استفاده ابزاری از خرافات

20.04.2011 - 17:10

در چند روز گذشته ادعای آیت الله سعیدی مبنی بر "یا علی" گفتن آقای خامنه ای در لحظه تولد، باعث ایجاد بحث ها و ارائه نظرات گوناگونی در جامعه ایرانیان، داخلی و خارجی، شده است. از مقالات مستدل و تحلیلی گرفته تا مقالات و حتی ویدئوهای طنز، همگی کوشیده اند که به گونه ای با این مسئله برخورد کنند.

داستان آیت الله سعیدی امام جمعه قم، در مورد تولد آیت الله خامنه ای، چنین است: «آقای خامنه ای هنگام تولد، زمان خروج از بدن مادر یا علی گفت و قابله در جواب او گفت علی یارت!»[1] آنچه مسلم است و تازگی ندارد و در این داستان و داستان های مشابه هم قابل تشخیص، عزم جدی ای است که برای ایجاد هاله ای از تقدس برای رهبر جمهوری اسلامی وجود دارد و گاها بصورتی مزحک و ناشیانه از زبان برخی اشخاص روایت می شود.

این داستان، ما را به یاد معجره ی حضرت مسیح می اندازه که می گویند در گهواره لب به سخن گشوده است، حال آنکه بنابر ادعای آقای سعیدی، آقای خامنه ای حتی قبل از رسیدن به گهواره لب به سخن گشوده! جالب است که ابوترابی، در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد که آقای خامنه ای تمام خصوصیات مسیح را دارد![2]

جالب اینجاست که عُمال حکومت اسلامی، گاهی حرف های خود را از قول دیگران، یعنی همان دیگرانی که همیشه به دسیسه و نیرنگ متهم هستند، می زنند. در یکی از این اظهار نظرها مسئول موسسه فرهنگی موعود عصر ادعا کرد: «طبق تحقیقات موساد و سیا آیت‌الله خامنه‌ای سید خراسانی است![3]»

آنچه که واضح است، تا به امروز و طبق اخبار رسانه های داخل ایران، موساد و سیا، همواره در کار براندازی اسلام و جمهوری اسلامی، دشمنی با امت اسلام و ملت ایران و ... بوده اند؛ حال چه شده است که این دو دستگاه اطلاعاتی، برای یافتن امام زمان شیعیان ایرانی دست بکار شده اند، سوالی است که بی جواب مانده و خواهد ماند. این اظهار نظرات که جدای از کابرد اولیه آن که همان ایجاد هاله تقدس برای رهبر جمهوری اسلامی و بزرگ کردن ایشان در اذهان است، به ترویج خرافات و فلج کردن عقل و منطق و استدلال نیز اختصاص دارد.

کلمه خرافات همواره با زمینه سیاسی و اجتماعی هر کشور پیوند دارد به همین جهت ارائه تعریف دقیق از آن به سختی امکان‌پذیر است. خرافه را هر نوع عقیده نامعقول و بی‌اساس تعریف کرده‌اند. حقوق‌دانان نیز برای تمایز قایل شدن بین خرافات از دیگر باورها به مفهوم انسان معقول متوسل می‌شوند و بر این اساس خرافه را چنین تعریف می‌کنند: هر عقیده و عملی که آدمهای معقول و تحصیل کرده آن را خرافی می‌شناسند.[4]

یکی از معروف ترین این اظهار نظرات خرافی، که در زمان خود بسیار خبرساز شد و البته تا کنون نیز به مانند یک فکاهه، نقل مجالس است، همان داستان هاله ی نور آقای احمدی نژاد می باشد. این داستان هرچند که بعدها توسط ایشان تکذیب شد اما فیلمی از بازگویی این ماجرا توسط آقای احمدی نژاد موجود است که جای هیچگونه بحثی را باقی نمی گذارد.[5]

اما براستی سوال اصلی این است که هدف از این سیاست، سیاست قدیس سازی، چیست؟ شاید گوشه هایی از این جواب را در "مستند بسوی ظهور" بتوان پیدا کرد. در این مستند نفس زکیه با مرحوم آیت الله محمدباقر حکیم که در نجف اشرف به شهادت رسید، شعیب ابن صالح با محمود احمدی نژاد، سید یمانی با سید حسن نصرالله، سفیانی با ملک عبدالله پادشاه اردن و... تطبیق داده شده است.[6] هر چند که با بالاگرفتن اعتراضات نسبت به ساخت و پخش این مستند، کارگردان آن بازداشت[7] و امام جمعه مشهد سخنان نسبت داده شده به ایشان را در این مستند تکذیب کردند و اعلام کردند که: «بنده نگفتم مقام معظم رهبری سید خراسانی است و آنچه در آن سی‌دی آمده است را تکذیب می‌کنم.»[8]

حال آنکه سال ها قبل از ساخته شدن این مستند، آقای خامنه ای شخصا داستانی را تعریف کردند که شخصا فکر می کنم نه تنها از سید خراسانی این کار برنمی آید، بلکه تا کنون هیچ پیامبری مشابه چنین حرکتی را انجام نداده و نخواهد داد! داستان پریدن آقای خامنه ای از قطار در حال حرکت آن هم برای خواندن نماز[9]، داستانی است که هیچ عقل سلیمی باور نخواهد کرد.

آنچه بنظر می آید در دستور کار مقامات جمهوری اسلامی قرار دارد، تحمیق توده ها بوسیله نشر خرافات مذهبی است. پشت همه خرافه‌ها میل به داشتن کنترل و قطعیت بیشتر است.

احساس امنیت و اعتماد مهمترین فوایدی است که از افکار یا رفتارهای خرافی حاصل می شود. بنظر می آید در شرایط کنونی که شرایط ایران به لحاظ تعامل و ارتباط با کشورهای خارجی حتی در منطقه خلیج فارس، چندان مساعد نیست، سران جمهوری اسلامی قصد دارند حس اطمینان و امنیت را بوسیله رواج خرافات و قدیس سازی در خود بوجود آورند. کاملا منطقی است که حاکمی که حتی در نزد ملتش نیز، مقبولیت ندارد، شبانه روز با احساس عدم امنیت، چه جانی، چه مالی و چه اقتصادی، دست و پنجه نرم کند. در چنین شرایطی رو آوردن به خرافات، آن هم خرافات مذهبی، کارآمدترین حربه ای است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

نمونه این خرافات که گاهی به تملق و چاپلوسی می مانند، متاسفانه کم نیستد و گویا روحانیون و برخی شخصیت های حکومتی، بر سر این موضوع با یکدیگر به رقابت پرداخته اند. مصباح یزدی روحانی تندروی حکومتی، در دیدار با جمعی از طلاب و فضلای لبنانی در مورد آقای خامنه ای چنین می گوید: «... ویژگی‌های امام خامنه‌ای چنان است كه یافتن مشابهی برای ایشان عملاً در حد محال و ناممكن است.»[10]

در علم روانشناسی و روانپزشكی، اختلال شخصیت اسكیزوتایپال تشخیصی است كه برای افرادی كه خرافاتی هستند یا به این حرفه اشتغال دارند گذاشته می شود. این افراد به سحر و جادو اعتقاد دارند، وضع ظاهری آنها عجیب و نامتعارف است. مدعی غیب بینی و داشتن بصیرت هایی ویژه هستند. ادعا می كنند كه می توانند حوادث آینده را پیش بینی كرده و بر آنها اثر بگذارند. تكلم آنها مبهم، حاشیه پردازانه، استعاره ای با شرح و تفصیل مفرط یا قالبی است. اینها اغلب ادعای رابطه با موجودات عینی و یا حتی امام زمان را در جامعه ی ما دارند[11].

باورهای خرافی به این افراد توهم حس كنترل بر رویدادهایی را كه نمی فهمند می دهد. افراد با باورها و اعمال خرافی خود تلاش می كنند كه رویدادها را كنترل كرده و آنها را قابل پیش بینی تر كنند. ۱۰ نفر آدمی كه دچار نا امنی درونی هستند ممكن است بیشتر، افكار و اعمال خرافی داشته باشند چرا كه ایجاد یك ایمنی و اطمینانی است برای آنها.

وضعیت کنونی جامعه ایران نیز همینطور است؛ نامطمئن و ناامن. هم برای حاکمان و هم برای مردم. مردم احساس امنیت و اطمینان نمی کنند. این احساس عدم امنیت را می توان در محیط های کاری و اجتماعی براحتی حس کرد. عدم اطمینان، را شاید اقلیت های مذهبی بهتر درک کنند، زیرا که هر لحظه ممکن است، نیروهای اطلاعاتی بادلیل یا بدون دلیل، قانونی یا غیرقانونی، به منزل آنها حمله کرده و جوان خانواده یا پدر و مادر خانواده را با خود ببرند؛ که البته نمونه هایش هم زیاد است.

در چنین فضایی حاکمان برای اطمینان بخشیدن به خود و ایجاد حاشیه امنیت، دست به ایجاد و رواج خرافات می زنند. از آن طرف مردم نیز که با این دو احساس آشنا هستند، بطور کامل آمادگی قبول این خرافات را دارند، زیرا فکر می کنند اینها برایشان، آرامش و اطمینان می آورد.

بازیچه قرار دادن احساسات مذهبی مسلمانان توسط روحانیون حاکم بر ایران نیز بطور کامل با این فرمول انطباق دارد. اطرافیان رهبر می خواهند، با القای این امر که رهبر فعلی، همان موعود اسلام است، قشر مذهبی را مطیع و منقاد خود سازند و این وعده را بدهند که در آینده ای نزدیک و با اعلام ظهور ایشان، تمامی مشکلات حل خواهد شد.

منابع:

[1] http://www.youtube.com/watch?v=3w_VocORRPg&feature=player_embedded

[2] http://www.youtube.com/watch?v=4UfiKS3tSMI&feature=player_embedded

[3] http://www.irdc.ir/fa/content/8629/default.aspx

[4] http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B1%D9%88%D…+

%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA&SSOReturnPage=Check&Rand=0

[5] http://www.youtube.com/watch?v=zdgv2vludQU

[6] http://khatnews.com/news/2674.html

[7] http://www.seratnews.ir/fa/news/19710/%DA%A9%D8%A7%D8%B1

%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF-

%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%AF

[8] http://www.khabaronline.ir/news-139207.aspx