دیباچه ای بر پیوند سومری و ترکی 5- و متن کامل

14.01.2017 - 13:58

آ. ائلیار

اشاره :

دیباچه ای بر پیوند سومری و ترکی، متن کامل اش به صورت pdf
منتشر میشود. چاپ جدید باز بینی و تکمیل شده است.

در حقیقت نوشته نگاهی ست به ارتباط موجود بین دو زبان.
دیباچه ای بر پیوند سومری و ترکی متن کامل PDF

لوحه‮ ‬هایی‮ ‬هست‮ ‬که‮ سومریان‮‬ عنوان‮ ‬صد‮ ‬شغل‮ ‬را‮ ‬ ‬نوشته‮ ‬و‮ ‬به‮ ‬یاد‮ ‬گار‮ ‬گذاشته‮ ‬اند.‮

‬ولی‮ ‬در‮ ‬کل‮ ‬می‮ ‬توان‮ ‬با‮ ‬توجه‮ ‬به‮ ‬جامعه‮ ‬آنان‮ ‬این‮ ‬اقشار‮ ‬اجتماعی‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬راحتی‮ ‬تشخیص‮ ‬داد:

اقشار‮ ‬اجتماعی‮ ‬در‮ ‬جامعه‮ « ‬کی‮ ‬ان‮ ‬گیر‮»‬:

0-‮ ‬حاکم.‮ ‬که‮ ‬توسط‮ ‬ریش‮ ‬سفیدان‮ ‬،‮ ‬افراد‮ ‬با‮ ‬نفوذ‮ ‬و‮ ‬دارا،‮ ‬انتخاب‮ ‬میشذند‮ ‬یا‮ ‬در‮ ‬جنگها‮ ‬قدرت‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬دست‮ ‬میاورذند.‮

1-‮ ‬گروه‮ ‬های‮ ‬اجتماعی‮ ‬جامعه:

حاکم‮ ‬و‮ ‬اشراف‮ ‬و‮ ‬خویشان‮ ‬شان‮ ‬.

2-‮ ‬کاهن‮ ‬و‮ ‬راهبه‮ ‬ها‮ ‬و‮ ‬افراد‮ ‬شاغل‮ ‬در‮ ‬امور‮ ‬دینی

3-‮ ‬افراد‮ ‬شاغل‮ ‬در‮ ‬امور‮ ‬دیوانی‮ ‬و‮ ‬کاتبان

4-‮ ‬سربازان‮

5-‮ ‬کشاورزان‮ ‬میانه‮ ‬حال‮ ‬و‮ ‬فقیر

6-‮ ‬ماهیگران

7-دامداران‮ ‬و‮ ‬چوپانها

8-صنعگران‮ ‬رشته‮ ‬های‮ ‬مختلف‮ ( ‬مشغول‮ ‬با‮ ‬گل،‮ ‬فلز،‮ ‬چوب،‮ ‬و‮ ‬غیره‮)

9-‮ ‬هنر‮ ‬مندان‮ ( ‬نقاشی‮ ‬و‮ ‬مجسمه‮ ‬سازی‮ ‬و‮ ‬پیکر‮ ‬تراشی‮ ‬و‮ ‬خوانندگان‮ ‬و‮ ‬غیره‮)

10-‮ ‬فروشندگان‮ ‬و‮ ‬تاجران

--------

11-‮ ‬بردگان‮ ‬:‮( ‬اسیران‮ ‬جنگی،‮ ‬مقروضان‮ ‬که‮ ‬قدرت‮ ‬پرداخت‮ ‬نداشتند‮) ‬و‮ ‬کنیزان‮ ‬.

12-‮ ‬کارگران‮ ‬-‮ ‬بناها‮ ‬و‮ ‬معمارها‮ ‬و‮ ‬شاغلین‮ ‬در‮ ‬کانال‮ ‬کشی‮ ‬ها‮ ‬و‮ ‬آبرسانی‮ ‬ها.

13-‮ ‬نوکران‮ ‬که‮ ‬مدت‮ ‬محدودی‮ ‬پیش‮ ‬آقایی‮ ‬به‮ ‬علت‮ ‬عدم‮ ‬پرداخت‮ ‬قرض‮ ‬کار‮ ‬میکرد.

14-افراد‮ ‬مشغول‮ ‬با‮ ‬علوم‮ ‬و‮ ‬تدریس‮ ‬و‮ ‬فرهنگ‮ ‬و‮ ‬پزشکی‮ ‬و‮ ‬غیره

15-‮ ‬شغلهای‮ ‬فرعی‮ ‬دیگر‮ ‬مثل‮ ‬خوابگزاران‮ ‬و‮ ‬فال‮ ‬گیران‮ ‬و‮ ‬مانند‮ ‬اینها‮

اینها‮ ‬تقریبا‮ ‬گروههای‮ ‬مهم‮ ‬جامعه‮ ‬را‮ ‬نشان‮ ‬میدهند.

برده‮ ‬داری‮ ‬کلا‮ ‬در‮ ‬اوایل‮ ‬نبود‮ ‬و‮ ‬یا‮ ‬خیلی‮ ‬کم‮ ‬بود.‮ ‬ولی‮ ‬بعد‮ ‬ها‮ ‬یکی‮ ‬از‮ ‬شیوه‮ ‬های‮ ‬تأمین‮ ‬نیروی‮ ‬کار‮ ‬و‮ ‬تولید‮ ‬شده‮ ‬بود.‮ ‬و‮ ‬در‮ ‬تولید‮ ‬وجود‮ ‬آنها‮ ‬قابل‮ ‬ذکر‮ ‬است.

توجه‮ ‬به‮ ‬این‮ ‬اقشار‮ ‬جامعه‮ ‬ی‮ ‬در‮ ‬مدت‮ ‬4‮ ‬و‮ ‬5‮ ‬...‮ ‬هزار‮ ‬سال‮ ‬قبل‮ ‬از‮ ‬میلاد‮ ‬را‮ ‬شامل‮ ‬میشود.‮ ‬از‮ ‬مرحله‮ ‬پیدایش‮ ‬طایفه‮ ‬ها‮ ‬و‮ ‬تشکیل‮ ‬شهرها‮ ‬و‮ ‬مادرشاهی‮ ‬و‮ ‬پدرشاهی.‮

اقشار‮ ‬یاد‮ ‬شده‮ ‬در‮ ‬اوج‮ ‬ترقی‮ ‬شهر‮ ‬ها‮ ‬وجود‮ ‬داشتند.‮ ‬و‮ ‬به‮ ‬تدریج‮ ‬پدید‮ ‬آمده‮ ‬اند.‮ ‬در‮ ‬طول‮ ‬تقریبا‮ ‬5‮ ‬هزار‮ ‬سال‮ ‬ق.م.

‮*

رد‮ ‬پایی‮ ‬که‮ ‬میتواند‮ ‬باشد:

طایفه ی کنگر لو

‭kən-gər-lu

و کنگر

kən-gər

توضیح‮ ‬در‮ ‬پایین.‮

‏e‭ ‬،ə‭ ‬،a

تغییر‮ ‬و‮ ‬تبدیل‮ ‬صدا‮ ‬ها‮ ‬:‮

در‮ ‬سومری‮ ‬ane‮ ‬را‮ ‬ene‮ ‬نیز‮ ‬گویند‮ ‬که‮ ‬به‮ ‬معنای‮ ‬ضمیر‮ ‬O‮ ‬در‮ ‬ترکی‮ ‬ست.‮ ‬

تبدیل‮ ‬و‮ ‬تغییر‮ ‬صدا‮ ‬را‮ ‬نشان‮ ‬میدهد.

در‮ ‬ترکی‮ ‬ترکیه‮ ‬ə‮ ‬استعمال‮ ‬نمیکنند‮ ‬و‮ ‬به‮ ‬جایش‮ ‬e‮ ‬به‮ ‬کار‮ ‬می‮ ‬برند.‮ ‬تبدیل‮ ‬شدن‮ ‬ə‮ ‬به‮ ‬e‮ ‬یا‮ ‬برعکس.‮ ‬el‭=‬əl‮ ‬دست.‮ ‬در‮ ‬ترکی‮ ‬آذربایجان‮ ‬و‮ ‬ترکیه.

در‮ ‬کلمه‮ ‬ی‮ ‬سومری‮ ‬ki en‭ ‬ğir‮ ‬صداهای‮ ‬i‮ ‬و‮ ‬e‮ ‬به‮ ‬ə‮ ‬در‮ ‬واژه‮ ‬ی‬kən-gər‮ -‬luتبدیل‮ ‬شده‮ ‬است.‮ ‬و‮ ‬lu‮ ‬باقی‮ ‬مانده:

‏kən-gər-lu

‮

‏çon-qa-ra-lu
---

ço-nga-ra-lu
یا
çon-nga-ra-lu

ممکن است املاء درست ، در اصل و در باستان زمان، به شکل دو حالت مذکورباشد.
در این صورت توضیحی برای آن ندارم.
کلمه را با نون عنه بنویسیم ço-nga-ra-lu یا بدون آن -که درستش با نون عنه است، در آنالیز معنی ، یا معنی احتمالی ، تفاوت مهمی ایجاد نمیکند.
---
‏çon-qa-ra-lu

طایفه‮ ‬و‮ ‬اسم‮ ‬روستاست :‮ ‬چونقارالوی‮ ‬پل‮ ‬؛‮ ‬چونقا‮ ‬رالوی‮ ‬یکان،‮ ‬واقع‮ ‬در‮ ‬اورمیه

این‮ ‬طایفه‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬همراه‮ ‬اسم‮ ‬اش‮ ‬çon-qar-a-lu‭

dan-gir-a-lu

نیز‎‮ ‬گویند.‮ ‬تبدیل

:‭ ‬q‭ ‬بهg‭ ‬و‭ ‬çبهd

در‮ ‬لهجه‮ ‬ی‮ ‬ترکی‮ ‬اینان‮ ‬صدای‮ ‬نون‮ ‬عنه،‮ ‬ng‮ ‬وجود‮ ‬دارد.‮

‬ این‮ ‬صدا‮ ‬در‮ ‬سومری‮ ‬هم‮ ‬هست.

اینها‮ ‬لهجه‮ ‬مخصوص‮ ‬ترکی‮ ‬دارند‮ ‬و‮ ‬کلمات‮ ‬را‮ ‬با‮ ‬صدای‮ ‬مخصوص‮ ‬تلفظ‮ ‬میکنند:‮ ‬

چون‮ ‬قارالیسان؟‮ ‬چون‮ ‬قارالو‮ ‬هستی؟

‏çon‭ ‬-qa-ra-lı-san

‮ ‬را‮ ‬چنین‮ ‬تلفظ‮ ‬میکنند‭

‏çon-ga-ray-lı-yaın

‏‭ ‬یا‭ ‬dan-ga-ray-lı-yaın

نون‮ ‬عنه‮ ‬در‮ ‬ترکی‮ ‬قشقایی‮ ‬و‮ ‬ترکمنی‮ ‬نیز‮ ‬وجود‮ ‬دارد‮ ‬.

dan-gir-a-lu

به‮ ‬معنای‮ ‬:‮ ‬دارای‮ ‬خدا‮ ‬-‮ ‬با‮ ‬خدا‮ ‬ ‮"‬تانری‮ ‬لی‮" ‬می‮ ‬تواند‮ ‬باشد

خدا‮ ‬dan-gir‮ ‬در‮ ‬سومریdin-ğir

‏i‮ ‬به‮ ‬a‮ ‬و

‏d‮ ‬به‮ ‬ç‮ ‬تبدیل‮ ‬شده.‮ ‬در‮ ‬نام‮ ‬طایفه‮

dan-gir-a-lu

‏a‮ ‬کوتاهra‮ ‬ست.‮ ‬به‮ ‬خاطر‮ ‬تکرار‮ ‬حرف‮ ‬بیصدا‮ ‬یکبار‮ ‬آمده.

‏ra‮ ‬در‮ ‬سومری‮ ‬برابر‮ ‬« با‮»‬؛‮ ‬به‮ ‬سوی-به‮ ‬طرف‮ ‬است.

پیرمردان‮ ‬و‮ ‬پیر‮ ‬زنان‮ ‬این‮ ‬طایفه‮ ‬خود‮ ‬را‮ ‬چنین‮ ‬معرفی‮ ‬میکردند:‮

صرف‮ ‬نظر‮ ‬از‮ ‬تلفظ‮ ‬مخصوص‮ ‬آنها‮ ‬-که‮ ‬اینجا‮ ‬توجه‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬جمله‮ ‬جلب‮ ‬میکنم‮ ‬-‮ ‬میگفتند:

چون‮ ‬قارالی‮ ‬یام‮ ‬-‮ ‬دانگر‮ ‬آ‮ ‬لو‮ ‬یام‮ ‬:‮ ‬از‮ ‬طایفه‮ ‬ی‮ ‬چون‮ ‬قارالو‮ ‬هستم‮ ‬-‮ ‬صاحب‮ ‬خدا‮ ‬می‮ ‬باشم.

اما‮ ‬آنها‮ ‬معنی‮ ‬جمله‮ ‬دوم‮ ‬را‮ ‬نمیدانستند‮ ‬و‮ ‬هر‮ ‬دو‮ ‬جمله‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬یک‮ ‬معنا‮ ‬-یا‮ ‬تکرار‮ ‬یک‮ ‬چیز-‮ ‬می‮ ‬فهمیدند.‮

لو‮=‬لی

از‮ ‬سوی‮ ‬دیگر

چون‮ ‬قارا‮ ‬:‮ ‬قره‮ ‬قورود‮ ‬خوراکی‮ ‬.‮ ‬

چون‮ ‬قارلی:‮ ‬تولیدکنندگان‮ ‬و‮ ‬دارندگان‮ ‬قره‮ ‬قورود.‮

‏ÇÖN

یعنی‮ ‬تبدیل‮ ‬شو.‮ ‬برگرد.‮ ‬از‮ ‬مصدر‮ ‬چؤنمک.‮ ‬برگشتن،‮ ‬تبدیل‮ ‬شدن.‮

تغییر‮ ‬یافته‮ ‬ی‮ ‬آن‮ ‬میتواند‮ ‬çonباشد

‏çön-qara

برگشته‎‮ ‬به‮ ‬سیاهی‮ ‬-در‮ ‬تولید‮ ‬قره‮ ‬قورود‮ ‬-‮ ‬از‮ ‬سپیدی‮ ‬به‮ ‬سیاهی

در‮ ‬محاوره‮ ‬بشود‮ ‬çon-qara‮= ‬قره‮ ‬قورود‮

چؤن‮ ‬قارا‮! ‬امر‮ ‬به‮ ‬سیاه‮ ‬شدن.‮ ‬سیاه‮ ‬شو‮! ‬منظور‮ ‬تیره‮ ‬رنگ‮ ‬شو‮!

میتواند‮ ‬هر‮ ‬دو‮ ‬زاویه‮ ‬همدیگر‮ ‬را‮ ‬تکمیل‮ ‬کنند:

مردمی‮ ‬که‮ ‬قره‮ ‬قورد‮ ‬تولید‮ ‬میکردند‮ ‬و‮ ‬به‮ ‬din-gir‮ ‬اعتقاد‮ ‬داشتند‮ ‬.‮

çon-qara-lu-yam

اهل‎‮ ‬روستای‮ ‬چون‮ ‬قارالو‮ ‬هستم.

dan-qara-lu-yam

صاحب‮ ‬دانگیر‮ ‬یا‮ ‬خدا‮ ‬هستم.‮ ‬ معتقد‮ ‬به‮ ‬دانگیر‮ ‬ام.

‮**

‏ğ:‭ ‬ng

‏Ki-en-ngir

‏Ki-en-ngir‭ ‬سرزمین‮ ‬،‮ ‬جا‮ ‬یا‮ ‬مکان‭ ‬en‭ ‬ها‭ ‬.

معنی‏‭ ‬en‭

خدا،‮ ‬کاهن،‮ ‬حاکم،‮ ‬فرمانروا،‮ ‬آقا،‮ ‬خان‮ ‬،‮ ‬فرد‮ ‬آزاد‮ ‬و‮ ‬غیر‮ ‬برده‮ ‬یعنی‮ ‬آزاد‮ ‬از‮ ‬بردگی.

‏en‭ [‬LORD‭] ‬wr.‭ ‬en‭; ‬u3-mu-un‭; ‬umun‭ "‬lord‭; ‬master‭; ‬ruler‭" ‬Akk.‭ ‬bēlu‭

‏en‭ [‬PRIEST‭] ‬wr.‭ ‬en‭ "‬a priest‭" ‬Akk.‭ ‬entu‭; ‬enu

‏Ki-en-ngir

با‮ ‬معنانی‮ ‬و‮ ‬منظورهای‮ ‬مختلف‮ ‬استعمال‮ ‬شده:

-‏‭ ‬جای‮ ‬غیر‮ ‬بردگان‭

-جای‮ ‬کاهن‮ ‬ها‮ ‬و‮ ‬خدایان‮ ‬و‮ ‬حاکمان‮ ‬مقدس.‮ ‬و‮ ‬جای‮ ‬اوجاق‮ ‬ها.

که‮ ‬اصطلاحاً‮ ‬به‮ ‬سومر‮ ‬معروف‮ ‬شده‮ ‬است.

‏En‭

en‏‭ ‬سرور‮ ‬و‮ ‬ارباب.‮ ‬علامت‮ ‬مذکر

نشانه‮ ‬ایست‮ ‬برای‮ ‬مردان‮ ‬که‮ ‬مقامهای‮ ‬سه‮ ‬گانه‮ ‬ی‮ ‬خدا‮ ‬و‮ ‬حکمدار‮ ‬و‮ ‬کاهن‮ ‬را‮ ‬کسب‮ ‬میکردند.‮ ‬شاه-کاهن-خدا‮ ‬میتوانستند‮ ‬باشند.‮ ‬شاهانی‮ ‬که‮ ‬به‮ ‬مقام‮ ‬تقدس‮ ‬و‮ ‬خدایی‮ ‬میرسیدند.‮ ‬با‮ ‬دانگر‮ ‬-خدا-‮ ‬فرق‮ ‬دارد.‮ ‬دقیق‮ ‬تر‮ «‬شاه‮ ‬-کاهن‮ ‬خداگونه‮ »‬.

‏NİN‭

‬هایز‮ ‬ص‮ ‬52

‭ ‬بانو،‮ ‬الهه،‮ ‬خانم،‮ ‬علیاحضرت‮ ‬علامت‮ ‬خدایی‮ ‬برای‮ ‬زنان-‮ ‬در‮ ‬سومری‮ ‬کهن‮ ‬برای‮ ‬مذکر‮ ‬هم‮ ‬کاربرد‮ ‬داشت

اصول‎‮ ‬دستور‮ ‬زبان‮ ‬سومری

این‮ ‬واژه‮ ‬هم‮ ‬وضعیتی‮ ‬مانند‮ ‬en‮ ‬دارد‮ ‬که‮ ‬بیشتر‮ ‬در‮ ‬مورد‮ ‬جنس‮ ‬مؤنث‮ ‬استعمال‮ ‬شده‮ ‬است.‮

‏ki:

سرزمین،‎‮ ‬وطن

yer‭; ‬ölkə‮

Ngir:ğir

ĝir‭ [‬NATIVE‭] ‬wr.‭ ‬ĝir15‭ "‬native,‭ ‬local‭"

فرد‎‮ ‬محلی‮ ‬،‮

‬yerli

----------

در‎‮ ‬ترکی‮

gir‮ ‬؛‮ ‬qır

به‮ ‬معنی‮ ‬جای‮ ‬،‮ ‬محل‮ ‬و‮ ‬چیز‮ ‬متعلق‮ ‬به‮ ‬محل‮ ‬یعنی‭ ‬محلی‮ ‬yerli

gir=qır‭ = ‬جا‮=‬جای

daş-qır‭

سنگلاخ

çan-qır

جایی‎‮ ‬که‮ ‬قلوه‮ ‬سنگها‮ ‬بهم‮ ‬میخورند‮ ‬و‮ ‬صدا‮ ‬میدهند-‮ ‬وقتی‮ ‬آدم‮ ‬راه‮ ‬میرود.‮ ‬در‮ ‬فارسی‮ ‬سنگلاخ

çan-qır

çan‭ ‬از‮ ‬چالینماق‮ ‬میاید:‮ ‬صدا‮ ‬دادن‭

معنی‮ ‬سومری‮ ‬و‮ ‬ترکی‮ ‬با‮ ‬هم‮ ‬مطابقت‮ ‬دارند.‮ ‬قیر‮ ‬ترکی‮ ‬ğirسومری‮ ‬ست.

‏‭**

‏Kən-gər-lu

که‮ ‬میتواند‮ ‬صورت‮ ‬قدیمی‮ ‬اش‭ ‬ki-en-ngir-lu‭ ‬باشد‮ ‬،‮ ‬-شخص‮ ‬منسوب‮ ‬به‮ ‬کنگر‮ ‬یا‭ ‬Ki-en-ngir

کنگرلو:‮ ‬نام‮ ‬یکی‮ ‬از‮ ‬طایفه‮ ‬های‮ ‬ترک‮ ‬در‮ ‬آذربایجان-ایران.

‏luدر‮ ‬سومری‮ ‬شخص‮ ‬معنی‮ ‬میدهد.‮ ‬شکل‮ ‬کنونی‮ ‬آن‮ ‬در‮ ‬ترکی‮ ‬:‮ ‬li‭ ;‬lu

به‎‮ ‬احتمال‮ ‬زیاد‮ ‬این‮ ‬طایفه‮ ‬از‮ ‬طوایف‮ ‬سومر‮ ‬است.‮ ‬که‮ ‬نام‮ ‬محل‮ ‬سونت‮ ‬اش‮ ‬را‮ ‬با‮ ‬خود‮ ‬دارد.‮

Kən-gər

کنگر

گیاهی‎‮ ‬ست‮ ‬کوهی‮ ‬و‮ ‬علفی‮ ‬و‮ ‬خود‮ ‬رو‮ ‬،‮ ‬با‮ ‬برگهای‮ ‬بریده‮ ‬و‮ ‬خاردار.‮ ‬و‮ ‬گلهای‮ ‬صورتی.‮ ‬از‮ ‬ساقه‮ ‬ی‮ ‬زیر‮ ‬زمینی‮ ‬و‮ ‬جوان‮ ‬آن‮

‬خورشت‮ ‬درست‮ ‬میکنند.‮ ‬کنگر‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬پنیر‮ ‬نیز‮ ‬میزنند.‮

احتمال‮ ‬دارد‮ ‬این‮ ‬گیاه‮ ‬نیز‮ ‬نام‮ ‬اش‮ ‬را‮ ‬از‮ ‬سرزمین‮ ‬Ki-en-ngir‮ ‬داشته‮ ‬با‮ ‬شد‮ ‬و‮ ‬برای‮ ‬اولین‮ ‬بار‮ ‬در‮ ‬آن‮ ‬مکان‮ ‬و‮ ‬توسط‮ ‬اهالی‮ ‬محلی‮ ‬آنجا‮ ‬شناخته‮ ‬شده‮ ‬باشد.

با‮ ‬توجه‮ ‬به‮ ‬حکومت‮ ‬چند‮ ‬هزار‮ ‬ساله‮ ‬ی‮ ‬اهالی‮ ‬کی‮ ‬ان‮ ‬گیر‮ ‬یا‮ ‬سومر،‮ ‬و‮ ‬قلمرو‮ ‬گسترده‮ ‬ی‮ ‬آنها‮ ‬و‮ ‬همینطور‮ ‬طوایف‮ ‬اتصالی‮ ‬زبان‮ ‬دیگر‮ ‬مانند‮ ‬لولوبی‮ ‬ها‮ ‬وغیره‮ ‬،‮ ‬که‮ ‬خویشی‮ ‬یا‮ ‬به‮ ‬احتمال‮ ‬زیاد‮ ‬یگانگی‮ ‬زبانی‮ ‬با‮ ‬سومریان‮ ‬داشتند،‮ ‬کی‮ ‬ان‮ ‬گیر‮ ‬و‮ ‬رد‮ ‬پای‮ ‬فرهنگ‮ ‬آن‮ ‬به‮ ‬طرق‮ ‬مختلف‮ ‬در‮ ‬آذربایجان‮ ‬دیده‮ ‬میشود.

‭**

ng=ğ‭=‬ĝ

KALAM

Kanam:kanaga

سرزمین

122‭ ‬،‮ ‬زبان‮ ‬سومری‮ ‬ص‮ ‭ ‬
Friedrich delitzsch‭

KALAM‭ = ‬gi-li9-mu-um

kalam‭ [‬LAND‭] ‬wr.‭ ‬kalam‭; ‬ka-na-aĝ2‭; ‬ka-naĝ‭ "‬the Land‭ (‬of Sumer‭)" ‬Akk.‭ ‬māt

به‮ ‬نوشته‮ ‬ی‮ ‬آرنو‮ ‬پوبل‮ "‬سرزمین‮ " ‬yer‮ ‬معنی‮ ‬میدهد.ص‮ ‬89‮ ‬لوئز‮ ‬هایز

و‮ ‬بر‮ ‬این‮ ‬نظر‮ ‬است‮ ‬که‮ ‬کلمه‮ ‬ی(‮ ‬Ki-en-ği(r‮‬از‮ ‬کالام‮ ‬آمده‮ ‬است.‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬سومر.

در‮ ‬ترکی‮ ‬فعل‮ ‬kalmak‮ ‬یا‮ ‬qalmak‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬ماندن‮ ‬را‮ ‬داریم.

‬qalam‮ یا ‬kalam‮

‮ ‭=‬بمانم‮ ‬.‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬جای‮ ‬ماندن‮ ‬و‮ « ‬جای‮ ‬زندگی‮» ‬.

فعل‮ ‬دیگر‮ ‬kalamak‮ ‬یا‮ ‬qalamak‮ ‬است.‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬روی‮ ‬هم‮ ‬چیدن‮ ‬-‮ ‬و‮ ‬بزرگ‮ ‬کردن‮ ‬.

‏‭ ‬qala‭ ‬یا‭ ‬kala‭ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬قلعه‮ ‬است‮ ‬که‮ ‬معنی‮ ‬ماندن‮ ‬و‮ ‬روی‮ ‬هم‮ ‬چیدن‮( ‬یا‮ ‬بزرگ‮) ‬هم‮ ‬میدهد

قالا‎‮ ‬به‮ ‬دو‮ ‬معنی:‮ ‬بزرگ‮ ‬و‮ ‬جای‮ ‬ماندن‮ ‬می‮ ‬تواند‮ ‬باشد.‮

kalam‭ ‬:qalam‮

qala:‭ ‬kala‮

در‎‮ ‬ترکی‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬جای‮ ‬بلند‮ ‬برای‮ ‬ماندن‮ ‬یا‮ ‬زندگی‮ ‬؛‮ ‬جای‮ ‬مستحکم‮ ‬و‮ ‬دست‮ ‬نیافتنی‮ ‬برای‮ ‬ماندن‮ ‬یا‮ ‬زندگی؛.جای‮ ‬بلند‮ ‬یا‮ ‬بزرگی‮ ‬که‮ ‬میتوانم‮ ‬آنجا‮ ‬بمانم‮ ‬و‮ ‬زندگی‮ ‬کنم.‮ = ‬وطن‮ ‬و‮ ‬سرزمین.

نگاه‮ ‬سومری‮ ‬به‮ ‬فنومنها‮ ‬،‮ ‬بازتاب‮ ‬در‮ ‬وا‮ ‬ژه‮ ‬ها‮ ‬،‮ « ‬زمین‮ ‬و‮ ‬ماندن‮ ‬و‮ ‬زندگی‮ ‬و‮ ‬بزرگ‮ ‬و‮ ‬بلندی‮» ‬مانند‮ ‬نگاه‮ ‬زبان‮ ‬ترکی‮ ‬به‮ ‬پدیده‮ ‬ها‮ ‬ست.‭ ‬کلمه،‮ ‬تلفظ،‮ ‬معنی،‮ ‬نگاه‮ ‬به‮ ‬فنومن‮ ‬یکی‮ ‬ست.

‮**

نگاه‮ ‬سومری‮ ‬و‮ ‬ترگی‮ ‬به‮ ‬پدیده‮ ‬ها‮

‏ts=z

Amarzuen Nibru-a Enlil-e mu‭ ‬-pad-a

‎‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬سومری‮ ‬،‮ ‬هابز.‮ ‬ص.‮ ‬192

معنی‮ ‬:‮ ‬آمارسین-در‮ ‬نیبور-‮ ‬به‮ ‬وسیله‮ ‬ی‮ ‬-انلیل‮ ‬-‮ ‬انتخاب‮ ‬شد.‮ ( ‬نامش‮ ‬آشکار‮ ‬شد‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬برگزیده‮ ‬شدن‮)

‏Amarzuen‮ ‬آمارت‮ ‬سو‮ ‬ئن‮ ‬اسم‮ ‬شخص.

‎‮ ‬در‮ ‬نیبرو.‮ ‬در‮ ‬ترکی‮ ‬میشود:‮ ‬Nibru-da

در‎‮ ‬نیبرو.‮ ‬نیبرو‮ ‬اسم‮ ‬مکان.Nibru-da

Enlil-e

به‎‮ ‬وسیله‮ ‬ی‮ ‬انلیل‮ ‬.‮ ‬انلیل‮ ‬اسم‮ ‬خدا‮ ‬یا‮ ‬فرمانروای‮ ‬باد.

در‎‮ ‬ترکی‮ ‬گفته‮ ‬میشود:

بوسیله‎‮ ‬ی‮ ‬انلیل،‮ ‬با‮ ‬انلیل‭= ‬Enlil-lə‭= ‬Enlil-ilə

.‎‮ ‬تبدیل‮ ‬شده‮ ‬است.‮ ‬در‮ ‬اسم‮ ‬شخص ‬lə‭ ‬ سومری‮ در ترکی ‬بهe

‏mu

در ترکیad‭ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬اسم‮ ‬است.‮ ‬

pad-a

آشکار‎‮ ‬شدن‮ ‬نام‮ ‬به‮ ‬منظور‮ ‬برگزیده‮ ‬شدن‭ ‬mu pad-a

به‎‮ ‬این‮ ‬افعال‮ ‬ترکی‮ ‬توجه‮ ‬کنیم:‮

‬apart-dır-maq

Apart-maq

چیزی‎‮ ‬را‮ ‬توسط‮ ‬شخص‮ ‬دیگری‮ ‬بردن‮ ‬با‮ ‬یک‮ ‬فرمان‮ ‬یا‮ ‬خواهش.‮

‬ ad‭ ‬apart-dır-maq

‎‮ ‬کسی‮ ‬را‮ ‬به‮ ‬وسیله‮ ‬ی‮ ‬شخص‮ ‬دیگر‮ ‬برگزیدن‮ ‬.‮ ‬معروف‮ ‬کردن.

-----

mu pad-a

در‎‮ ‬ترکی‮ ‬گفته‮ ‬میشود:

ad apart-dı-rıl-dı

----

جمله‎‮ ‬سومری:

Amarzuen Nibru-a Enlil-e mu‭ ‬-pad-a‭

در‮ ‬ترکی‮ ‬به‮ ‬چنین‮ ‬شکلی‮ ‬در‮ ‬آمده‮ ‬است:

Amarzuen Nibru-‭(‬d)a Enlil-‭(‬l‭)‬ə ad‭ ‬-‭(‬a)par‭(‬t‭)(‬dırıl)d-ı‭ ‮

‬

آمارسین-نیبورو‮ ‬دا‮ ‬-انلیل‮ ‬له-‮ ‬آد‮ ‬آپارت‮(‬د‮) ‬دیریلدی‮( ‬آدلاندیریلدی-‮ ‬آدی‮ ‬چکیلدی‮)

آمارسین-در‮ ‬نیبور-‮ ‬به‮ ‬وسیله‮ ‬ی‮ ‬-انلیل‮ ‬-‮ ‬انتخاب‮ ‬شد.‮ ( ‬نامش‮ ‬آشکار‮ ‬شد‮ ‬به‮ ‬معنی‮ ‬برگزیده‮ ‬شدن‮)

دو‮ ‬جمله‮ ‬را‮ ‬با‮ ‬هم‮ ‬مقایسه‮ ‬کنید.‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬سومری‮ ‬شکل‮ ‬باستانی‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬ترکی‮ ‬ست.

و‮ ‬تغییرات‮ ‬به‮ ‬خوبی‮ ‬دیده‮ ‬میشود.‮ ‬چنین‮ ‬تغییرات‮ ‬و‮ ‬یگانگی‮ ‬در‮ ‬رابطه‮ ‬با‮ ‬زبانهای‮ ‬فارسی‮ ‬و‮ ‬انگلیسی‮ ‬و‮ ‬آلمانی‮ ‬وجود‮ ‬ندارد.‮

این‮ ‬رابطه‮ ‬تنها‮ ‬با‮ ‬زبان‮ ‬های‮ ‬اتصالی‮ ‬به‮ ‬خصوص‮ ‬ترکی‮ ‬برقرار‮ ‬است.

روش‮ ‬جمله‮ ‬بندی‮ ‬و‮ ‬بیان‮ ‬در‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬ترکی‮ ‬زیر‮ ‬نیز‮ ‬مانند‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬سومری‮ ‬ست:

ساختمان‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬سومری‮ ‬بالا‮ ‬مانند‮ ‬جمله‮ ‬ی‮ ‬ترکی‮ ‬ زیرا‮ ‬ست:

‏d=t

قانونمند.

Kərəm Ərz rum-da Əsli-‭ ‬lə ad‭ ‬-apar(d‭)‬-dırıldı‭ (‬ad-landı‮(

کرم-اصلی-له-ارض‮ ‬روم-دا‮ ‬-‮ ‬آد-آپار‮ ‬دیریلدی‮ ( ‬آد‮ ‬آپار‮ ‬دیرماق‮)

کرم‮ ‬در‮ ‬ارض‮ ‬روم‮ ‬-‮ ‬بوسیله‮ ‬ی‮ ‬اصلی-‮ ‬انتخاب‮ ‬شد‮(‬اسم‮ ‬برده‮ ‬شد-‮ ‬نامش‮ ‬آشکار‮ ‬شد-منظور‮ ‬انتخاب‮ ‬شد‮)

نگاه‮ ‬به‮ ‬پدیده‮ ‬ها‮ ‬-و‮ ‬انعکاس‮ ‬شان‮ ‬در‮ ‬جمله-‮ ‬در‮ ‬حالت‮ ‬کلی‮ ‬مانند‮ ‬نگاه‮ ‬زبانی‮ ‬در‮ ‬ترکی‮ ‬ست.

در‮ ‬جملات‮ ‬ترکی‮ ‬اصل‮ ‬کلی‮ ‬و‮ ‬معمولی‮ ‬این‮ ‬است‮ ‬که‮ « ‬جزئیات‮ ‬اول،‮ ‬کلیات‮ ‬بعد‮ ‬میاید.‮ ‬یعنی‮ ‬فرعیات‮ ‬در‮ ‬آغار،‮ ‬اجزاء‮ ‬اصلی‮ ‬بعد‮ ‬میایند:‮ ‬علت،‮ ‬چگونگی‮ ‬طرز‮ ‬نگاه‮ ‬به‮ ‬پدیده‮ ‬هاست.‮

مانند:‮ ‬xumar göz-dən yaş gəlır‮ ‬خمار‮ ‬گؤز-دن‮ ‬یاش‮ ‬گلیر:‮ ‬از‮ ‬چشم‮ ‬خمار‮ ‬اشک‮ ‬میاید

pəncərə-dən daş ləlir‭ ‬پنجره-دن‮ ‬داش‮ ‬گلیر:‮ ‬از‮ ‬پنجره‮ ‬سنگ‮ ‬میاد

1خمار-‮ ‬2‮ ‬گؤز‮ ‬دن-3‮ ‬یاش‮ ‬-4‮ ‬گلیر

1خمار-2‮ ‬از‮ ‬چشم‮ ‬-3اشک-4میاید

خمار‮ ‬نسبت‮ ‬به‮ ‬چشم‮ ‬و‮ ‬چشم‮ ‬نسبت‮ ‬به‮ ‬اشک‮ ‬به‮ ‬ترتیب‮ ‬از‮ ‬جز‮ ‬به‮ ‬کل‮ ‬قرار‮ ‬گرفته‮ ‬اند.‮ ‬این‮ ‬ترتیب‮ ‬میتواند‮ ‬کمی‮ ‬عوض‮ ‬شود:

یاش‮ ‬خمار‮ ‬گؤز‮ ‬دن‮ ‬گلیر.‮ ‬اشک‮ ‬از‮ ‬چشم‮ ‬خمار‮ ‬میاید.‮ ‬یا‮ ‬سنگ‮ ‬از‮ ‬پنجره‮ ‬میاید.‮

در‮ ‬جملات‮ ‬سومری‮ ‬هم‮ ‬مانند‮ ‬این‮ ‬ترتیبات‮ ‬و‮ ‬اندکی‮ ‬تغییر‮ ‬وجود‮ ‬دارد:‮ ‬اما‮ ‬اساسا‮ ‬مثل‮ ‬جملات‮ ‬ترکی‮ ‬با‮ ‬فاعل-مفعول-فعل

‎‮ ‬S-O-V

ردیف‮ ‬میشوند.‮ ‬مگر‮ ‬اینکه‮ « ‬تکیه‮» ‬ی‮ ‬خاصی،‮ ‬روی‮ ‬کلمه‮ ‬ای‮ ‬وجود‮ ‬داشته‮ ‬باشد‮ ‬و‮ ‬ترتیب‮ ‬تغییر‮ ‬کند.

‏aşak-da‭ ‬-gal‭ ‬جمله‮ ‬سومری.‮

ترکی‏‭ ‬ekin geniş´dir‭ ‬مزرعه‮ ‬گسترده‮ ‬و‮ ‬بزرگ‮ ‬است‮ ‬-‮ ‬دور.‮ ‬

فعل‮ ‬در‮ ‬آخر‮ ‬قرار‮ ‬گرفته‮ ‬است.

منبع:01‮ ‬Hübner‭ & ‬Reizammer‭ „‬Inim Kiengi‭ ‬2-2,‭ ‬Sumerisch in Wort und Schrift‭“

Marktredwitz-1987‭ ‬s.‭ ‬74-75

جمله‎‮ ‬ی‮ ‬سومری:‮

Nanna-ra Urnammu-‭(‬ke‭) ‬e-ani mu-na-du‭

Falkenstein,‭ ‬A.‭ …‬.‭ ‬S.‭ ‬51-52منبع‮

ترجمه:

برای‮ ‬ناننا‮ ‬،‮ ‬او‮ ‬رامو‮ ‬،‮ ‬خانه‮ ‬اش‮ ‬را‮ ‬ساخته‮ ‬است‮

‬ترکی:

Nanna´ya Urnammu evini tikibdi

-----

سومری:

e-a(k‭) ‬en-ki,‭ ‬ke temenmu-si-ge

بنای‎‮ ‬خانه‮ ‬را‮ ‬انکی‮ ‬گذاشت..‮

ev´in en-ki temelini goydu

مفعول‮ ‬خانه‮ ‬پیش‮ ‬از‮ ‬فاعل‮ ‬آمده.‮ ‬صفحه‮ ‬ی146‮ ‬ب.کری-‮ ‬سومریان.

ama Ba-u

e Sil-bu-bu-ta

Gu-de-a

nam-ti mu-na-si

ص‮ ‬142‮ ‬.F.‭ ‬Delitzsch

-----------------

ترکی

ana Bu-a

ev-də,‭ ‬Sil-bu-bu ev-in-də

Gu-de-a ya‭

dirilik yaratdi

اول‮ ‬عناصر‮ ‬فرعی-‮ ‬دوم‮ ‬عناصر‮ ‬اصلی‮

مادر‮ ‬Ba-u‮ ‬در‮ ‬معبد‮ ‬Sil-bu-bu‮ ‬برای‮ ‬Gu-de-a‮ ‬زندگی‮ ‬بخشید

-----

این‮ ‬نزدیکی‮ ‬و‮ ‬مانندگی‮ ‬کم‮ ‬و‮ ‬بیش‮ ‬در‮ ‬قسمتهای‮ ‬دیگر‮ ‬دستور‮ ‬زبان‮ ‬نیز‮ ‬وجود‮ ‬دارد.‮

این‮ ‬نزدیکی‮ ‬ها‮ ‬و‮ ‬گاها‮ ‬یگانگی‮ ‬ها‮ ‬بعد‮ ‬از‮ ‬پنج‮ ‬شش‮ ‬هزاره‮ ‬اهمیت‮ ‬ویژه‮ ‬دارد.

add-am‭ ‬پدرام

atam‭ ‬در‮ ‬ترکی

e-mu‭ ‬خانه‮ ‬ام

ev-im‭ ‬درترکی

add-ani‭ ‬پدرش‭

ata‭ ‬-ni‭= ‬atasi‭ ‬در‮ ‬ترکی‭

En-lil-la‭ ‬به‮ ‬طرف‮ ‬انلیل

En-li-lə‭ ‬در‮ ‬ترکی

فعل‮ ‬هستن‮ ‬و‮ ‬بودن

en‭ ‬=بودن-‮ ‬هستن‮ ‬-‮ ‬وجود‮ ‬داشتن ‬var olmaq‭

en
in هم تلفظ و نوشته میشود

:en‭ ‭

هستم‮ ‬-‮ ‬هستی-‮ ‬هست‮

eş‭ ‬هستید‭ ‭ ‬

seiend; beingوجود ،هستی enیا ena

am‭ ‬ وan‭ ‬ :

seiend

وجود ، هستی

--------

Delitzsch‭ ‬ص‮ ‬93

ترکی:

olan
olmaq
varam-varsan-var
var- dılar

وقتی‮ ‬از‮ ‬زاویه‮ ‬ی‮ ‬نگاه‮ ‬دو‮ ‬زبان‮ ‬به‮ ‬فنومنها‮ ‬می‮ ‬نگریم‮ ‬یگانگی‮ ‬آنها‮ ‬شگفت‮ ‬انگیز‮ ‬است.‮ ‬علت‮ ‬مسئله‮ ‬پیوند‮ ‬ریشه‮ ‬ای‮ ‬دو‮ ‬زبان‮ ‬است.

22.‮

/‭ ‬d‭ \ ‬utu kur-kur-ra di-bi-še‭ ‬3‭ ‬kud-‭ ‬/‭ ‬de‭ ‬3‭ \

‮(‬منبع‮ ‬EPSD‭ = ‬Die Pennsylvania sumerischen Wörterbuch‮)

Utu who decrees judgments for all countries

Utu‭ ‬اسم

kur:

mountain,‭ ‬land‭

di=law‭ ‬قانون

Kud:قطع‮ ‬کردن‮ ‬-‮ ‬بریدن‮

kəsmək‭=‭ ‬qit-maq‭‬

‬to cut

kud‭ [‬CUT‭] ‬wr.‭ ‬kud‭; ‬gur5‭ "‬to break off,‭ ‬deduct‭; ‬to separate,‭ ‬cut off‭; ‬to cut‭; ‬to incise‭; ‬to decide‭; ‬to make clear‭" ‬Akk.‭ ‬harāşu‭; ‬napādu‭; ‬parāsu‭; ‬harāşu‭; ‬parāsu‭; ‬harāşu

معنی‮ ‬جمله:

Utu yer-yer qanun kəsdi(qitdi‮(

اوتو‮ ‬به‮ ‬همه‮ ‬سرزمین‮ ‬ها‮ ‬قانون‮ ‬وضع‮ ‬کرد.

32.

‎‮]‬igi‭]‬-ni kur-ra bi2-in-la2

gözün dağ-a saldi‭ ‬منظور

He has lifted his gaze over the mountains

o baxışın çölə dağlara saldı

معنی‮ ‬جمله:

او‮ ‬چشم‮ ‬به‮ ‬کوهستان‮ ‬دوخت.‮ ‬نگاه‮ ‬خود‮ ‬را‮ ‬متمرکز‮ ‬کوهستان‮ ‬و‮ ‬سرزمین‮ ‬کرد.‮

گوُز‭ ‬ eye‭ ‬چشم‭ ‬:igi

سرزمین-‎‮ ‬کوهستان‮ ‬-کوه‭ ‬:kur