گفتگوی فاطمه نصیرپور با ملک اوزمان

مدرسه فمینیستی: در سال ۲۰۰۳، سینمای ترکیه شاهد حضور فستیوال جدیدی به نام «زنان، سینما را می سازند» و با شعار «زنان برای زنان» بود و امسال 13 امین سال برگزاری این فستیوال از شهر استانبول با راهپیمایی زنان شروع و پس از اجرا در شهرهای نو، مولا، دیار بکیر، آدانا و نهایتا در شهر «ازمیر» خاتمه یافت.

فستیوال بین المللی سینمای زنان در این سالها با موضوعات مختلفی نظیر «کیف پول خود»، «جنسیت»، «بدن من حق من» برگزار شده است. امسال نیز در حالی که بیش از 25 کشور در این فستیوال شرکت کرده بودند، بیش از 60 فیلم نمایش داده شد و با تم «سینمای زنان، مقاومت زنان» به روی پرده رفت که از 13 مارس تا 23 آپریل به طول انجامید.

فیلم های نمایش داده شده در این فستیوال اغلب با محوریت دلایل انفعال زنان، سنت، دنیای فارغ از جنسیت، مقاومت، ساختارهای جامع، آموزش و اشتغال برابر انتخاب می شوند.

به مناسبت برگزاری این فستیوال گفتگویی داشتیم با «ملک اوزمان» از برگزارکنندگان 13 امین فستیوال بین المللی سینمای زنان که ماحصل این گفت و شنود را می خوانید:

 از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید خیلی متشکرم. در ابتدا خلاصه ای از فستیوال و اهداف آن را بفرمایید؟

 این یک فستیوال فمینیستی است که ۱۲ سال قبل برای بررسی و ساخت فیلم هایی با موضوعات زنان ایجاد شده است. در این فستیوال معمولا فیلم هایی که به هر دلیلی اکران نشده اند نمایش داده میشود. هدف این فستیوال در حقیقت به اشتراک گذاری این فیلم ها با دیگر زنان بود که پس از مدتی فعالین دیگر شهرها از ما خواستند از تمرکز فستیوال در استانبول کاسته شود و زنان دیگر شهرها هم شانس شرکت و دیدن فیلم ها را داشته باشند. در نتیجه در سالهای اخیر فستیوال به طور گردشی برگزار می گردد.

 همانگونه که مستحضر هستید سینمای ترکیه یا بهتر بگویم تلویزیون ترکیه در ایران و بالاخص مناطق آذربایجان و ترک زبان بینندگان زیادی دارد. اما تفاوت فاحشی هست بین آن سریالها و فیلم هایی که در این جا مشاهده می کنیم.

 بله، باید بگویم متاسفانه این موضوع خیلی عمیق و قابل بحث است، اما همان طور که در همه جای دنیا مطرح است در کشورهایی که قدرت حاکم در دست محافظه کاران باشد سیاست مردان حاکم ابتدا در مدیای آن کشور خودش را نشان می دهد. در اصل من تولید این سریالها و جذب این همه بیننده را بسیار خطرناک می دانم. از طرفی مردم دیگر توان اقتصادی کافی برای رفتن به سینما ندارند و از طرفی دیگر روز به روز بر تعداد درهای پلمپ شده سینما افزوده می شود و مردم رفته رفته از سینما دورتر می شوند. در حقیقت نویسندگان و کار گردانها هم تولید را بر اساس سلیقه ی بیننده تطابق می دهند. سلیقه ای که به نظر بنده نه از روی آگاهی بلکه به طور خاموش بر او تحمیل میشود. مرگ سینما همراه شده است با انفجار سریالهای زرد تلویزیون. در واقع انسان امروز خیالها و آرزوی های خود را در سریالها جستجو می کند.

 ملک جان بیشتر کانال های کشور ترکیه خصوصی است. به نظر شما سیاست و خواست دولت حاکم چقدر می تواند تاثیرگذار باشد؟

 صد در صد. ببینید چیزی که الان بر سینما و تلویزیون ترکیه تاثیر می گذارد بیشتر از سانسور اتو سانسور (خودسانسوری) است. خودسانسوری یا سانسور پنهان که حاصل آموزش رایج در جامعه است. چیزی که در لایه های ‌‌ذهن من و شماها چندین سال است که رشد داده شده است بدون آنکه خودمان متوجه و یا عامل آن باشیم.

 تصویری که سریالهای ترکیه از زنان این جامعه ارائه می کند زنان طبقه مرفه غالبا با لباسهای مجلسی و کفش پاشنه بلند حتی در داخل خانه، حسود، بدجنس که در زندگی دغدغه ای جز عشق و ازدواج ندارند. نقش مادر فداکار در این سریالها بسیار پررنگ است و ما شاهد آن هستیم که حتی بعد از ماجرای غیرقانونی کردن سقط جنین که از طرف آقای اردوغان مطرح شد این مسئله به وفور در سریال ها بیان می شود.

 من فکر می کنم مسلما گزینش تک تک سریالها غیر ممکن است و همانطور که گفتم چیزی که متاسفانه سینما و تلویزیون دچار شده خودسانسوری است، یعنی تولید بر اساس خواست بازار. اما با وجود این همه تلاشی که برای بازگرداندن و نگه داشتن زنان در پستوهای خانه می شود ما چیزی خلاف و متضاد با این را شاهد هستیم. امروز قتل، تجاوز و خشونت علیه زنان در ترکیه بیش تر شده است. به طور میانگین هر روز ۵ زن به قتل می رسند. روز به روز بستر مردسالاری رشد داده می شود و با سیاستهای دولت محافظه کار این بستر پتانسیل بیشتری برای رشد پیدا می کند. اما از جهتی این قتل و جنایت ها نه یک تراژدی بلکه روزنه امید است. تحمل این همه جنایت و خشونت غیر قابل باور است اما علی رغم تلاشی که برای سکوت زنان می کنند زنان اگر قربانی می دهند به دلیل شکستن این سکوت است. هر روز بر تعداد دادخواست های طلاق از طرف زنان افزوده می شود. این تاوان به دلیل "نه" ای است که زنان در قبال خشونت ابراز می کنند. هر زنی که کشته می شود از این که مظلومانه و تنها کشته می شود، از اینکه چرا فریاد این زنان نشده ایم شرمنده می شویم. در گذشته حداقل زنان به بهانه هایی مانند سبزی پاک کردن در کوچه و یا در خانه های همدیگر جمع می شدند و این فرصتی بود برای ابراز هر آنچه که بر آنها می گذرد. اما زن امروز خود را در خانه ای حبس کرده است که از دیوارهایش هم امکان انتقال صدایش نیست و او هر روز در میان این چهار دیواری به تنهایی مبارزه میکند و جان می دهد.

 نقش قانون را چقدر موثر می دانید؟

 من معتقدم تا زمانی که اصلاحات ریشه ای صورت نگیرد قانون تاثیر چندانی نخواهد داشت. چون با بهترین و ایده آل ترین شکل قانون هم تا زمانی که اجرای قانون در دست نظام جنسیت زده غالب باشد اجرای آن قانون محال خواهد بود.

 دوباره بر گردیم به فستیوال. ملک، معیار انتخاب فیلم در فستیوال چه هست؟

 در این فستیوال قطعا فیلم هایی که کارگردانان زن دارند انتخاب می شوند. فستیوال از قسمت های مختلف با موضوعات مختلف تشکیل می شود که متناسب با این موضوع ها فیلم انتخاب می شود.

  آیا از ایران هم فیلم فرستاده می شود؟

 خیلی زیاد. به طوری که ما یک سال قسمتی از فستیوال را به نام سینمای زنان ایران اختصاص داده بودیم. امسال هم فیلم "قصه ها"ی خانم بنی اعتماد از جمله فیلم های اکران شده ایرانی بود.

  در پایان اگر صحبتی برای خوانندگان ما دارید بفرمایید؟

 آرزوی ما جامعه ای بدون تبعیضهای جنسیتی، قومیتی، دینی و ... است و معتقدم فمینیسم یعنی مبارزه با هرگونه ظلم و تبعیضی که انسانها را از مسلم ترین حقوقشان محروم می کند. پس همه با هم "نه" به هر گونه خشونت.

از جمله فبلم های این فستیوال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

 Tales / Ghesseha- Iran 10949 - Women- France, Algeria 
 No Corpse Dumping - Spain 
 The Truth Beneath The Ground. Guatemala, - Spain 
 Seaburners – Turkey 
 A Man a Woman and Other Stuff – Turkey 
 My Stolen Revolution – Sweden 
 Reel Herstory: The Real Story of Reel Women – Usa 
 The September Women –Turkey 
 Hannah Arendt 
 Manislam – Islam and Masculinity- Norway 
 Sisters or the Balance of Happiness- Germany 
 Girlhood- France 
 Of Girls and Horses—Germany 
 Hijabi Girls- United Kingdom 
 Prostitution Behind the Veil - Denmark 
 Rosa Luxemburg- Germany