زنان ایران دو سال پس از خیزش‌ها

سایت انستیتوی صلح آمریکا ضمن معرفی محبوبه عباسقلی زاده، مصاحبه سمیرا نیکو با وی را درج می کند:

"محبوبه عباسقلی‌زاده از فعالین جنبش زنان، از بنیانگذاران "کمپین ضد سنگسار" و "منشور زنان" است. او مدیر "انتشارات بانو" و "انتشارات جامعه ایران" و مدیر ان جی او "انجمن زنان نویسنده و خبرنگار" بوده است. او در حال حاضر بورسیه "برنامه ریگان فاسل" در صندوق ملی دمکراسی" است.

- وضعیت زنان زندانی سیاسی در ایران چگونه است؟

- سازمان‌های حقوق بشر از وجود حدود 300 زندانی سیاسی زن از زمان خیزش جنبش سبز در دو سال پیش خبر داده‌اند. این آمار کاملا دقیق نیستند زیرا برخی از زنان تصمیم گرفته‌اند خبر دستگیری خود را منتشر نکنند.

ما می‌دانیم که از سال 2009 در حدود 80 فعال جنبش زنان دستگیر شده‌اند. حداقل 34 نفر آنان هنوز در زندان هستند. این زندانیان شامل فعالین دانشجویی مانند بهاره هدایت، خبرنگارانی مانند ژیلا بنی یعقوب و وکیل و فعال حقوق بشر نسرین ستوده هستند. برخی به طور موقت آزاد شده‌اند، اما هنوز منتظر صدور حکم نهایی دادگاه هستند.

گسترش احکام زندان و/ یا مجازات‌ها به مسئله‌ای تبدیل شده است. پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال 2009، مجازات‌های زندان معمولا کم‌تر از سه ماه بودند - در بدترین حالت دو سال حبس خانگی بود. اما از زمان انتخابات به بعد، برای همان جرائم، حکم سال‌ها زندان صادر می‌شود و تعداد دستگیرشدگان افزایش یافته است. در حال حاضر کم‌ترین حکم زندان 6 سال شده است. برای مثال، بنی یعقوب به مدت سی سال از اشتغال به خبرنگاری محروم شده است.

شرایط زندان اوین وحشتناک است. 34 زن، همه در یک اتاق زندانی‌اند. آن‌ها باید کف زمین بخوابند. پیش از جنبش سبز، استانداردهای زندان خیلی بهتر بود - کیفیت بهتر مواد غذایی، تسهیلات بهداشتی، لباس گرم، فضای زندگی بیش‌تر و غیره. اکنون این طور نیست.

- به چه دلایلی زنان زندانی سیاسی دستگیر شده‌اند؟

- آن‌ها به تهدید امنیت ملی متهم شده‌اند. رژیم فعالان تمام حوزه‌هایی را که می‌توانند جنبش‌های اجتماعی را زنده نگاه دارند، هدف خود قرار داده است. رژیم نمی‌خواهد جنبش سبز از مزایای جنبش‌های دیگر بهره‌مند شود. فعالان حقوق زنان همواره یکی از آماج رژیم بوده‌اند، اما پس از خیزش جنبش سبز بر این حملات بسیار افزوده شده است.

- زنان در تظاهرات‌های سال 2009 که جنبش سبز را به وجود آورد، در صف اول بودند. وضعیت زنان اکنون، دو سال بعد، چگونه است؟

- از زمان انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 جنبش زنان فعالیت خود را بر وضعیت زنان زندانی سیاسی و سرکوب‌های روزمره حکومت متمرکز کرده است. فعالان حقوق زنان فعالیت‌های حقوق بشری خود را گسترش داده‌اند. آن‌ها پرونده‌های خود را دنبال می‌کنند اما نه فقط در دادگاه‌ها، بلکه همچنین در صحنه بین‌المللی و تلاش می‌کنند خشونت دولتی را با عدم خشونت پاسخ دهند.

این فعالان هم‌زمان به مبارزه خود علیه نابرابری‌های جنسیتی ادامه می‌دهند که حتا وخیم‌تر هم شده‌ است. در قانون خانواده که به نفع مردان است، در جداسازی جنسی دانشگاه‌ها و محرومیت زنان از امکانات تحصیلی، هنوز نابرابری‌ها وجود دارند.

- آیا کمپین‌های حقوق زنان از دو سال پیش تاکنون تعییری کرده‌اند؟

- جنبش سبز و جنبش زنان بر یکدیگر تأثیر گذاشته‌اند. پیش از جنبش سبز، جنبش زنان فقط بر نابرابری جنسیتی متمرکز بود.

جنبش سبز گفتمان درباره حقوق برابر را - که فعالان زن دهه‌ها آن‌ها را دنبال می‌کردند - به گفتمان در باره دمکراسی توسعه داده است. اقلیت‌های مذهبی و قومی نظیر ترک‌ها، کردها، عرب‌ها و سایر جنبش‌ها، نظیر جنبش‌های کارگری و دانشجویی، شروع به صحبت درباره حقوق شهروندی کرده‌اند. جنبش زنان، به سهم خود، تلاش می‌کند تا این گفتمان درباره دمکراسی شامل نابرابری‌های جنسیتی نیز بشود.

جنبش زنان تعداد فعالین خود در سازمان‌های حقوق بشر را - هم در ایران و هم در سطح بین‌المللی - افزایش داده است. در ایران سازمان‌های حقوق بشری متعددی وجود دارند که اغلب به طور مخفیانه فعالیت می‌کنند. آن‌ها از طریق رسانه‌های اجتماعی و سایر شبکه‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنند.

تعدادی از فعالان جنبش زنان، پس از ترک کشور، اکنون یا در سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی کار می‌کنند یا خودشان سازمان‌هایی به وجود آورده‌اند. یک نمونه، شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، وکیل و قاضی سابق، است که در حین اقامت در خارج از کشور هنوز در زمینه حقوق بشر فعالیت می‌کند.

با وجود این، جالب است که جنبش سبز، جنبش زنان را از یک جنبش اجتماعی به یک جنبش سیاسی تبدیل نکرد. جنبش زنان به هیچ یک از جنبش‌های سیاسی داخل یا خارج از ایران نپیوسته است.

- وضعیت کمپین یک میلیون امضا که می‌خواست یک میلیون امضا جمع کند تا قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان در ایران را تغییر دهد، چگونه است؟

- این کمپین هنوز فعالیت می‌کند، اما ناچار شده است تاکتیک‌هایش را تغییر دهد. کمپین اکنون به دلیل حملات فزاینده رژیم غیر علنی فعالیت می‌کند. بسیاری از اعضای کمپین هم در جنبش سبز فعال شده‌اند و به دمکرات‌تر شدن اپوزیسیون یاری می‌رسانند."

توضیح شهرزاد نیوز: در مقدمه این نوشته در بخش معرفی سوابق محبوبه عباسقلی زاده، در ترجمه فارسی از او به عنوان یکی از موسسین کمپین یک میلیون امضا نام برده شده بود در صورتی که اشاره متن اصلی (انگلیسی) به نقش ایشان در تدوین منشور زنان بوده است. با پوزش، آین اشتباه در ترجمه اصلاح شد.