احداث پارک بر روی قلعه های ساسانی در کرمان!

حريم درجه يک قلعه‌هاي تاريخي "دختر" و "اردشير" واقع در بافت تاريخي کرمان که يادگاراني از دوران اردشير بابکان، سر سلسله پادشاهي ساساني است اين روزها به دليل ساخت و ساز و احداث يک پارک توسط شهرداري اين شهر، محل فعاليت و تردد بولدوزر و ديگر ماشين‌هاي سنگين است.

 

شهرداري کرمان در اقدامي تازه با ساخت يک پارک، موجبات تخريب قلعه‌هاي تاريخي دختر و اردشير را فراهم کرده‌است. اين در حالي‌است که اين قلعه و بافت تاريخي پيرامون آن با 100 اثر ثبت ملي يکي از گزينه‌ها براي ثبت در فهرست آثار جهاني است.

 

اين در حالي‌است که هم قدمت و هم ارزش‌هاي تاريخي و معماري اين دو بنا، حفاظت و نگهداري از آنها را بيش از پيش لازم کرده‌است. با اين وجود اما از سوي اداره کل ميراث فرهنگي استان کرمان تا کنون هيچ اقدامي در خصوص مرمت يا کاوش‌هاي باستاني آنها صورت نگرفته‌است.

 

تجاوز به حريم اين بناها پيش از اين به شکل خانه‌سازي در حاشيه تپه محل واقع شدن آنها بود و در جديدترين مورد شهرداري کرمان در حال ساخت پارکي در اين منطقه است که با توجه به ساخت و سازها و معماري به کار رفته در آن که بي شباهت به باغ‌هاي مشرق زمين و کشورهاي چين و ژاپن نيست به هيچ وجه سنخيتي با اين سازه‌هاي باستاني ندارد.

 

علاوه بر اين تردد بولدوزور و ديگر ماشين‌هاي سنگين در اين منطقه و خاک‌برداري و خاک‌ريزي به وسيله آنها موجب شده سلامت سازه‌هاي اين بناهاي تاريخي و به ويژه قلعه دختر به شکل خطرناکي تهديد شود.

 

اين در حالي است که بر اساس قانون، اين منطقه جزو عرصه قلعه‌هاي تاريخي است و شهرداري و ديگر دستگاه هاي اجراي اجازه ساخت و ساز و تجاوز به آن را ندارند.

 

علاوه بر اين بر اساس اعلام مسئولان اداره کل ميراث فرهنگي کرمان قرار بود طرح حفاظتي قلعه دختر و قلعه اردشير از برنامه‌هاي اصلي پايگاه تاريخي شهر کرمان باشد؛ با اين حال اما آنگونه که از شواهد بر مي‌آيد کمترين محافظت و نگهداري از اين آثار تاريخي صورت نمي‌گيرد.

 

"قلعه دختر" يا "قلعه گواشير" از معروفترين آثار تاريخي در شرق شهر کرمان به حساب مي‌‌آيد. تاريخ‌دانان زمان ساخت اين قلعه را به حدود سال 220 پيش از ميلاد و هنگام فتح کرمان به دست اردشير بابکان در منطقه اي به نام "گواشير" و مرکز ولايت کرمان مرتبط مي‌دانند.

 

در بيشتر تواريخ از اين قلعه به نام "قلعه کوه" ياد شده‌است، اما امروزه آن را فقط به نام قلعه دختر مي شناسند. قلعه دختر بر فراز صخره‌اي از سنگ است و بقاياي آن چنان شگفتي دارد که هنوز نيز مايه بهت بينندگانش را فراهم مي‌کند. گفته مي شود قلعه دختر بازمانده معبد "آناهيتا" و پرستشگاه ايزدباد در آن منطقه است.

 

در تاريخ ايران به قلعه‌هايي که هيچ‌گاه توسط مهاجمان و دشمنان فتح نشدند قلعه دختر مي‌گويند. قلعه دختر کرمان نيز به گواه تاريخ از زمان ساختش هيچ‌گاه توسط هيچ دشمني تصرف و اشغال نشد؛ البته در رابطه با قلعه دختر افسانه‌اي مرسوم نيز هست که مي‌گويد دختري بر اين قلعه فرمانروايي داشته که با در دست داشتن طلسمي گشودن آن را ناممکن کرده بود.

 

در جوار قلعه دختر قلعه ديگري به نام "قلعه اردشير" ديده مي‌شود. اين قلعه در بالاي تپه مرتفعي مشرف به جلگه کرمان ساخته شده است. ديوارهاي اين قلعه از خشت‌هاي بسيار ضخيم ساخته شده که از ابعاد خشت‌هاي معمولي و متداول بسيار حجيم‌تر است. در فاصله بين دو قلعه، ساختمان‌هايي مثل قصر، عبادتگاه و ديگر بناها ديده مي‌شود.

 

اين قلعه نيز منسوب به اردشير بابکان است. او که بنيان‌گذار سلسله شاهنشاهي ساساني است، در اوايل تشکيل حکومت مقتدر مرکزي، پس از فروکش کردن شورش شهرهاي "داراب گرد" و "ني ريز" در استان فارس به قصد باز پسگيري کرمان حرکت کرد. چون در آن زمان حاکمي به نام "ولخش" از سلسله اشکاني بر کرمان حکومت مي‌کرد و دم از استقلال مي‌زد، اردشير بابکان با او جنگيد؛ او را اسير و پسر خود را حاکم کرمان کرد. به همين جهت کرمان مدتها معروف به "به اردشير" بود.

 

محدوده جغرافيايي آثار تاريخي شهر کرمان بالغ بر 600 هکتار و مشتمل بر يکصد اثر تاريخي ثبت شده در فهرست آثار ملي است. هسته اصلي بافت تاريخي کرمان شامل بازار، مسجد جامع کرمان، قلعه دختر، قلعه اردشير، ميدان ارگ، مقبره مشتاقيه، آتشکده زرتشتيان، مسجد امام و آثار ديگري با قدمت هخامنشي تا دوره معاصر را شامل مي­شود که يکي از منحصربه فردترين مجموعه­هاي تاريخي-فرهنگي و گردشگري است.