ترامپ و انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس

اما دولت آینده ترامپ شاید بخواهد برای جلب رضایت اسرائیل یک امتیاز بی‌سابقه به متحدش بدهد: انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس - شهری که بنا بر قوانین بین‌المللی و پنج دهه موضع رسمی دولت‌های آمریکا، شرقش بخشی از سرزمین‌های اشغالی است. فلسطینیان شرق بیت المقدس را برای پایتخت کشور مستقل آینده خود در نظر دارند.

اسرائیل در جنگ ژوئن ۱۹۶۷ (جنگ شش روزه) شرق بیت المقدس را از اردن گرفت و در دهه ۱۹۸۰ میلادی 'یکپارچه' و پایتخت بودن آنرا رسما به قانون اساسی‌اش اضافه کرد که اعتراضات دیپلماتیک گسترده‌ای در پی داشت.

منخم کلاین، استاد تاریخ و علوم سیاسی دانشگاه بارایلان اسرائیل، می گوید: "اگر آمریکا سفارتش را به بیت المقدس منتقل کند اول از همه این کار از نظر سمبولیک اقدامی علیه اجماع جامعه بین‌المللی خواهد بود که بیت المقدس غربی را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت نشناخته است."

ژوئن سرنوشت ساز

مشاوران آقای ترامپ گفته‌اند که وعده‌اش درباره انتقال سفارت آمریکا جدیست.

این تصمیم می‌تواند احساسات عمومی را در جهان اسلام تحریک و شکاف دیپلماتیک عمیقی بین آمریکا و متحدانش عرب و حتی اروپایی‌اش ایجاد کند ولی از نظر سیاسی برای آقای ترامپ کار راحتی خواهد بود.

کنگره آمریکا در سال ۱۹۹۵ میلادی با تصویب قانونی دستور انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس را صادر کرد ولی مصوبه به خاطر هزینه بالایی که برای منافع آمریکا دارد هیچ‌گاه اجرا نشده است. روسای جمهوری آمریکا - بیل کلینتون، جورج بوش و باراک اوباما - طی دو دهه گذشته هر شش ماه یک دفعه با امضای دستورالعملی اجرای مصوبه کنگره را به تاخیر انداخته‌اند. اما حالا کاخ سفید به دست میلیاردری افتاده که به جنجال علاقه دارد و غیرقابل پیش بینی است.

به علاوه در ماه ژوئن امسال - که از قضای روزگار مصادف است با پنجاهمین سالگرد جنگ شش روزه و اشغال شرق بیت المقدس - دونالد ترامپ باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد رویه گذشته را ادامه بدهد یا این که با خودداری از امضای دستورالعمل مذکور، دستور کنگره مبنی بر انتقال سفارت به بیت المقدس را اجرا کند.

منخم کلاین می‌گوید امکان این که ترامپ بخواهد شش ماه دیگر یک "هدیه‌ای تاریخی" به اسرائیل بدهد زیاد است زیرا این کار می‌تواند "حامیان یهودی‌اش، اعضای یهودی خانواده‌اش و مشاوران راستگرای رادیکالش را خوشحال کند."

او می‌افزاید اگر دونالد ترامپ سفارت را به بخش عمدتا یهودی نشین غرب بیت المقدس ببرد و بگوید که آینده شرق بیت المقدس باید در مذاکرات تعیین شود، شاید تا حدی خسارات احتمالی را کاهش بدهد، اما اگر تصمیمش بر اساس این موضع باشد که آ‌مریکا بیت المقدس واحد را به عنوان پایتخت ابدی اسرائیل به رسمیت می‌شناسد، بحران بزرگی به راه خواهد افتاد.

هشدار جان کری

فلسطینی‌ها هم مساله را بسیار جدی گرفته‌اند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه متوسل شده تا جلوی تصمیم احتمالی دونالد ترامپ را بگیرد.

محمد اشتیه، مشاور ارشد آقای عباس، گفته است: "اگر دولت آینده آمریکا بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد و سفارتش را از تل آویو به بیت المقدس ببرد، این کار به نظر ما پایان راه حل دو کشور برای دو ملت خواهد بود."

هفته پیش جان کری، وزیر امور خارجه‌ آمریکا هم هشدار داد که انتقال سفارت برای روابط اسرائیل با اردن و مصر پیامدهای جدی خواهد داشت. او گفته است: "انفجاری بزرگ در منطقه رخ خواهد داد- نه فقط در کرانه غربی یا در داخل اسرائیل بلکه در سراسر منطقه خاورمیانه."

به نظر می‌رسد که سیاست ایالات متحده در قبال اسرائیل و فلسطینی‌ها به زودی گردشی محسوس به راست خواهد داشت. سفیر آینده آمریکا در اسرائیل، دیوید فریدمن، خودش از طرفداران سرسخت شهرک سازی‌هاست و بر انتقال سفارت به بیت المقدس تاکید دارد.

راست‌گرایان اسرائیل دونالد ترامپ را متحد ایدئولوژیک خود می‌دانند و به قدرت رسیدنش را فرصتی تاریخی می‌دانند.

نفتالی بنت، رهبر حزب راست افراطی خانه یهودی، اعلام کرده که قصد دارد به زودی طرح ضمیمه کردن شهرک معاله ادومیم در حوالی شرق بیت المقدس - که در حال تبدیل شدن به شهری با جمعیت ۴۰ هزار نفر است - را به پارلمان (کنست) ارائه کند.

این طرح در حزب حاکم لیکود مخالفان زیادی دارد اما معلوم نیست که بنیامین نتانیاهو بتواند در برابر آن بایستد. نخست وزیر اسرائیل این روزها در موقعیت سیاسی متزلزلی قرار دارد. او مشغول پاسخ دادن به سوالات کارآگاهان پلیس است که می‌گویند مدارکی دال بر احتمال فساد مالی وی پیدا کرده‌اند. رسانه‌های اسرائیل تقریبا هر روز پر است از گمانه زنی درباره احتمال تفهیم رسمی اتهامات و کناره‌گیری‌ نخست وزیر در آینده نه چندان دور.

در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، مذاکرات صلح به جایی نرسید و روند شهرک سازی‌های اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطینیان - هر چند با احتیاط - ادامه یافت، حالا در ‍آستانه ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، بیشتر ناظران به احیای روند صلح خوش بین نیستند و انتظار دارند پروژه شهرک سازی‌ شتاب تازه‌ای پیدا کند.