روژآوا'، داستان کردهای سوریه؛ تاریخ‌ساز می‌شوند و یا فراموش خواهند شد؟

یک هفته پیش ارتش ترکیه دومین قدرت ناتو به همراه هزاران شبه نظامی اسلامگرای سوری از هوا و زمین به این منطقه حمله کردند. در شب حمله در مساجد ترکیه "اذان فتح" سرداده شد. شبه نظامیان "الله اکبر" گویان به مواضع کردها حمله کردند.

ترکیه نیروهای کرد سوریه را بخشی از پ ک ک و سازمانی "تروریستی" می خواند. در نتیجه آنان را خطری برای امنیت ملی خود می داند. و بارها گفته به هر قیمتی که شده آنان را نابود خواهد کرد، حتی به قیمت از دادن متحدانش در ناتو.

حمله ترکیه پس از تصمیم ناگهانی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، برای خروج سربازان آمریکایی از مناطق مرزی با ترکیه امکان پذیر شد. اما این حملات افکار عمومی جهان را با کردها همراه کرد.

در حال حاضر در شهر سری کانی (راس‌العین) جنگ شدید و تن و به تن بین کردها و ارتش ترکیه و متحدانش در جریان است. هر روز که از جنگ می‌گذرد مخالفت علیه ترکیه بیشتر می‌شود.

کردها برای متوقف کردن پیشروی ارتش ترکیه، با میانجیگری روسیه، با بشار اسد توافق کردند که ارتش این کشور به برخی از شهرهای مرزی با ترکیه بر گردند.

اما علی رغم "پشت کردن" دونالد ترامپ به کردها در میدان نبرد، افکار عمومی جهان با آنها بوده است. اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب حمله ترکیه به سوریه را محکوم کردند. دیشب مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت آرای نمایندگان احزاب جمهوریخواه و دمکرات با خروح نیروهای آمریکایی مخالفت کردند. این طرح با ۳۵۴ رای موافق و ۶۰ رای مخالف به تصویب رسید. چاک شومر رهبر سناتورهای مکراتها از رئیس مجلس سنا خواست این طرح را در این مجلس به رای بگذارد.

حق نشر عکسGETTY IMAGES

سناتورهای با نفوذ جمهوریخواه از جمله میچ رامنی، مارک روبیو و لندزی گراهام که از حامیان دونالد ترامپ بود این تصمیم دونالد را "اشتباه فاحش" خوانده و خواهان توقف خروج نیروهای آمریکایی از سوریه شده اند و حمایت از کردها در مقابل حملات ترکیه. این موقعیت دونالد ترامپ را حتی در میان جمهوریخواهان تضعیف کرده و او به شدت زیر فشار است.

لیندزی گراهام سناتور با نفوذ و متحد دونالد ترامپ از ارائه طرحی مشتر با سناتورهای دموکرات برای وضع تحریمهای سنگین علیه ترکیه سخن گفت. او گفت این تحریمها مشابه تحریمهای ایران خواهند بود.

در حالی که بسیاری از کردها از ناامیدی حرف می زنند برخی دیگر حمله ترکیه به کردها را فرصتی برای جهانی شدن می دانند. بیش از ۱۰ هزار قربانی در جنگ با داعش باعث شده کردها طرفدارانی قدرتمند در اروپا و آمریکا پیدا کنند.

کردها که در سه سال گذشته به همراه نیروهای ویژه ائتلاف به رهبری آمریکا توانستند داعش را شکست دهند، ناگهان خود را در مقابل دومین ارتش قدرتمند ناتو دیدند.

بسیار ی از فعالان کرد رهبرانشان را نقد می‌کنند که چرا به آمریکا اعتماد کردند و حالا از ارتش بشار اسد برای بازگشت به مناطق تحت کنترلشان دعوت کرده‌اند.

مظلوم کوبانی، فرمانده نیروهای کرد سوریه، می گوید هیچ راهی نداشته اند. در سال ۲۰۱۴ نیروهای داعش حمله وسیعی به کردها کردند. دولت ترکیه مرزهایش را به روی آنها بست.

"ما بین مردن به دست داعش یا همکاری با ائتلاف به رهبری آمریکا روبرو بودیم، آخری را انتخاب کردیم. حالا هم بین نسل کشی مردم به دست ترکیه و زندگی با بشار اسد، زندگی را برای ملتمان انتخاب کردیم" اینها را مظلوم کوبانی گفت.

بسیاری از کردهای ایران، عراق و ترکیه امیدوار بودند این آزمون در روژآوا موفق شود و شاید مدلی برای کردهای سایر مناطق باشد. وقتی که خبر حمله ترکیه منتشر شد، با نگرانی به فضای مجازی پناه آوردند تا خبری از روژآوا به دست آورند. بسیاری از کردها در شهرهای مختلف ایران و عراق و ترکیه و همچنین در کشورهای اروپایی به خیابانها آمده و به حمایت از روژآوا راهپیمایی کردند .

حق نشر عکسGETTY IMAGES

در تماسی تلفنی با آراس ورمیه‌ای یکی از فرماندهان نیروهای دمکراتیک سوریه در قامیشلو در باره پایان آزمون روژآوا پرسیدم؟ او گفت که "آنها حدود یازده هزار کشته و هزاران معلول برای جنگ با داعش دادند اما الان تنها مانده اند."

از او پرسیدم آیا در مقابل دختران و پسران جوانی که جان دادند احساس مسئولیت نمی کند؟ او بدون مکث گفت "نه" و ادامه داد، "ما یکی از خطرناکترین و وحشی ترین گروه تندرو اسلامی جهان را مهار کردیم. تاریخی ساختیم و در نسلهای آینده این حماسه تکرار خواهد شد. جنگ ما تنها برای کردها نبود، به نمایندگی انسانیت با داعش جنگیدیم. تاریخ ما و دونالد ترامپ را قضاوت خواهد کرد. وجدان ما راحت است".

در چند سال گذشته چند بار برای پوشش تحولات این منطقه به "روژآوا" رفتم. اولین بار هفت سال پیش مخفیانه با تیمی از همکاران بی بی سی برای پوشش مناطق کردنشین سوریه به شمال این کشور رفتم. پس از بهارعربی در این کشور برخی از شهرهای این کشور به کنترل نیروهای کرد در آمده بود. اما هنوز نیروهای ارتش سوریه در مناطقی از شهرهای این منطقه باقی مانده بودند. عکس های غبار گرفته بشار اسد هنوز بر سر برخی از نهادهای امنیتی و نظامی این منطقه دیده می شد.

در آن زمان این منطقه هنوز رسما "روژآوا"، که در کردی به معنی "کردستان غربی" است، خوانده نمی شد.

یگانهای مدافع خلق "ی پ گ" در این منطقه حضور داشتند. یک نوع توافق نانوشته بین آنها و نیروهای بشار اسد بود. در آن هنگام از یکی از فرماندهان ی پ گ پرسیدم چگونه با ارتش سوریه که دشمن دیرینه شماست درگیر نمی شوید، در پاسخ گفت، " کشتن یک سرباز عرب که احتمالا هم از یک خانواده کم درآمد مجبور شده به اینجا بیاید مشکل ما را حل نمی کند. تا جایی که بتوانیم از درگیری خودداری می کنیم". این چیزی بود که در هفت سال گذشته رخ داده. نیروهای بشار اسد و کردها به جزء چند مورد از درگیری با هم پرهیز کردند.

حدود یک سوم نیروهای حزب کارگران کردستان "پ ک ک " از کردهای سوریه بودند. هنگامی که در سال ۲۰۱۴ جنگ با داعش شروع شد بسیاری از این افراد با تجربه به سوریه بازگشتند و هزاران زن و مرد را سازماندهی و آموزش دادند.

حمله داعش به کردهای ایزدی عراق و به دنبال آن محاصره کوبانی در شمال سوریه نام یگانهای مدافع خلق "ی پ گ" و یگانهای مدافع زنان "ی پ ژ" را جهانی کرد.

در اوت ۲۰۱۴ نیروهای "ی پ گ" و "پ ک ک "در جنگی خونین مسیری را از قلب مناطق تحت کنترل داعش در سوریه به کوهستان محاصره شده سنجار باز کردند. برای اولین بار به تیم بی بی سی اجازه داده شد به همراه آنها به کوهستان برویم. ما شاهد بودیم آنها هزاران ایزدی را که روزها بود بدون آب و غذا در کوهستان گیر کرده بودند، با کامیون به مناطق کردنشین سوریه بردند و از آنجا به کردستان عراق بازگرداندند. این توجه نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا را به آنان جذب کرد، افرادی منظم و با انگیزه برای مقابله با داعش.

در سال ۲۰۱۴ داعش در سوریه و عراق در حملات برق آسا ده ها شهر کوچک و بزرگ را تصرف کرد. "شریعت اسلامی" را پیاده کرد و رقه را پایتخت خودخوانده خلافت اسلامی خواند.

اما در ۱۳۰ کیلومتری رقه در شهری کوچک "حماسه ای تاریخی" در مقابل دوربینهای شبکه های جهانی رقم خورد. نیروهای کرد در کوبانی برای ماه‌ها مقابل داعش مقاومت کردند. در یک سو ترکیه مرزهایش را به روی کوبانی بسته بود و در سه طرف داعش آنها را محاصره کرده بود. مقاومت کردها افکار عمومی جهانیان را با خود همراه کرد و بالاخره باراک اوبا رئیس جمهور وقت آمریکا تصمیم گرفت از هوا آنان را حمایت کند. این حمایت به پیروزی کردها و شکست محاصره کوبانی انجامید. نقطه عطفی برای اسطوره شکست ناپذیری داعش مبدل شد.

پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، علی رغم مخالفت ترکیه ائتلاف به رهبری آمریکا صدها نیروی ویژه به این منطقه فرستاد. برای کاستن از حساسیت ترکیه "ی پ گ" نام خود را به نیروهای دموکراتیک سوریه "اس دی اف" تغییر دادند. آمریکا کردها و عربها را در کنار هم آموزش و تسلیح کرد و به آنان پوشش هوایی داد. در عرض دو سال نیروهای دمکراتیک سوریه که اکثر کرد بودند توانستند داعش را در همه عملیاتها شکست دهند، از رقه تا باغوز در دیرالزور.

حق نشر عکسGETTY IMAGES

سیستم حکومتی "روژاوا" شورایی است. یک زن و یک مرد رهبری مشترک هر نهاد مدنی و امنیتی را به عهده داشتند. زنان نیمی از جامعه محسوب می‌شدند و مادر و مدیر هم بودند. برای اثبات نقش زنان کافی بود سری به گورستان‌های منطقه زد. جایی که بیش از ۱۱ هزار نفر در جنگ با داعش کشته شده اند؛ در میان قربانیان جنگ عکس هزاران زن بر سنگ قبرها دیده می شد.

در "روژآوا" چند همسری و ازدواج اجباری دختران در این جامعه به شدت سنتی و اسلامی ممنوع شد. متخلفان زندانی و جریمه می شوند.

اما بسیاری از مخالفان رقیبان کرد "روژاوا" این آزمون را استالینی و ایدولوژیک می خوانند که تحمل دیگر احزاب را نداشت. انها بارها "روژاوا" را متهم کردند که اجازه فعالیت به احزاب آنها نمی دهد و اعضای آنها را بازداشت کرده اند.

مناطق تحت کنترل کردها در شمال سوریه یکی از امن ترین مناطق درسوریه بود. جایی که اعراب، مسیحیان و کردها دوشادوش هم با داعش می‌جنگیدند. دریکی از سفرهایمان به روژآوا یکی از سربازان در ایست بازرسی صلیبی به گردن داشت. همکار بریتانیایی با تعجب از او پرسید آیا او مسیحی است؟ سرباز پاسخ داد که در این پایگاه کرد، عرب و مسیحی همه کنار هم هستند.

حق نشر عکسGETTY IMAGES

پس از شکست داعش نیروهای دمکراتیک سوریه به قدرتمند ترین شبه نظامیان این کشور مبدل شدند. اما ارتشی بدون نیروی هوایی و سلاحهای سنگین پیشرفته. هنگامی که آمریکا آنان را تنها گذاشت و ترکیه حمله کرد، آنان مجبور شدند با میانجیگری روسیه با بشار اسد دشمن دیرینه خود معامله کنند.

هنوز از جزئیات توافق بشار اسد با کردها چیزی منتشر نشده است. اما هر دو توافق کرده اند نیروهای ارتش سوریه به مناطق مرزی با ترکیه بر گردند.

برخی این معامله را پایان آزمون "روژآوا" می خوانند و بازگشت "مشت آهنی" بشار اسد. آزمونی که بسیار از کردهای ایران، عراق و ترکیه به آن چشم امید دوخته بودند. اما آزاد هوراز یکی از فرماندهان کرد ایرانی می گوید آزمون روژآوا نخواهد مرد، " در آینده در کشورهای منطقه در میان ملتهای تکثیر خواهد شد، چونکه تنها راه همزیستی اقوام و مذاهب گوناگون در کنار هم است."