روحانی با هشدار خامنه‌ای چه می‌کند؟

با هشدارهای جدید و صریح آیت‌الله خامنه ای، اکنون پرسش اصلی این است که حسن روحانی تا چه اندازه این هشدارها را جدی خواهد گرفت و آیا رویه اخیر خود در مبارزات انتخاباتی را تغییر خواهد داد یا نه.

او که ظاهرا امید چندانی به مقاومت اصلاح طلبان در دفاع از خود ندارد و از پشتیبانی کسی مانند اکبر هاشمی رفسنجانی نیز محروم شده، اکنون در مقابل یک دو راهی بزرگ قرار گرفته است و می داند تغییر این رویه و در پیش گرفتن رویکردی آرام و غیرتهاجمی می تواند به بهای ریزش آرای او تمام شود و اصرار بر ادامه روش چند روز گذشته اش به رویارویی اش با آیت الله خامنه‌ای.

حسن روحانی کدام راه را برمی‌گزیند و آیا می تواند به وجود راه سومی امیدوار باشد؟

آیت‌الله خامنه‌ای، در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بارها با ارجاع به مناظره های انتخاباتی نامزدها، سخنان آنان و از جمله سخنان دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، را تایید کرده و آن را نشانه حقانیت و درستی اظهارات خود و قضاوت جمهوری اسلامی در باره آمریکا دانسته بود، اما او اکنون به تندی روش رقابت های انتخابات ریاست جمهوری در ایران را مورد انتقاد قرار داده است

به عنوان نمونه، آقای خامنه‌ای روز ۲۸ مهرماه سال گذشته گفت: "شما نگاه کنید این وضع انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را؛ به دو نفر رسیده‌اند، شما نگاه کنید مناظرات اینها را، ببینید با هم چه کار دارند می کنند، به هم چه می‌گویند! یکی از این دو نفر هم رئیس‌جمهور خواهد شد."

در مثالی دیگر، او روز ۱۹ اسفند سال گذشته نیز پس از روی کار آمدن آقای ترامپ گفت: "ما از این آقایی که تازه آمده، متشکریم؛ تشکر ما به‌خاطر این است که زحمت ما را کم کرد و چهره‌ واقعی آمریکا را نشان داد. کاری که ما در طول سی و چند سال [درباره‌] فساد سیاسی، فساد اقتصادی، فساد اخلاقی، فساد اجتماعی در دستگاه حاکمه‌ آمریکا دائم می گفتیم، این آقا آمد در دوره‌ انتخابات و بعد از انتخابات، این را علنی و عریان کرد."

با وجود این، وقتی موضوع به ایران برمی گردد، رهبر ایران تلقی و انتظار دیگری از نامزدهای ریاست جمهوری دارد.

سخنان امروز (چهارشنبه ۱۰ مه/ ۲۰ اردیبهشت) آقای خامنه ای را می‌توان به مثابه انتقاد شدیداللحن او از شیوه رقابت ها، و دستورالعملی برای تغییر فضای کارزارهای انتخاباتی در فرصت باقی مانده تبلیغاتی دانست.

حق نشر عکسKHAMENEI.IR

بسیار دشوار است که کسی جز حسن روحانی را مخاطب سخنان تهدیدآمیز آیت‌‎الله خامنه‌ای قلمداد کرد. آیت الله خامنه‌ای در جمع فرماندهان و اعضای دانشگاه امام حسین گفته است: "اگر کسی بخواهد در انتخابات برخلاف امنیت کشور اقدامی انجام دهد، قطعاً با واکنش و سیلی سختی مواجه خواهد شد."

آقای خامنه‌ای تنها چند روز پس از تغییر روش حسن روحانی در جریان کارزارهای انتخاباتی و در پیش گرفتن رفتاری تهاجمی در قبال رقبای اصولگرای خود این سخنان را مطرح کرده در حالی که در مقابل حملات همه جانبه اصولگرایان به آقای روحانی سکوت کرده بود.

ارجاعات و اشارات آیت‌الله خامنه‌ای صریح‌تر از آن است که بتوان مخاطب آن را همه نامزدها، و نه فقط حسن روحانی دانست.

او در جواب انتقادهای حسن روحانی از نمایش شهرهای موشکی زیرزمینی و شعارنویسی روی موشک ها گفته است:" شهرهای موشکی پشتوانه و ضامن امنیت شهرک های صنعتی است... ما موشک داریم و موشک های ما بسیار دقیق است... زدودن فقر و محرومیت از جامعه، همچون نشانه گرفتن حیفا و تل آویو، یک هدف اصلی و اساسی است."

حق نشر عکسMIZAN

رهبر جمهوری اسلامی همچنین در هشداری که باز مخاطب آن تنها می تواند حسن روحانی باشد، گفته است:" آقایان کاندیداها مراقب باشند گسل‌های اعتقادی، جغرافیایی، زبانی و قومی را در کشور تحریک نکنند."

وی امروز نیز بار دیگر با تایید رویکرد نامزدهای اصولگرا، از همه نامزدها خواسته است: "قاطعانه در برنامه ها و اظهارات خود بگویند مسایل اقتصادی و معیشت مردم اولویت آنها است و برای حل مشکلات اقتصادی تلاش خواهند کرد."

طبیعی است که مخاطب این توصیه یا دستور نیز حسن روحانی باشد چرا که شعار اصلی و محوری ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف چیزی جز مسایل اقتصادی و معیشت مردم نبوده است.

حملات خوب، حملات بد

شدت حملات ابراهیم رئیسی و محمد باقر قالیباف در چند هفته گذشته و اکنون حملات متقابل حسن روحانی در مناظره ها، فیلم های تبلیغاتی و سخنرانی های آنها به گونه‌ای بوده که به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی آنچه اتفاق می افتد نه مناظره، بلکه محاکمه نظام است.

فارغ از قضاوت گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی یا گروه هایی از مردم، حتی تصویر نهایی و کلی شکل گرفته از سخنان شش نامزد تایید صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان چیزی جز این نبوده که نظام جمهوری اسلامی تقریبا در تمامی عرصه ها ناموفق و ناکام بوده است: از محیط زیست گرفته تا آزادی های سیاسی و مدنی؛ از رشد و توسعه اقتصادی گرفته تا توزیع عادلانه ثروت و عدالت اجتماعی؛ از استقرار معنویت و ارزش های دینی گرفته تا رفع تبعیض های جنسیتی، مذهبی، زبانی و قومی.

حق نشر عکسMEHRImage captionبه نظر می‌رسد که آنچه مایه نگرانی آیت‌الله خامنه‌ای شده، فقط انتقادها و حملات حسن روحانی و شعارهایی است که در حمایت تمام عیار از میرحسین موسوی ومهدی کروبی در میتینگ های انتخاباتی او سر داده می شود

هر یک از نامزدها، بخشی از این کارنامه تقریبا چهل ساله را به تندی به نقد کشیده است و وقتی مجموعه این انتقادها کنار هم قرار می‌گیرد، نتیجه چیزی شسکت و ناکامی نظام جمهوری اسلامی در کلیت خود برای رسیدن به حتی ابتدایی ترین شعارها و خواسته هایش نیست.

تصویری که نامزدهای اصولگرا از میزان فقر و شکاف طبقاتی به نمایش گذاشته اند، حتی از سوی تندترین گروه‌‌های مخالف جمهوری اسلامی چنین صریح و مستند ارایه نشده بود.

در مقابل او، حسن روحانی هم بر مسایلی چون حقوق شهروندان، حقوق اقلیت ها و رویکردهای سختگیرانه رقیبان خود در حوزه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تاکید می کند.

با این همه، به نظر می رسد که آنچه مایه نگرانی آیت الله خامنه ای شده، فقط انتقادها و حملات حسن روحانی و شعارهایی است که در حمایت تمام عیار از میرحسین موسوی ومهدی کروبی در میتینگ های انتخاباتی او سر داده می شود.

آیت الله خامنه ای اعتراضات و ناآرامی های پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ را نتیجه "حماقت دشمنان" خوانده و گفته است: "امنیت برای کشور و مردم به تبع آن برای من بسیار مهم است و باید در انتخابات، امنیت به طور کامل حفظ شود."

این اشارات صریح تر از آن است که اصلاح طلبان و حسن روحانی در درک آن مشکلی داشته باشند، اما ظاهرا برای رفع هرگونه تردید در این زمینه، آن گونه که مصطفی تاجزاده خبر داده است، سازمان اطلاعات سپاه با احضار شماری از حامیان آقای روحانی، به آنان هشدار داده که در روزهای باقی مانده تا انتخابات سکوت پیشه کنند؛ هشداری که در صورت نادیده گرفته شدن ممکن است به دور تازه ای از بازداشت ها بینجامد.

فرق امسال با چهار سال پیش چیست؟

درست چهار سال قبل، دو سه هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲، آیت الله خامنه ای در همین دانشگاه امام حسین در جمع فرماندهان و اعضای سپاه پاسداران در باره انتخابات سخن گفت؛ اما با لحن و بیانی بشدت متفاوت از سخنرانی امروزش. در این چهار سال چه اتفاقی افتاده است ؟ چرا لحن او چهار سال پیش چنان نرم بود و امروز چنین تند است؟

آیت الله خامنه ای، روز ششم خرداد ۱۳۹۲ به سپاهیان گفت: "هیچ مانعی ندارد که شما به یکی علاقه‌مند باشید، بنده به یکی دیگر ... آحاد مردم با هم کدورت بیجا درست نکنند... خود داوطلبان محترم هم باید رعایت کنند. کار را با حماسه، با شور، با غیرتمندی، اما بدون چالش، بدون منافرت پیش ببرند. ظرافت کار اینجا است که ممکن است سکون و سکوت و جمود و خمودگی وجود نداشته باشد، نشاط باشد، تحرک باشد، در میدان و در عرصه گفتگو باشد - گفتگوهای گرم و داغ - درعین‌حال نفرت‌پراکنی نباشد؛ این می شود. این یک نکته‌ای است که آقایان داوطلبان محترم خوب است که رعایت کنند."

او در آن زمان، حتی تا آنجا پیش رفت که بر عقلانیت، یکی از شعارهای اصلی حسن روحانی هم تاکید کرد و گفت: "در تبلیغات انتخاباتی، در شعارهای انتخاباتی، آنچه که اهمیت دارد، این است که مواضع عزت‌آفرین و صحیح و عاقلانه و حکیمانه‌ انقلاب و نظام تثبیت شود."

در آن هنگام، محور و موضوع اصلی انتخابات، بحران هسته ای و پیامدهایش بود و بر مواضع "عزت آفرین، صحیح و عاقلانه" تاکید می شد، اکنون اما، چهار سال از آن روزها گذشته است. پرونده فعالیت های هسته ای با برجام از بحران خارج شده، بخش عمده ای از تحریم های هسته ای، از جمله صدور و فروش نفت برطرف شده و مهم تر از همه، کسی از محتمل بودن جنگ سخن نمی گوید.

آیا آیت الله خامنه ای اکنون از رفع آن تهدیدها آسوده خاطر شده و ترجیح می دهد کسی آن گونه که گفته، با تشکیل دولت "انقلابی و جهادی" اولویت خود را رفع مشکلات معیشتی محرومان بداند نه تمرکز بر وعده های سیاسی و حقوق شهروندی؟

آیا حتی اگر چنین هم باشد، او حاضر خواهد شد برای شکل‌گیری چنین دولتی، در عمل هم دست به اقدام بزند و ریسک بروز دوباره اعتراضات و ناآرامی ها را بپذیرد؟

پاسخ دادن به چنین پرسش هایی در فضای ملتهب پیش از انتخابات به سادگی ممکن نیست و نه تنها به اراده آیت‌الله خامنه‌ای و نهادهای تحت نظر او از جمله سپاه پاسداران بستگی دارد، بلکه در عین حال منوط است به نحوه واکنش حسن روحانی و بدنه هوادار او.