بازگشت به جنگ نفت‌کش‌ها؟

جیمز رابینز، مشاور ارشد امور امنیت ملی در اندیشکده شورای سیاست خارجی آمریکا در واشینگتن و یادداشت‌نویس روزنامه آمریکایی یو.اس.ای تودی، نیز در یادداشتی در این روزنامه به دولت آمریکا توصیه کرده که با بهره گرفتن از تجربه جنگ نفت‌کش‌های اواخر جنگ ایران و عراق، دست به حملات محدود علیه سپاه پاسداران بزند.

«جنگ نفت‌کش‌ها» در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق و پس از مداخله آمریکا و شوروی تشدید شد.

در طول سال ۱۹۸۷ میلادی (۶۶-۶۷ شمسی)، دو کشور عراق و ایران، ۱۶۱ فروند نفتکش و کشتی تجاری را هدف قرار دادند.

در سال ۱۳۶۶ مقامات جمهوری اسلامی در مقابل حملات عراق به کشتی‌ها و تأسیسات نفتی ایران، عربستان سعودی و کویت را تهدید کردند که «اگر خیلج فارس برای ما امن نباشد، برای هیچ‌کس امن نخواهد بود».

در این میان، هم آمریکا و هم شوروی اسکورت کشتی‌های کویتی را آغاز کردند. از روز ۲۶ فروردین شوروی اسکورت نفتکش‌های کویتی را آغاز کرد.

پس از این اتفاق علی خامنه‌ای، رئیس جمهور وقت ایران، گفت که «شوروی نباید منافعش را به خطر بیندازد و در خلیج فارس حضور پیدا کند».

پس از این سخنان کشتی «مارشال چخوف» در ۲۶ اردیبهشت ۶۶ به یک مین برخورد کرد و به شدت آسیب دید اما خدمه آن آسیب ندیدند. ایران اعلام کرد که این اقدام را انجام نداده است.

جعفر شیرعلی‌نیا در کتاب خود به نقل از حسین علایی، فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه، نوشته که رئیس جمهور دستور داد که عاملان حمله را «تنبیه 

آمریکا نیز اقدام به اجرای طرح‌هایی برای عبور دادن کشتی‌های کویتی از خلیج فارس کرد.

براساس نوشته حسین علایی، مقامات جمهوری اسلامی نیز در ۲۴ تیر ۶۶ در جلسه سران قوا طرح انهدام کشتی‌های کویتی در «خورفکان» را تصویب کردند.

پس از این جلسه و جلسه دیگری با حضور آیت‌الله خمینی در ۲۸ تیر، در سه مرداد نیروهای سپاه پاسداران بر سر راه کاروان نفتکش‌های حامل نفت کویت که توسط نیروی دریایی آمریکا اسکورت می‌شد مین ریختند و کشتی «بریجتون» به این مین‌ها برخورد کرد.

در شهریور ماه نیز قایق‌های تندروی ایران به سه کشتی «نیسن مارو»، »دایان مارین»، «دافنی» و «هیون» با پرچم‌های ژاپن، لیبریا، یونان و قبرس حمله کردند.

ایران همچنین یک موشک «کرم ابریشم» به نزدیکی بندر احمدی کویت شلیک کرد.

۳۰ شهریور ۶۶ کشتی «ایران‌اجر» توسط نیروهای آمریکایی توقیف و غرق شد. «ایران‌اجر» یک کشتی تجاری بود که مین‌هایی را به مقصد بوشهر حمل می‌کرد. در جریان حمله هلیکوپتر‌های آمریکایی به این کشتی ۲۶ نفر از خدمه آن که از سپاه پاسداران بودند به اسارت گرفته شدند و دستکم سه نفر نیز کشته شدند.

هاشمی رفسنجانی از مقامات ایرانی خواست که مسئولیت مین‌ریزی در خلیج فارس را نپذیرند و به موضوع انتقال مین به بوشهر هم اضافه نشود.

رئیس جمهور ایران نیز گزارش آمریکا درباره مین‌ریزی توسط این کشتی را دروغ خواند. نیروهای ایرانی در تلافی این حمله به نفتکش بریتانیی «جنتل‌بریز» حمله کردند.

در مهر ماه ۶۶ نیز آمریکایی‌ها عملیاتی که ایران برای انفجار چاه‌های «الخفاجی» عربستان طراحی کرده بود کشف کردند و این عملیات اجرا نشد.

در مهرماه نیز تعدادی از قایق‌های سپاه در نزدیکی جزیره فارسی با بالگردهای آمریکایی درگیر شدند که هشت نیروی سپاه کشته و شش نفر اسیر شدند. نیروهای ایرانی نیز بالگرد آمریکایی را با موشک مورد هدف قرار دادند.

این درگیری‌ها ادامه پیدا کرد و ایران در ۲۳ و ۲۴ مهر دو نفت‌کش آمریکایی و کویتی را در بندر الحمدی کویت را موشک کرم ابریشم مورد هدف قرار داد.

سه روز بعد، ۲۷ مهر ۱۳۶۶، ناوهای آمریکا در عملیاتی به نام «کمانگیر چابک» دو سکوی نفتی فراساحلی ایران به نام‌های رشادت (نام پیشین رخش) و رسالت (رستم) در جنوب جزیره لاوان را که از سوی پاسداران برای پشتیبانی عملیات نظامی استفاده می‌شد، از بین بردند.

در آبان، آذر ماه و دی ماه نیز سه نفت‌کش ژاپنی، نروژی و یک نفت‌کش لیبریایی مورد حمله قرار گرفتند.

درگیری بین ایران و آمریکا همچنان ادامه یافت و پس از برخورد ناو آمریکایی «ساموئل بی‌رابرتز» با مین، در روز ۲۹ فروردین دو سکوی نفتی «سلمان» و «نصر» ایران مورد حمله قرار گرفت.

در واکنش به انهدام این سکو‌ها، چند قایق تندروی سپاه با حمله به چند کشتی تجاری از جمله یک نفتکش بریتانیایی خساراتی به آنها وارد کردند. در پاسخ به این اقدام سپاه، یگان‌های آمریکایی یک قایق تند رو سپاه را غرق کردند و به چند قایق خسارت زدند.

در این میان، ناوچه موشک‌انداز «جوشن» و ناوشکن «سهند» در درگیری با ناو آمریکایی غرق شدند. در پی این رویداد، ناو ناوشکن سبلان نیز که پس از یک ماموریت گشت و مراقبت درغرب خلیج فارس به سوی پایگاه خود یعنی بندرعباس بازگشته بود و در حال گرفتن سوخت و آب در لنگرگاه بود، به سوی منطقه درگیری حرکت کرد. اما در بین راه با حمله یکان‌های آمریکا بشدت صدمه دید و از تحرّک بازماند.

تلفات آمريکا در عمليات «آخوندک»، يک فروند هلی‌کوپتر با دو خدمه آن بود.

به گزارش «لویدز» (شرکت خدمات مالی و کارگزار بیمه لندن) از آغاز جنگ نفتکش‌ها یعنی از فروردین ۱۳۶۲ تا شهریور ۱۳۶۶، شمار کشتی‌ها و نفتکش‌های هدف قرار گرفته و صدمه دیده ۳۵۳ فروند بود.

این شمار در سال ۱۹۸۷ میلادی (۱۱ دی ۱۳۶۵ تا ۱۰ دی ۱۳۶۶) به حداکثر رسید. طی این دوازده ماه ایران ۸۳ کشتی تجاری و نفتکش و عراق ۷۸ شناور مشابه را هدف قرار دادند.

براساس نوشته حسین علایی، در مدت ۹ ماه ۱۲ درگیری مستقیم بین ایران و آمریکا رخ داد.