آیا شیعیان همگی طرفدار بشار اسد هستند؟

 "کسانی که برای جهاد به سوریه  می‌روند، از دستورات دینی مرجعیت نافرمانی می‌کنند".

مقتدی صدر نیز پیش از این با جریان اعزام گروه‌های نظامی عراقی به سوریه برای دفاع از بشار اسد مخالفت کرده و از اعزام گروه‌های منسوب به خود نیز ممانعت کرده بود. نیروهای نظامی وابسته به وی که به "سرایا السلام" معروف هستند و اکنون در موصل و مناطق دیگری از شمال و غرب عراق با گروه داعش در حال جنگ هستند هرگز به سوریه پا نگذاشته و سابقه دفاع از اسد را در کارنامه خود ندارند.

گروه‌های نظامی متعدد دیگری نیز تاکنون از رفتن به سوریه برای دفاع از بشار اسد پرهیز کرده‌اند. گروه‌های نزدیک به آیت‌الله سیستانی در بین مجموعه حشد الشعبی از جمله "لواء علی الأکبر" و "سرایا العتبة العباسیة" و "سرایا العتبة العلویة" و "سرایا العتبة الحسینیة" بنا به توصیه سیستانی هیچ گونه حضور برون مرزی خارج از عراق چه در سوریه یا یمن و امثال آن نداشته و ابراز نظر موافقی در این زمینه نیز اتخاذ نکرده‌اند

در نقطه مقابل، گروه‌های نظامی شیعی عراقی فعال در سوریه به تعداد محدودی از گروه‌های نظامی حشد الشعبی محدود بوده و همگی در دایره نفوذ و حمایت مستقیم جمهوری اسلامی قرار دارند. "حزب الله النجباء"، "عصائب اهل الحق"و "سرایا الخراسانی" از بارزترین این گروه‌ها هستند.

در حوزه قم نیز به جز تعداد بسیار محدودی از مراجع نزدیک به حکومت یا دارای سابقه بنیادگرایی شیعی تا کنون فتوای قابل توجهی در دفاع از اعزام گروه‌های شیعی از کشورهای مختلف به سوریه صادر نشده است. تنها فتاوی ثبت شده در این باب از کاظم حائری و نیز محمد صادق روحانی است. حائری از رهبران دینی حزب الدعوه عراق و نزدیک به جمهوری اسلامی است و روحانی علی‌رغم داشتن مواضع ضد نظام، دارای گرایشهای شیعی بنیادگرایانه‌ای است. اما از مراجع برجسته قم تا کنون هیچ فتوایی در این باب صادر نشده است.

در بین روحانیون برجسته شیعی در ردیف پایین‌تر از مراجع نیز اظهار نظر‌های متعددی در دفاع از آرمان‌های آزادی‌خواهانه مردم سوریه در اعتراض به رژیم بعث حاکم و انتقاد از مشارکت گروه‌های شیعی در دفاع از بشار اسد ثبت و گزارش شده است. هانی فحص، روحانی برجسته شیعی لبنانی از موارد بارزی از این دسته است. وی به صراحت بیماری سوریه را استبداد نظام شمرده و دفاع از آن را ناروا شمرد.

حق نشر عکسREUTERSImage captionگروه‌های متنوع شرکت کننده در سوریه از عامل دین برای شعله‌ور کردن بیشتر تنور جنگ و پیشبرد مصالح سیاسی خود بهره می‌برند. هر دو گروه شیعی و سنی مشارکت‌کننده در سوریه بدون برخورداری از مشروعیت دینی کافی به این جنگ پا گذاشته‌اند

داده‌های فوق نشانگر این واقعیت است که صحنه درگیری جاری در سوریه بیش از آن که دینی باشد سیاسی است. گروه‌های متنوع شرکت کننده در این درگیری از عامل دین برای شعله‌ور کردن بیشتر تنور جنگ و پیشبرد مصالح سیاسی خود بهره می‌برند. هر دو گروه شیعی و سنی مشارکت‌کننده در سوریه بدون برخورداری از مشروعیت دینی کافی به این جنگ پا گذاشته‌اند.

به کارگیری زبان دینی پر رنگ و غلیظ در کنار ترویج هراس از دیگری به رفع کمبود مشروعیت دینی جنگ در سوریه یاری می‌رساند. گروه‌های فعال شیعی و سنی در سوریه همگی نام‌های دینی الهام‌بخش علیه دیگری داشته و مفهوم هراس از دیگری را القاء می‌کنند. گروه‌های شیعی از یک سو بر هراس از ویران شدن مزارهای مقدس شیعی تکیه کرده و از آن مجوزی برای مشروعیت مشارکت در جنگ سوریه ساخته اند و گروه‌های سنی از نشر تشیع در سوریه و ترویج بدعت‌ها و انحرافات دینی شیعیان، ابزاری برای جلب حمایت اکثریت سنی جهان اسلام ساخته‌اند.

این در حالی است که ماهیت حمایت ایران از سوریه با حمایت روسیه از آن تفاوت چندانی ندارد. هر دو کشور دارای منافع متعدد امنیتی و سیاسی و اقتصادی در سوریه هستند و نگران از بین رفتن آنها با زوال اسد هستند و از این رو با همه توان خود به حفظ رژیم اسد می‌پردازند. در نقطه مقابل حمایت ترکیه و عربستان و قطر از زوال بشار اسد نیز ناشی از وجود منافع مشخصی در سوریه برای آنان است.

بنابراین تصور حمایت همگانی شیعیان از بشار اسد تصوری مغایر واقع است که از سوی جمهوری اسلامی با هدف بسیج عمومی به نفع بشار اسد انجام می‌پذیرد و با هدف شیعه‌ستیزی از سوی تندروان سنی تایید و ترویج می‌شود.