دشمنی با مجسمه یا دشمنی با تاریخ؟

مدتی است، بسیاری از تحلیل گران و شخصیت های سیاسی، حکومت اسلامی ایران را، حکومتی طالبانی می دانند. اسلامی رادیکال که با مدرنیته سر جنگ دارد و می خواهد هر آن کس را که روبرویش می ایستد نابود کند.

جهان امروز طالبان را بعنوان سنبل و نماد دگم اندیشی مذهبی می شناسد. حکومتی که برخواسته از رای مردم نبود و با تکیه بر مذهب، بر مردم حکومت کرد و بنام مذهب مرتکب اعمالی شد که نه به سود مذهب و مذهبیون بود و نه حتی به سود مردم افغانستان.

امروز طالبان اگرچه در ظاهر دیگر وجود ندارد و یا حضورشان بسیار کم رنگ شده است، اما تفکر طالبانی، همچنان زنده است. متاسفانه حکومت ایران، با سرعتی روز افزون به سمت طالبانی شدن پیش می رود. بازداشت های وسیع فعالان جنبش های مدنی، فشار بر اقلیت های مذهبی، مخصوصا کسانی که از دین اسلام باز می گردند.

اگر سردمداران حکومت اسلامی، در ظاهر افکار و عقاید طالبانی را رد می کنند، اما در عمل دست به یک سری اعمالی می زنند که نمونه ی کارهایی است که پیشتر طالبان در افغانستان انجام داده بود.

«در ماه مارچ سال ۲۰۰۱ میلادی، هفت ماه قبل از این که حکومت طالبان توسط نیروهای بینالمللی به رهبری ایالات متحده امریکا سقوط داده شود، ملا محمد عمر، رهبر این گروه دستور داد که دو تندیس «ضد اسلامی» بودا در بامیان، تخریب گردد. در آن زمان، برخی کشورهای خواستند طالبان از این اقدام شان بازدارند، اما ملا عمر تصمیماش را گرفته بود و این خواستها ره به جایی نبرد.»[1]

«...قدرت الله جمال، وزیر اطلاعات و فرهنگ آن دوران به رسانه ها گفته بود که گروه طالبان تصمیم گرفته بودند که موجودیت بت ها در افغانستان خلاف شریعت است.در آن زمان 54 کشور جهان از جمله پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی – سه کشور که طالبان را به رسمیت شناخته بودند – در یک مجلس اضطراری یونسکو این تصمیم طالبان را تقبیح کردند و اعتراض شدید شان را اعلام داشتند.اما طالبان به هیچ کسی اعتنا نکرد.کار تخریب آن در اوایل مارچ آغاز شد. هفته ها طول کشید تا تندیس های بودا در بامیان توسط مواد منفجر کاملاً تخریب شوند...در ۶ مارچ ۲۰۰۱، ملا محمد عمر در گفتگوی با مجله دی تایمز اعلام کرد که آنان افتخار تخریب کامل بت های بودا را در بامیان بدست آوردند!!! جهان ۱۱ مارچ را سالروز مرگ آن تندیس ها تجلیل می کند. مجسمه های مذکور نه تنها مربوط به میراث های فرهنگی افغانستان، بلکه جز میراثهای فرهنگی بشری نیز محسوب می شد.»[2] طالبان مجسمه های بودا را تخریب کرد و غم و اندوه جهانیان و محکومیت های آنان نیز دیگر فایده ای نداشت و نخواهد داشت.

حال بنظر می رسد جمهوری اسلامی نیز، در ادامه راه طالبان افغانستان، قصد دارد تا به بهانه های واهی، مجسمه های موجود در میادین شهری را تخریب کند و البته کیست که نداند این تنها یک محک است برای سنجش آستانه حساسیت مردم و البته جوامع بین المللی.

«مقامات شورای شهر ساری تایید کرده اند مجسمه های تیرانداز و اسبانش در میدان امام این شهر دزیده نشده اند؛ بلکه به دستور دادستان شهر شبانه از میدان جمع آوری شده اند. رئیس شورای شهر ساری سکوت چند روزه مقامات شهری پیرامون علت جمع آوری شبانه این مجسمه ها ساری را شکسته و گفته است: «بر اساس دستور دادستان، وجود مجسمه‌های اسب در میدان امام چیزی جز اهانت به نام امام نیست و جمع‌آوری این مجسمه‌ها به شهرداری ابلاغ شد.

شانزده اسب برنزی همراه با ارابه و سوار در میدان امام «ولیعهد سابق» ساری، نماد آرش کمانگیر تیرانداز اسطوره ای ایران زمین بوده اند که گفته می شود از اهالی ساری بوده است. نام این پهلوان نامدار اسطوره ای در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان نیز آمده است.

تندیس نمادین آرش کمانگیر در سال ۱۳۵۴ در میدان ولیعهد نصب شد که پس از انقلاب نام آن به میدان «امام خمینی» تغییر یافت.»[3]

بعد از این انتشار این خبر و درحالی که هنوز مردم ساری در شک ناپدید شدن شبانه مجسمه های آرش کمانگیر بودند، «فیلمی در یوتیوب منتشر شد که، برای هر ایرانی وطن دوستی بسیار رنج آور است. بر اساس آنچه در این فیلم دیده می شود، مجسمه های اسب و اسب سواران ساری، پس از برچیده شدن از یکی از میدان های قدیمی شهر، تخریب شده و در مکانی مخروبه میان تلی از خاک و سنگ و آشغال و در کنار کامیون های حمل زباله، به بدترین شکل ممکن رها شده اند. این مجسمه های برنزی شامل اسب ها و کالسکه هایی با سربازان دوره های تاریخی مختلف ایران (اشکانی، ساسانی، هخامنشی و سلوکی) بودند که 54 سال پیش در ایتالیا ساخته و به ایران حمل شدند و یادآور رشادت های سربازان ایرانی در طول تاریخ بوده اند.»[4]

آیا موضوع توهین آمیز بودن وجود این مجسمه ها در میدان امام را باید باور کرد یا این گمانه را که حکومت به هربهانه ای می خواهد نسبت به محو تمدن ایرانی و از بین بردم نمادهای ایران زمین، اقدام کند؟ قدر مسلم اگر تنها دلیل این کار توهین آمیز بودن مکان مجسمه بوده چرا به جای آن که این مجسمه های گرانبها در میدان دیگری نصب شود، تخریب و رها شده اند؟! چرا این کار شبانه صورت گرفته است؟

واضح است که روحانیون تندروی حکومت ایران، برای ایران و تمدن ایرانی، قدر و منزلتی قائل نیستند. چندی پیش «محمد تقی مصباح یزدی در دیدار تعدادی از فرزندان شاهد استان خوزستان با بیان اینکه ایران بدون اسلام اهمیتی برای فدا کردن جان ندارد، تصریح کرد: اگر در این کشور حکومت کفر حاکم بود، دیگر ارزشی نداشت که بخواهیم جانمان را فدای آن کنیم. وی تاکید کرد، این کشور از آن جهت برای ما ارزش دارد که قوانین الهی و آموزه‌های اسلامی در آن حاکم است.»[5]

با چنین تفکری تخریب یک مجسمه در میدان ساری، تنها یک دست گرمی برای اقدامات وحستناک تر می تواند باشد. روزنامه مردم‌سالاری در شماره یکشنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۰ خبر داده سپاه پاسداران ایران، خواهان تخریب مجسمه آریوبرزن در میدانی در شهر یاسوج شده است.[6]

به نوشته روزنامه مردم‌سالاری، سرتیپ عوض شهابی‌فر، فرمانده سپاه یاسوج گفته است: «امروز دم اسب آریو برزن را مشرف بر تمثال مبارک شهیدان کرده‌اند که ضروری است دادستان کهگیلویه و بویراحمد دستور تخریب آن را بدهد.»

حجت‌الاسلام محمد موسی‌پور، دادستان یاسوج نیز به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفته: «با توجه به درخواست سپاه شهرستان یاسوج از دادستانی و همچنین برای جلوگیری از تنش و درگیری و سوءاستفاده‌های احتمالی، دستور دادیم مکان مناسب‌تری برای این مجسمه در نظر گرفته شود.»

وی افزوده: «سپاه و نیروهای ارزشی گفتند، سزاوار است که به جای تندیس آریوبرزن که نماد عصر اشکانیان است از نمادهای اسلامی و ارزشی استفاده شود. البته درخواست سپاه هم مبنی بر برداشتن این مجسمه بوده، نه تخریب آن.»

اما با این حال آیت‌الله کرامت‌الله ملک‌حسینی، امام جمعه یاسوج و عضو مجلس خبرگان رهبری با برداشتن مجسمه آریوبرزن مخالفت کرده است.

وی گفته: «پاسداشت قهرمانان ملی منافاتی با ارزش‌های اسلامی ندارد و آریوبرزن یک سردار ایرانی ضدظلم، ضدتجاوز و ضداشغالگری بوده است و پاسداشت آن هیچ اشکالی ندارد، بلکه قدردانی از چهره‌های مثبت و افتخارآفرین وظیفه هر انسان شرافتمندی است.»

البته تخریب نمادهای ایرانی تنها به همین دو مجسمه خلاصه نمی شود. « در سال های اخیر، بخش عمده و مهمی از میراث تاریخی و فرهنگی ملی ایران، از آتشکده ها و معابد مشهوری چون معبد آناهیتا گرفته تا محوطه هایی با ارزش های تخمین ناپذیر تاریخی چون شوش و رامهرمز و ده ها محوطه و مکان تاریخی در نقاط مختلف ایران، تخریب و نابود شده است و کار به جایی رسیده که حتی آثاری چون بیستون، بم، میدان نقش جهان، سازه های آبی شوشتر، پاسارگاد، و تخت جمشید ـ که همگی جزو میراث جهانی و متعلق به بشریت شناخته می شوند ـ به شکلی عمدی یا به دلیل بی اعتنایی های کاملاً آشکار در حال ویرانی هر روزه است و ما همچنان اخطاری رسمی از سوی سازمان یونسکو برای جلوگیری این ویرانی ها ندیده ایم.اکنون مدتی است که وضعیت محوطه جهانی تخت جمشید، به شهادت گزارش ها و عکس هایی که حتی در نشریات دولتی ایران منتشر شده، در وضعیت بسیار بدی قرار دارد.

بر اساس این گزارش ها آبروهای آن که بیش از دو هزار سال همچنان کارآ بودند، انباشته از زباله شده، رطوبت سراسر آن را فرا گرفته و گل سنگ ها و سیلاب ها تصویرهای کنده شده بر سنگ ها را تخریب کرده است. این تخریب به شکلی است که به نظر می آید این میراث با ارزش بشری از سوی سازمان میراث فرهنگی و بخشی از حکومت و به شکلی عمدی به حال خود رها شده تا به طور کامل نابود شوند.»[7]

همه این سهل انگاری ها در حالی صورت می گیرد که در سال 83 هنگامی که یونسکو، مهلتی را به ایران داده بود تا ماجرای برج جهان نما و میدان امام اصفهان را بر طرف کند، طه هاشمی معاون حقوقی ، پارلمانی و بین الملل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وقت، اعلام کردند که «وقتی اثری جهانی می شود، دیگر متعلق به یك كشور نیست، بلكه به همه جهان تعلق دارد. وی اضافه كرد: وقتی مجسمه های بودا در افغانستان بدست طالبان تخریب شد، ذهنیت همه مردم جهان نسبت به كسانی كه آن را تخریب كرده اند، بسیار منفی شد. اكنون ما نمی خواهیم چنین وجهه ای نزد افكار عمومی دنیا پیدا كنیم.»[8]

امیدواریم که مسئولین فعلی نیز نخواهند که وجهه ای منفی نزد افکار عمومی پیدا کنند و به آثار ملی و باستانی ایران احترام بگذارند و در جهت حفظ آن ها بیش از پیش بکوشند.

[1] http://www.dw-world.de/dw/article/0,,6459440,00.html

[2] http://sites.google.com/site/mehrariyan/historyworld/buda

[3] http://www.enghelabe-eslami.com/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D…

[4] http://memarinews.com/Pages/News-4831.html

[5] http://www.entekhab.ir/fa/news/24842

[6] http://radiozamaaneh.info/news/iran/2011/07/03/5154

[7] http://rangin-kaman.org/v1/index.php?option=com_content&view=article&id…

[8] http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/831129/news/shari.htm