگونه اطلاعات او در روزنامه رسمی به عنوان رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت ثبت شده است.»

سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرده امیرحسین شریفیان «پنج ماه قبل از کشور خارج شده است».

کوروش کمپانی در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کرد؟

فعالیت شرکت در ابتدا تعمیرات تلفن همراه و آموزش تعمیرات آن بود. اما پاییز ۱۴۰۱ این شرکت به فروش گوشی هم روی آورد. به دلیل محدودیت‌هایی که دولت ایران در ثبت گوشی آیفون ۱۴ انجام داده، آیفون ۱۳ در این کشور پرفروش است و به نظر می‌رسد همین انگیزه ورود به این بازار بوده است.

کوروش کمپانی اما دست به اقدامی وسوسه‌انگیز زد و گوشی آیفون ۱۳ را با قیمت ۲۰ میلیون تومان به صورت پیش فروش به بازار عرضه کرد. در حالی که همان موقع در سایت دیجی کالا انواع مختلف همین گوشی بین ۳۷ میلیون تا ۵۰ میلیون تومان به فروش می‌رسیدند.

به دلیل این ارزان فروشی، اقدام شرکت با استقبال شهروندان همراه شد. هرچند این موضوع به سرعت اعتراض شدید دیگر فروشندگان تلفن همراه را در پی داشت.

روز شنبه ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ ویدئویی قدیمی از محمدرضا رمضان، رئیس اتحادیه فروشندگان موبایل تهران منتشر شد که به امیرحسین شریفیان، مالک کوروش کمپانی، تذکر می‌دهد که «زیرقیمت فروشی خلاف قانون است و سبب اعتراض شدید دیگر فروشندگان تلفن همراه شده است».

ولی آقای شریفیان با این ادعا که محصول را ارزان از خارج خریداری و وارد ایران می‌کند به کار خود ادامه داد. خبرگزاری ایسنا به نقل ازمهدی اسدی، رئیس انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی نوشت که «کوروش کمپانی مجوز واردات آیفون نداشته است» و موبایل‌ها را «از طریق شرکت‌های واردکننده داخلی» تهیه می‌کرد و می‌فروخت.

مالباختگان چند نفرند؟

طی روزهای اخیر، سندی ( تایید نشده) در فضای مجازی از سوی مال باختگان منتشر شده که نشان می‌دهد این شرکت مبلغی حدود دو هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بدهی به مردم دارد.

رسانه‌های داخلی ایران رقم بدهی شرکت کوروش کمپانی را بین ۵۰۰ تا سه هزار میلیارد تومان گمانه‌زنی کرده‌اند.

اگر رقم بدهی را همان دو هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و قیمت هرگوشی همراه را همان ۲۰ میلیون تومان بپذیریم، یعنی ۱۱۰ هزار نفر شاکی پرونده هستند. اما شریفیان این رقم را نپذیرفته و مدعی شده که تنها مبلغ ۱۵۰ میلیارد تومان بدهی دارد. با این وجود هم شرکت حدود ۷۵۰۰ نفر مال‌باخته دارد.

به گفته آقای شریفیان حدود ۱۲۰ میلیارد تومان از اموال او مانند پول نقد، چند دستگاه خودرو و منزل مسکونی او از سوی دستگاه قضایی ایران توقیف شده است.

چرا پای سلبریتی‌ها هم گیر شد؟

موضوع شرکت کوروش کمپانی وقتی جدی‌تر شد که پای سلبریتی‌ها به میان آمد. اینکه سلبریتی‌ها برای کالایی یا شرکتی تبلیغ کنند امری متعارف در دنیای امروز است و شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا با استفاده از سلبریتی‌ها اعتماد مشتریان خود را جلب کنند.

از سوی دیگر، در ایران آگهی دادن به افراد معروف، کار سختی نیست. مشهورترین روش تبلیغات در ایران، اینستاگرام است.

کوروش کمپانی هم از این روش برای تبلیغات استفاده می‌کرد. مالک شرکت گفته بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر را برای تبلیغ استخدام کرده بود.

البته مدیرعامل شرکت در تنها مصاحبه خود بعد از خروج از ایران که با امین فردین انجام داده، اظهار کرده که به افراد تبلیغ کننده تا رقم ۱۵ میلیون تومان پول نقد پرداخت کرده و یک گوشی آیفون ۱۳ داده است.

منبع تصویر،KOROSH CO. INSTAGEAM

یک سلبریتی به بی‌بی‌سی: «ما اعتبارمان زیر سوال رفت»

فرزاد صیفی‌کاران، بی‌بی‌سی

با نگاهی به صفحه اینستاگرام کوروش کمپانی، اولین چیزی که جلب توجه می‌کند، پست‌های متعددی از چهره‌های سرشناس است که این شرکت را تبلیغ کردند.

یکی از هنرمندانی که برای کوروش کمپانی تبلیغ کرده و نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید او قصد تبلیغ یا معرفی این شرکت را نداشته، بلکه از طریق تبلیغات دیگر هنرمندان با این شرکت آشنا شده و برای کار تعمیرات موبایل به کورش کمپانی مراجعه کرده است.

این هنرمند سرشناس می‌گوید اطلاعی ندارد دیگر چهره‌های سرشناس با چه شرایطی حاضر به پذیرش تبلیغ کوروش کمپانی شدند، اما درباره خودش چنین روایت می‌کند: «من برای تعمیرات به آنجا رفتم، کورش کمپانی بابت ارائه خدمات هزینه‌ای دریافت نکرد و گفت اگر مایل هستید یک ویدیو از خودتان بگیرید و بگویید که شما کارتان اینجا انجام شده... من هم همین کار را کردم.»

این هنرمند در پاسخ به این سوال که بر چه اساس به کوروش کمپانی اعتماد کرد و حاضر شد برای آنها تبلیغ کند، گفت: «شما فرض کنید به یک شرکت می‌روید و اصلا (فرض کنید) پول گزافی هم بابت تبلیغ دریافت می‌کنید، ولی می‌بینید این شرکت تبلیغات گسترده در سطح شهر دارد، جا و مکان دارد، وقتی به آنجا مراجعه می‌کنم می‌بینم همه تعمیرکارهایش نشسته‌اند، تیم فروشنده دارد، یک طبقه دارد که فقط تلفنی و آنلاین سفارش می‌گیرد، کاملا همه چیز عینی است، در چنین شرایطی شما چقدر می‌خواهید باز تحقیق کنید تا مطمئن شوید؟ وقتی کسی توانسته مجوز بیلبورد در سطح شهر بگیرد، چیزی که به راحتی برای مثلا تئاتر نمی‌دهند، خب سر من هنرمند را هم می‌تواند کلاه بگذارد. چه راهی برای صحت سنجی یک مجموعه که با این قدرت فعالیت می‌کند، وجود دارد؟»

این هنرمند می‌گوید مردم پول‌شان را باخته‌اند و هنرمندان هم «اعتبارشان زیر سوال» رفته است.

این هنرمند در پایان به بخشی از شرایط سخت اقتصادی دیگر هنرمندان با وجود محدودیت‌های موجود برای کار کردن اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری از بازیگران به دلیل شرایط سخت اقتصادی و نبود کار، ناچارند تبلیغات انجام می‌دهند.»

مگر تبلیغات جرم است؟

در روزهای بعد از رسانه‌ای شدن مشکلات کوروش کمپانی افراد مشهوری که برای این شرکت تبلیغ کردند با انتقاد زیادی مواجه شدند، برخی عذر خواهی کردند و برخی هم از خود سلب مسئولیت کردند. اما دستگاه‌های انتظامی و قضایی کوتاه نیامدند.

رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا اخیرا گفته در جریان فعالیت این شرکت، برخی افراد سرشناس و شناخته شده اقدام به تبلیغ برای این شرکت کرده‌اند که به اتهامات آنان هم رسیدگی خواهد شد: «با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که اعضای این شرکت با تبلیغات گسترده و سوءاستفاده از برخی چهره‌های شناخته شده (سلبریتی‌ها) با تبلیغ فروش گوشی تلفن همراه به قیمت پایین با دریافت مبالغی با وعده تحویل ۴۵ روزه اقدام به ثبت نام از شهروندان کرده‌اند.»

اما تبلیغ کننده‌ها می‌گویند اطلاعی از وضعیت شرکت نداشتند و جرمی مرتکب نشدند.

امید سلیمی بنی، حقوقدان در این باره به خبرآنلاین گفته: «سلبریتی‌ها و تبلیغات‌کنندگانی که باعث ضرر و زیان به‌مردم و خریداران شده‌اند را هم می‌شود به‌دادگاه کشید و از آن‌ها خسارت گرفت. طبق قانون مسئولیت مدنی در صورتی که تبلیغات یا اقدام هر رسانه یا سازمان مانند صداوسیما به‌کسی ضرر و زیان قابل اثبات وارد کند، می‌توان به‌طرفیت او دادخواست حقوقی داد و جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کرد.»

عبدالصمد خرمشاهی، وکیل پایه یک دادگستری هم گفته تبلیغات افراد مشهور برای کوروش کمپانی وقوع جرم را تسهیل کرده و مسئولیت متوجه این افراد هم است.

پیام درفشان، وکیل پایه یک دادگستری ساکن در تهران هم به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «اگر این تبلیغات به گونه‌ای باشد که افراد دیگر را ترغیب به خرید محصولی کند که نهایت جرمی اتفاق بیافتد، این کار پیگرد دارد. در واقع، به موجب ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی، اشخاصی که با اخذ دستمزد نامتعارف، عمدا خطرات و کاستی‌ها را نادیده دانسته و مردم را نیز به نادیده انگاشتن تشویق و ترغیب نمایند، حتما مورد پیگیرد قانونی قرار می‌گیرند.»

درفشان در مورد این پرسش بی‌بی‌سی فارسی که آیا در مورد تبلیغات افراد مشهور قوانین محدودکننده‌ای وجود دارد یا خیر پاسخ داد: «در ایران تبلیغات، ذیل قوانین مصرف کننده لحاظ شده است. به‌ موجب ماده ۷ قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان که در سال ۱۳۸۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، تبلیغات خلاف واقع و ارائه اطلاعات نادرست که موجب فریب یا اشتباه مصرف‌کننده ازجمله از طریق وسایل ارتباط جمعی، رسانه‌های گروهی و برگه‌های تبلیغاتی شود، ممنوع است و توجیه و استناد افراد در تبلیغ شرکت کوروش کمپانی داشتن مجوزهای رسمی بود.»

مشخص نیست سلبریتی‌هایی که برای کوروش کمپانی تبلیغ کرده‌اند تا چه اندازه از نحوه فعالیت این شرکت و «عمل مجرمانه» آن اطلاع داشته‌اند.

چرا کسی زودتر به مشکلات شرکت پی نبرد؟

سوال مهمی که از سوی بسیاری مطرح شده، این است که چرا از ابتدا کسی متوجه مشکلات و احتمال «کلاهبرداری» شرکت نشد؟

هنوز نحوه کار این شرکت روشن نشده و معلوم نیست چطور توانسته گوشی‌ها را به قیمت ارزان عرضه کند. با این حال بسیاری کوروش کمپانی را به «کلاهبرداری» متهم می‌کنند. کامبیز نوروزی، حقوقدان این سوال را مطرح کرده که «دستگاه‌هایی که تار موی زنان را در شرکت کوروش کمپانی دیدند و برخورد کردند، چرا این حجم از کلاهبرداری را ندیدند؟»، اشاره‌ای به خبر پلمپ این شرکت به دلیل عدم رعایت حجاب.

پاسخ به این پرسش مهم نوروزی را باید دستگاه‌های نظارتی بدهند. در تنها مورد پاسخگویی، مسعود ستایشی، سخنگوی قوه قضاییه دوشنبه ۳۰ بهمن درباره پرونده کوروش کمپانی اعلام کرد از آبان سال ۱۴۰۲ براساس گزارش‌های وزارت اطلاعات رسیدگی به پرونده این شرکت شروع شده است.

برخی از کارشناسان برای توصیف نحوه عمل شرکت کوروش کمپانی از واژه «ترفند پانزی» استفاده می‌کنند. در سال‌های اخیر واژه «کلاهبراری پانزی» در نوشته‌ها و سخنرانی‌های اقتصادی زیاد بکار می‌رود. این کلمه هرچند که جدید نیست، ولی همواره اخبار جدیدی در مورد آن در ایران شنیده می‌شود و افرادی زیادی سرمایه خود را به دلیل این روش از کلاهبرداری از دست می‌دهند.

پیام درفشان، حقوقدان درباره ترفند و اینکه چرا کسی متوجه مشکل نمی‌شود معتقد است: «ترفند پانزی این‌گونه است که فقط سرمایه‌گذاران اولیه سود خوبی می‌کنند و هما‌‌ن‌ها برای شرکت تبلیغ گسترده زبانی کرده و دیگران را برای انجام سرمایه‌گذاری جدید تشویق می‌کنند. افراد معمولی متوجه فرایند پرداخت شرکت نمی‌شوند و به همین دلیل مشکلاتی را در ابتدا حس نمی‌کنند و این شرکت‌ها ممکن است سال‌ها فعالیت کنند و کسی متوجه این مشکل نشود. به همین دلیل شکایتی از قبل وجود ندارد و فقط وقتی بحران شروع شد، همه متوجه مشکل شده و سیل شکایت‌ها سرازیر می‌شود.»

 

ترفند پانزی چیست؟

سعید توفیقی، بی‌بی‌سی

ترفند پانزی یکی از روش‌های متداول کلاهبرداری‌ست که بر اصل کلی افزایش تعداد سرمایه‌گذار با وعده تضمین سود استوار است. در این روش بدهی به سرمایه‌گذاران قدیمی از طریق جذب سرمایه‌گذاران جدید تامین می‌شود؛ که به آنها سود بالا یا با ریسک بسیار کم وعده داده شده است.

جلب اعتماد از دیگر ارکان اصلی این ترفند است. معمولا سرمایه‌گذاران جدید با مشاهده سودهای اغواکننده که سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر به دست آورده‌اند، به دام می‌افتند و این چرخه عموما تا زمانی که فرد یا افراد اصلی تصمیم به پایان دادن این چرخه نگیرند، ادامه می‌یابد.

ترفند پانزی بر جریان ثابت سرمایه‌گذاری‌های جدید تکیه دارد تا سودهای وعده داده شده را برای سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر فراهم کند.

کلاهبرداران در این روش حتی ممکن است در آغاز بر روی اصل سرمایه هم ضرر کنند ولی با گذشت زمان و افزایش تعداد سرمایه‌گذار به سود می‌رسند و در آخر ممکن است با پول دیگران ناپدید ‌شوند.

ترفند پانزی با نام چارلز پانزی، مهاجر ایتالیایی‌الاصل ساکن آمریکا در ابتدای قرن بیستم گره خورده است هر چند پیش از او هم از این روش برای کلاهبرداری استفاده شده بود و این روزها به بازار رمزارزها هم رسیده است.

چارلز پانزی روش خود را بر روی سیستم پستی آمریکا متوجه کرده بود و با خرید کوپن‌های تخفیف‌دار اداره پست و عرضه آن، مشتریان زیادی جذب کرد. او از این طریق وعده سود ۵۰ درصدی طی ۴۵ روز یا سود ۱۰۰ درصدی طی ۹۰ روز داده بود.

آیا در ایران قانونی در باره ترفند پانزی وجود دارد؟

بنابر تعاریف ذکر شده کارشناسان مشکل شرکت را ترفند پانزی می‌دانند لذا سوال این است که قانون در ایران چه می‌گوید؟

با جستجو در قوانین جمهوری اسلامی، به صراحت در مورد این ترفند، قانونی وجود ندارد ولی پیام درفشان، کارشناس مسائل حقوقی ایران می‌گوید دست قانون خیلی هم خالی نیست.

او می گوید: «بند هـ ماده ۵ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور به صراحت می‌گوید که وصول وجوه کلان به صورت قبول سپرده اشخاص حقیقی یا حقوقی تحت عنوان مضاربه و نظایر آن که موجب حیف و میل اموال مردم یا‌ اخلال در نظام اقتصادی شود، جرم است. از سوی دیگر این قانون هر اقدامی که فریب مردم تلقی شود را هم جرم می‌داند و بر اساس همین موارد این شرکت تخلف کرده است.»