تصویر زنی در آذربایجان غربی که نماد اعتراضات شد

در اعتراضات آبان سال جاری، نام برخی از شهرها برای نخستین بار به‌صورت گسترده در فضای عمومی مطرح شد. شهرهایی در غربی‌ترین و یا جنوبی‌ترین نقاط ایران که مردمانش خسته از شرایط، به خیابان‌ها ریختند و شعار دادند. این شهرها در عین اشتراک در اعتراضات، ویژگی‌های متفاوتی نیز دارند.

اعتراضات در برخی از این شهرها شدیدتر بود و به کشته شدن تعدادی از معترضان منجر شد. ایران‌وایر در این ویژه‌نامه ویژگی‌های مختلف شهرهایی را که مردمانش در اعتراضات آبان‌ماه حضور چشمگیری داشتند از جنبه‌های مختلف از مذهب و قومیت تا وضعیت اقتصادی و اجتماعی موردبررسی قرار داده است.

این گزارش به وضعیت اجتماعی «بوکان»، شهری از استان آذربایجان غربی پرداخته است. شهری که نامش در خبرهای مربوط به اعتراضات آبان‌ماه بارها شنیده شد.

***

تصویر «فاطمه دادوند» زنی که بالای خودرو ایستاده بود یکی از نمادهای اعتراضات آبان‌ماه است. این تصویر مربوط به اعتراضات در شهر بوکان بود. شهری که در سال‌های اخیر با اعتراضات خود بارها خبرساز شده است.

استان آذربایجان غربی به دلایل وجود قومیت‌ها و مذاهب مختلف و همچنین درگیری‌های سیاسی در برهه‌های مختلف تاریخ ایران خبرساز بوده است. درحالی‌که حاکمیت سیاسی در این استان در دست تُرک‌ها است، بخشی از جمعیت استان را کُردها را تشکیل می‌دهند و این موضوع همواره باعث درگیری‌های سیاسی شده 

کُردهای این استان نیز مانند دیگر استان‌های کُردنشین همواره با حاکمیت درگیر بوده‌اند. بوکان ازنظر جغرافیایی در مرز سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و استان کردستان قرارگرفته و پس از کرمانشاه، سنندج و ایلام چهارمین شهر بزرگ کردنشین ایران نیز محسوب می‌شود. کُردهای این شهرستان نیز اهل سنت هستند.

در استان آذربایجان غربی و کردستان ایران، شهر مهاباد جایگاه ویژه‌ای در موضوعات سیاسی داشت و در بسیاری از اتفاقات تاریخی نام این شهر ثبت شده است. در سال‌های اخیر اما بوکان این ویژگی را پیدا کرده است و نمادی از تجمع‌های اعتراضی در استان آذربایجان غربی شده است.

برخی از چهره‌های شاخص مخالف حکومت ازجمله «صادق شرفکندی»، دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران و «عبدالله مهتدی»، دبیرکل حزب کومله، نیز زاده این شهر هستند.

در سال‌های گذشته فعالیت‌های زیست‌محیطی و فرهنگی در بوکان برگزار شده و برخی از فعالان گروه‌های مختلف بازداشت و زندانی شده‌اند.

جمعیت شهرستان بوکان بیش از ۲۵۱ هزار نفر است و این شهر سومین شهر صنعتی استان خوانده می‌شود اما فرماندار این شهر در سال ۱۳۹۵ اعلام کرده بود که نرخ بیکاری در این شهرستان به ۲۱ درصد رسیده که این آمار ۹ درصد بیشتر از آمار استانی است.

براساس بررسی جمعیت شهری شهرستان‌های استان، هرچند شهرستان ارومیه بیشترین جمعیت شهری را در بین شهرستان‌های استان آذربایجان غربی دارد؛ اما ازنظر سهم شهرنشینی، شهرستان بوکان با سهم حدود ۴۴.۵ درصد، دارای سهم شهرنشینی بالاتری در میان شهرستان‌های استان است.

این شهر اما در سال‌های اخیر وضعیت متفاوتی پیدا کرده است.

خبرگزاری ایرنا سال ۱۳۹۷ در گزارشی نوشته بود که «جمعیت حاشیه‌نشین بوكان در سال‌های اخیر به دلیل خشک‌سالی و مهاجرت روستائیان بالا رفته و مشكلات فرهنگی و اجتماعی فراوانی برای این شهر مهاجرپذیر آذربایجان غربی ایجاد كرده است».

«جمال خسروی»، فرماندار این شهر نیز گفته بود که شهر بوكان در سطح كشور بعد از اسلامشهر تهران، «از رشد بیش از ۱۲ درصدی جمعیت برخوردار بوده و این موضوع موجب شده است به رتبه دوم جمعیت شهری ازنظر رشد جمعیت در كشور تبدیل شود.»

مساحت این شهر هزار و ۷۶۵ هكتار است که ۳۴۰ هكتار آن بافت فرسوده است. به گفته فرماندار هفت محله یعنی ۴۸ درصد جمعیت شهر در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند.

در سال‌های گذشته همچنین گزارش‌هایی درباره خودکشی در این شهرستان منتشر شده است. براساس نتایج یک تحقیق در مدت حدود دو ماه و نیم ۱۳۶ مورد اقدام به خودکشی در شهرستان‌های بوکان و مهاباد رخ داده است.

با این تفاسیر هرچند بوکان به لحاظ سنتی از گذشته مرکز اعتراضات سیاسی بوده اما وضعیت اقتصادی و حاشیه‌نشینی در این شهر سبب شده که بخشی از معترضان نیز افرادی باشند که به دلیل مشکلات اقتصادی خود در این اعتراضات شرکت کرده‌اند.