همه ساله در ماه فوریه، همایشی در مونیخ برگزار می‌شود که شماری از کارشناسان، نظریه‌پردازان و دست‌اندرکاران امور امنیتی و دفاعی در آن به سخنرانی و تبادل‌نظر می‌پردازند. در این همایش که به “کنفرانس امنیتی مونیخ” معروف شده مدیران و صاحبان صنایع تسلیحاتی معروف جهان، وزریران دفاع و امور خارجه، و همچنین نمایندگانی از کمیسیون‌های امنیتی و دفاعی مجالس شماری از کشورها نیز حضور دارند.
کنفرانس مونیخ را به لحاظ نقش و کارکرد می‌توان کم و بیش شبیه به اجلاس “داووس” دانست. در حالی که اجلاس سالانه “داووس” در سوییس، کانون بحث و طرح نظر کارشناسان، مسئولان و دست‌اندرکاران اقتصاد جهان درباره روندها و گرایش‌های این رشته است، کنفرانس مونیخ محلی است برای مباحثه درباره چالش‌ها و تهدیدات امنیتی و دفاعی، و ارائه آخرین دیدگاه‌ها و طرح‌های راهبردی مختلف درباره نحوه رویارویی با این چالش‌ها و تهدیدات.
شرکت‌کنندگان در این کنفرانس، هم مقام‌های ارشد دولت‌ها هستند، هم کارشناسان امنیتی و نظامی و هم مدیران شرکت‌های تسلیحاتی.
گسترش دامنه موضوعات و حاضران
پیشینه کنفرانس مونیخ به سال ۱۹۶۲ برمی‌گردد. در این سال، یکی از افسران آلمانی به نام “اوالد فون کلایست” که در اواخر زمامداری هیتلر در کودتای نافرجام علیه او شرکت داشت، مبتکر گردهمایی مونیخ شد تا محملی باشد برای بحث و دیالوگ درباره مناسبات امنیتی و نظامی دو سوی اقیانوس.
تا فروپاشی اتحاد شوروی، موضوعات گردهمایی‌های مونیخ عمدتا به مسائل امنیتی و دفاعی دوران جنگ سرد مربوط می‌شد و تنها نمایندگان، مسئولان و صاحب‌نظران کشورهای غربی (عضو ناتو و اتحادیه اروپا) اجازه شرکت در آن را داشتند. در همین کنفرانس بود که برای اولین بار بحث بمب نوترونی به میان آمد و استراتژی ضربت اول در رویارویی اتمی دو بلوک مورد تبادل نظر قرار گرفت.
بررسی چند و چون راهبردهای امنیتی و دفاعی ناتو در قبال شوروی نیز یکی از مباحث دائمی کنفرانس در سی سال اولیه حیات آن بود. سال ۱۹۹۱، رایزنی درباره جوانب جنگ علیه عراق به خاطر اشغال کویت، بخش عمده‌ای از وقت نشست مونیخ را به خود اختصاص داد.
تا سال ۱۹۹۹، گردهمایی مونیخ ، “اجلاس امور دفاعی” نامیده می‌شد. از این سال نام آن به “کنفرانس بین‌المللی برای سیاست‌های امنیتی” تغییر کرد که در رسانه‌ها معمولا به اسم مختصر “کنفرانس امنیتی مونیخ” شناخته می‌شود. مدیریت برگزاری کنفرانس نیز از سال ۱۹۹۸ به عهده “هورست تلچیک” گذاشته شد که چندین سال از مشاوران نزدیک به هلموت کهل، صدراعظم وقت آلمان به شمار می‌آمد و سال‌ها نیز در مدیریت کنسرن‌هایی مانند “BMW” و “بوئینگ” فعال بوده است.
سال ۱۹۹۹ بحث رسمی و غیر رسمی کنفرانس مونیخ را تدارک، روند و پیامدهای جنگ ناتو علیه یوگسلاوی بر سر بحران کوزوو تشکیل می‌داد. در همین سال به ابتکار تلچیک، دایره شرکت‌کنندگان در کنفرانس، از نمایندگان کشورهای عضو ناتو و اتحادیه اروپا فراتر رفت و کارشناسان و دست‌اندرکاران کشورهای شرق و مرکز اروپا نیز امکان شرکت در جلسات رسمی آن را یافتند.
در سال‌های اخیر حضور کشورهایی که برخی از آنها خود را در رقابت با غرب می‌دانند در کنفرانس مونیخ بیشتر شده و از جمله می‌توان به اعزام مداوم نماینده از سوی چین و روسیه و هند و برزیل اشاره کرد. سال ۲۰۰۷ یکی از سخنرانان اصلی کنفرانس، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بود که انتقادهای سختی را متوجه سیاست‌های آن زمان دولت جرج دبلیو بوش در “نقض مقررات و پیمان‌های بین‌المللی” کرد.
کنفرانس مصوبه‌ای ندارد، بلکه اهمیت آن در گفت‌وگوهای رسمی و بعضا غیررسمی و پشت‌پرده‌ای است که در حاشیه آن جریان می‌یابد. کمتر نشست بین‌المللی چون کنفرانس مونیخ را می‌توان سراغ گرفت که شمار زیادی از رهبران سیاسی و نظامی جهان در محیطی نسبتا کوچک گرد بیایند و مذاکرات گاه فشرده‌ای را دنبال کنند؛ مذاکراتی که معمولا مقدمه تصمیم‌های مهم بین‌الملی در عرصه نظامی و ژئوپلتیک است.
حضور کم‌سابقه مخالفان
کنفرانس مونیخ غیردولتی است، ولی دولت آلمان به لحاظ تامین امنیت و کمک مالی برای تدارک آن، نقشی مهم در برگزاری‌اش دارد. سالانه یک میلیون یورو به طور مستقیم و غیرمستقیم از سوی دولت هزینه برگزاری کنفرانس مونیخ می‌شود که تقریبا نیمی از مخارج کنفرانس را پوشش می‌دهد. بقیه هزینه‌ها را کنسرن‌های فناوری و شرکت‌های تسلیحاتی تامین می‌کنند.
در حال حاضر مدیریت کنفرانس به عهده ولفگانگ ایشینگر است که مدت‌ها سفیر آلمان در ایالات متحده بود. او در سال‌های اخیر تلاش کرده است که منتقدان سرسخت کنفرانس را که عمدتا از گروه‌ها و محافل هوادار صلح و مخالف جنگ هستند، به کنفرانس دعوت کند. این گروه‌ها، کنفرانس را همواره همایشی در خدمت نظامی‌کردن هر چه بیشتر جهان، افزایش مسابقه تسلیحاتی و حل غیرمسالمت‌آمیز بحران‌ها تلقی کرده و معمولا به تظاهرات اعتراضی علیه آن دست زده‌اند.
رویکرد جدید ایشینگر سبب شده که امسال نمایندگان ارشدی از سازمان عفو بین‌الملل، دیدبان حقوق بشر و «گرین پیس» نیز در میان ۴۰۰ چهره عمده سیاسی و مدنی حاضر در کنفرانس باشند. نمایندگانی از حزب چپ آلمان که به طور سنتی از منتقدان سرسخت کنفرانس مونیخ بوده‌اند، اینک به اجلاس دعوت می‌شوند تا بحث‌های انتقادی خود را کم و بیش در پنل‌ها و نشست‌های کنفرانس مطرح کنند. این دسته از نمایندگان جامعه مدنی و احزاب مخالف گفته‌اند که به حضور خود در تظاهرات معترضان نیز ادامه خواهند داد.
در میان ۴۰۰ نفر مدعوین کنفرانس سال ۲۰۱۵ که از ۶ فوریه تا ۹ فوریه ادامه می‌یابد، کارشناسان و مقام‌های سیاسی و نظامی و نیز مدیرانی از شرکت‌های مختلف از ۸۰ کشور حضور دارند. ۲۰ رئیس جمهور و نخست‌وزیر و ۷۰ وزیر خارجه و دفاع درمیان این ۴۰۰ نفر هستند.
کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۱۵ در حالی تشکیل می‌شود که جهان به شکلی کم‌سابقه با بحران‌های متعددی روبروست. بحران و جنگ در شرق اوکراین از جمله آنهاست و یکی از موضوع‌های اصلی کنفرانس را تشکیل می‌دهد. وزیر خارجه روسیه و رئیس جمهور اوکراین در این کنفرانس حضور دارند و بخش بزرگی از مباحث، پیرامون کشمکش شرق اوکراین خواهد بود. مذاکره جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و رئیس جمهور اوکراین در حاشیه کنفرانس نیز حول چگونگی حل بحران در اوکراین دور خواهد زد.
مقام‌های ۶۰ کشوری نیز که در ائتلاف علیه داعش شرکت دارند، در کنفرانس حی و حاضرند تا راه‌های مقابله بهتر با گروه «دولت اسلامی» را بررسی کنند.
کنفرانس امنیتی مونیخ امسال همچنین کانون گفت‌وگوها و مباحث بیشتر در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای است. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران و تیم مذاکره‌کننده اتمی این کشور نیز، به مونیخ رفته‌اند تا در حاشیه اجلاس، سلسله گفت‌وگوهایی با وزیران خارجه گروه ۵+۱ داشته باشند. ظریف همچنین از سخنرانان اصلی کنفرانس است.
ترکیه که قبلا اعلام کرده بود در کنفرانس ۲۰۱۵ مونیخ شرکت می‌کند در اعتراض به حضور نماینده‌ای از اسرائیل در کنفرانس، قول خود را پس گرفته است. مناسبات دو کشور از سال ۲۰۰۹ و پس از حمله اسرائیل به کشتی امدادی ترکیه سرد و تنش‌آلود است. در حمله کماندوهای اسرائیلی به کشتی «ناوی مرمره» که در راه کمک‌رسانی به غزه بود، ۹ شهروند ترک کشته شدند. به رغم تلاش‌های میانجی‌گرانه آمریکا، روابط ترکیه و اسرائیل هم‌چنان یخ‌زده است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید