کاک خالد عزیزی و داستان 'ایسم'ها
سخنان جنجالی خالد عزیزی رهبر حزب دمکرات کردستان با تلویزیون کردکانال موجب واکنش تعدادی از فعالان سیاسی در شبکەهای اجتماعی شد. آنچە بیش از همە این واکنش را برانگیخت، انتقاد او ازسوسیالیستها و کمونیستها و دفاعش از احمد مفتی زادەبود.
اما بە نظر من آنچە در سخنان خالد عزیزی می بایستی توجهات را بخود جلب می کرد، اساسا نە نظر او در مورد احمد مفتی زادە، بلکە تعابیرش از 'ایسم'ها (یعنی ترمهای سیاسی مانند کمونیسم، لیبرالیسم، سوسیالیسم و غیرە) بود. بە نظر کاک خالد حزب دمکرات بدور از ایسمها یعنی ایدەئولوژی خاصیست. بنابر رای او حزب دمکرات یک حزب ملی و سیاسی است کە گرایشات متفاوت می توانند در آن حضور داشتەباشند و برای مسائل ملی و سیاسی (البتە با تاکید بیشتر بر روی مسئلە ملی) مبارزە کنند.
متاسفانە چنانکە من در مقالەای دیگر بدان اشارەکردەبودم، در میان تعدادی از رهبران کرد آشفتگی فکری و سیاسی در مورد درک و بکارگیری تعدادی از مفاهیم و ترمهای سیاسی وجود دارد کە این دوستان بدون توجە بە تبعات و یا توجە بە بنیانهای فکری ـ سیاسی این اصطلاحات آنها را بکار می برند. مثلا استفادە همزمان از ترمهای کردستان ایران، کردستان شرقی، شرق کردستان و غیرە، بدون توجە بە اینکە هر کدام از این اصطلاحات دارای بار سیاسی و معنائی مخصوص بخود اند و بنابراین حاوی خط فکری ـ سیاسی خاصی کە با هم فواصل معینی دارند.
ظاهرا در مورد 'ایسم'ها هم همین داستان دارد بنوعی دیگر تکرار می شود. بگذارید موضوع را دقیقتر بشکافیم:
ـ حزب دمکرات کردستان بر خلاف نظرات خالد عزیزی یک حزب چپ با گرایش سوسیال دمکراتیک است (برنامە مصوب حزب در کنگرە چهاردهم، فصل چهاردە). پس حزب در خانە سوسیالیست های دمکرات جای می گیرد،
ـ اگر بە همین برنامە مصوب کنگرە چهاردهم حزب دمکرات بنگریم، می بینیم آنجا کە بحث بر سر آزادی های سیاسی (در فرم فردی و گروهی) و هم چنین طرح جامعە مدنی است، حزب بە دیدگاە لیبرالیسم سیاسی نزدیک می شود، در بحث عدالت بە چپ، و در مسائل محیط زیستی بە احزاب سبز (احزاب سبز هم اساسا در خانە چپ قرار می گیرند)،
ـ آنچە خالد عزیزی از آن بعنوان مسئلە ملی نام می برد، در ترم سیاسی زیر عنوان ناسیونالیسم جای می گیرد (البتە خودش هم ناخواستە بە آن در مصاحبەاش اشارە می کند). یعنی حزب دمکرات بعنوان مدافع مسئلە ملی کرد، یک حزب ناسیونالیست هم هست! (امان از دست این ایسمها!)
ـ پس حزب دمکرات یک حزب ناسیونالیست با گرایش سوسیالیسم میانە است،
ـ متاسفانە بە علت اینکە حزب بیشتر روی خصلت ملی خود کار می کند، خصلت سوسیال دمکراتیک آن علنا بە سایە رفتە است و آنچە در ذهن افرادش باقی ماندە است عمدتا گرایش ملی آن است،
ـ ناسیونالیسم ایدەئولوژی ایجاد دولت است و در خود حامل هیچگونە ایدە اقتصادی ـ اجتماعی خاصی نیست. برای همین معمولا احزاب ناسیونالیست، بنابر انتخاب یک ایدەئولوژی خاص، دارای گرایش می شوند. دکتر قاسملو کە متوجە این امر بود، سوسیالیزم دمکراتیک را برای حزب بعنوان ایدەئولوژی برگزید،
ـ احزاب ملی معمولا در حل مسئلە ملی از لحاظ ایدەئولوژیک باز عمل می کنند، اما در انتخاب برنامە اجتماعی ـ اقتصادی نە و بنابراین ناچار بە انتخاب هستند.
در مورد مفتی زادە و مفتی زادەای ها
کاک خالد عزیزی آنگاە کە بحث بر سر حق وجود گرایشات مختلف در قضیە کردی است، از لحاظ دمکراتیک بر نقطە خوبی پای می فشارد، اما در همان حال متوجە نیست کە دفاع از حق حضور گرایشات مختلف خودبخود بە معنای دفاع از برنامە آنان نیست. بعنوان مثال او در دفاع از حق حضور مفتی زادە و یا مفتی زادەای ها باید متوجە باشد کە:
ـ بفرض پیروزی این گرایش در تامین مسئلە کرد، ما با یک دولت خودمختار کرد با هویت اسلامی روبرو خواهیم بود،
ـ حزب دمکرات بعنوان یک نیروی سکولار نباید اختلافات خود را با نیروهای مذهبی، حتی در مرحلە تلاش برای بە قدرت رسیدن هم بە فراموشی کامل بسپارد.
در مورد چپ
نقد خالد عزیزی از عدم تحمل سایر نیروهای سیاسی دیگر توسط سوسیالیستها و کمونیستهای تندرو نقدی درست است، اما این نقد تنها ریشە در بخشی از تجربە احزاب کردی و یا جنبش چپ دارد. بعنوان نمونە:
ـ آنچە مد نظر خالد عزیزی است احزاب استالینیست و مائوئیست هستند کە معمولا بە نفی حریف و از میدان بدرکردن رقیبان می پردازند،
ـ او فراموش می کند کە روزا لوکزامبورگ، کمونیست آلمانی، همیشە لنین را در مورد شیوە برخوردش بە آزادی های سیاسی نقد می کرد (بنابراین چپ اروپا دارای یک منطق دیگریست، زیرا کە در بستر دمکراسی بورژوائی شکل گرفتە و رشد کردەاست)،
ـ حتی در میان احزاب چپ کردستان، حزب شیوعی از لحاظ متد برخورد بە آزادی ها دارای سابقە بسیار خوبیست، و از این لحاظ از احزاب ناسیونالیست پیشی می گیرد،
ـ تجربە کردستان نشان دادەاست کە بعنوان نمونە حزب دمکرات کردستان از لحاظ برخورد بە آزادی تجربە خوبی ارائە ندادەاست و با حضور احزاب دیگر در مقاطعی مشکل داشتە است (بنگر بە جنگ با کوملە و با حزب دمکرات کردستان ایران ـ رهبری انقلابی). پس تندروی مد نظر خالد عزیزی در مورد برخی احزاب چپ در کردستان، دامن خود حزب دمکرات را هم می گیرد،
ـ پیش از آنکە برخورد حذفی بخشی از چپ کردستان نسبت بە جریانهای دیگر ریشە در ایدەئولوژی این احزاب داشتەباشد، ریشە در فرهنگ غیردمکراتیک جامعە ما دارد کە بە یکسان همە احزاب (چە ملی و چە چپ) را تحت تاثیر قراردادەاست.
البتە باید گفت کە نقطە مثبت سخنان خالد عزیزی در تلاش او برای دوری از برخوردهای حذفی در آیندە است. ایدەای خوب کە باید از آن پشتیبانی کرد، اما بشرطی کە او بە یکسان و بشیوە عادلانە با ایدەئولوژی های مختلف برخورد داشتەباشد، و البتە قبل از هر چیز باید با تاریخ حزب خود در این مورد برخورد داشتەباشد. او باید متوجە باشد کە تحت عنوان دفاع از حق وجود و حق فعالیت سیاسی سایر جریانات بە دامان چپ ستیزی نیافتد و بە راست نزند. زیرا تجربە کردستان عراق نشان دادە کە چنین راهی رە بە ترکستان دارد.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
فرخ نعمتپور
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید