تحریم‌های آمریکا؛ آیا دارو به ایران می‌رسد؟

بنابراین تحریم ها چگونه بر دسترسی ایران به دارو اثر می گذارد؟

ایران چه داروهایی وارد می کند؟

ایران بخش عمده داروهای اساسی مورد نیاز را در داخل تولید می کند اما در مورد داروهای پیشرفته، به شدت به واردات وابسته است.

تخمین زده می شود که اگرچه از لحاظ حجم، فقط حدود ٤ درصد دارو مورد نیاز ایران از خارج وارد می شود اما از نظر ارزش، داروهای گران‌قمیت حدود یک سوم کل ارزش اقلام دارویی را تشکیل می دهد.

در مورد واردات دارو و بهای پرداختی برای آنها در داخل ایران اطلاعات چندانی در دسترس نیست اما شواهدی که از ماجراهای مربوط به تهیه دارو به دست می آید خطوط اصلی وضعیت موجود را نشان می دهد.

مخاطبان بخش فارسی بی بی سی هم در مورد هزینه دارو در ایران اطلاعاتی را در اختیار ما گذاشته اند.

یک فرد مبتلا به بیماری کرون دشواری دسترسی به این دارو را توضیح می دهد.

او می گوید: "باید به شهرهای مختلف سفر کنم و ببینم که آیا داروخانه ها این دارو را دارند یا نه. بعضی دارند، اما قیمت ها آنقدر بالاست که استطاعت خرید ندارم."

بی بی سی همچنین با یک وارد کننده دارو در داخل ایران مصاحبه کرد که گفته است که طی دو سال گذشته، در ایران کمبود دارو وجود داشته و قیمت ها بالا رفته است. به گفته او به خصوص یافتن داروهای بیهوشی و داروهای سرطان و بیماری قند دشوار است.

طبق آمار رسمی، طی دوازده ماه گذشته هزینه خدمات درمانی در ایران ١٩ درصد افزایش داشت.

کمبود و افزایش بهای دارو در ایران ممکن است دلایل دیگری داشته باشد و فقط ناشی از تحریم علیه ایران نباشد.

تحریم ها چگونه عمل می کند؟

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionدونالد ترامپ پس از خارج شدن از توافق هسته‌ای با ایران، در نوامبر سال ٢٠١٨، "سخت ترین تحریم ها" را علیه صنایع و بانک‌های ایران به اجرا گذاشت

تحریم های بین المللی در سال ٢٠١٦ و در پی توافق هسته ای با ایران لغو شد.

اما در نوامبر سال ٢٠١٨، ایالات متحده "سخت ترین تحریم ها" را علیه صنایع و بانک های ایران به اجرا گذاشت و به شرکت های خارجی که در صدد دور زدن این محدودیت ها بودند در مورد دور زدن تحریم ها هشدار داد.

با این همه، صادرکنندگان اقلام بشردوستانه مانند دارو و تجهیزات پزشکی و شرکت های فعال در این زمینه نباید به خاطر تجارت با ایران توسط آمریکا تحریم شوند.

ریچار نفیو، کارشناس تحریم آمریکا می گوید که "مشکل در این است که باید بانکی را پیدا کنید که حاضر باشد خط مالی و اقدامات مالی سازگار با تحریم ها را برای ارائه تسهیلات لازم برای چنین مبادلاتی فراهم کند."

وی می افزاید که "غالبا از نظر بانک ها چنین معامله ای به دردسرش نمی ارزد، بنابراین یک مشکل عملی در وادار کردن بانک ها به تقبل چنین معاملاتی وجود دارد. اما سئوال این است که آیا بانک می تواند چنین تسهیلاتی را فراهم کند؟ قطعا."

همچنین همه داروها و اقلام دارویی معاف نیستند.

جاستین واکر، مدیر روش های تحریم در موسسه یو کی فایننس، که نماینده بانک های بریتانیاست می گوید: "معامله با ایران در زمینه اقلام بشردوستانه و عملیات مربوط به آن پیچیده است. از نظر قانونی، دارو مشمول تحریم نیست اما اگر طرف معامله یک نهاد یا عامل تحت تحریم باشد، ارسال آنها مشمول تحریم می شود."

بیشترین فشار تحریم ها بر کم درآمدترین افراد است.

گزارش آناهیتا شمس درباره "تحریم آمریکا علیه ایران و واردات دارو" امشب در برنامه "۶۰ دقیقه" پخش خواهد شد.

آیا دارو به ایران می رسد؟

آمار رسمی واردات در ایران که در اختیار بی بی سی قرار گرفته تصویری کلی از واردات دارو و اقلام پزشکی ایران طی ۱۶ ماه گذشته را نشان می دهد.

میزان واردات در سپتامبر سال ٢٠١٨ به بالاترین میزان یعنی ١٧٨ میلیون دلار رسید و بعد به شکل قابل توجهی کاهش یافت.

در ژوئن سال ٢٠١٩، میزان واردات به ٧٦ میلیون دلار رسید که ٦٠ درصد کاهش یافته بود.

کاهش در واردات با وضع تحریم های آمریکا همزمان بوده اما آمار مربوطه محدود است و نمی توان با قاطعیت گفت که تحریم های آمریکا مسئول این کاهش بوده است.

آمار مبادلات اتحادیه اروپا، که یکی از شرکای تجاری اصلی ایران است هم در دسترس است.

از زمان وضع تحریم ها در نوامبر سال گذشته، فروش اقلام دارویی و پزشکی به ایران اول اندکی کاهش یافت و سپس در ماه مه اندکی بالا رفت.

در ماه های بعدی، تجارت دارو نوسان داشت و با لغو تحریم های بین المللی در سال ٢٠١٦ به بالاترین میزان رسید و سپس طی دو سال بعد سقوط کرد.

''تجارت با ایران ریسک دارد"

جاستین واکر می گوید که برای بانک های بریتانیایی که معاملات محدودی با ایران دارند فرستادن دارو به آن کشور دشوار است.

اسفندیار باتمانقلیج، بنیانگذار بورس و بازار که تحولات اقتصادی ایران را دنبال می کند، می‌گوید عبور از پیچ و خم مقررات جدید و هزینه اضافی تغییر بانک کارگزار باعث می شود تجارت با ایران برای شرکت های کوچکتر دردسر ساز شود.

او از اهمیت عوامل داخلی مانند کمبود دسترسی به ارز در داخل و همچنین بی ثباتی پول ایران سخن می گوید که باعث گران شدن اقلام وارداتی می شود.

در مجموع، این عوامل باعث ایجاد یک سیستم تجاری می شود که پس از بازگشت تحریم های آمریکا در سال گذشته، وارد کردن دارو برای ایران را دشوارتر کرده است.

شواهد به دست آمده از داخل ایران هم حاکی از کمبود دارهای حیاتی و افزایش قیمت آنهاست.

اما نمی توان با قاطعیت گفت که تجدید تحریم های آمریکا باعث این تغییرات بوده است.

ایران خواستار اجرای سازوکار ویژه اروپاییان برای حمایت از شرکت هایی بوده که در صدد دور زدن تحریم های آمریکا و تجارت با ایران هستند.

پیاده کردن این طرح پیچیده و از نظر سیاسی دشوار بوده است.