دوگانەای کە پذیرفتە نمی شود
بعد از دوم خرداد ٧٦ و ظهور اصلاح طلبان، در جمهوری اسلامی بازی انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری بتدریج در دوگانە اصولگرا ـ اصلاح طلب جای گرفت؛ اما این بازی هیچ وقت نتوانست نهادینە شود زیرا کە هستە سخت قدرت کە در نهاد رهبری، ارگانهای انتصابی و سپاە متمرکزاند هیچگاە اصلاح طلبان را بە عنوان جریانی طبیعی در حاکمیت نپذیرفتند و با تهمتهای متفاوت از جملە لیبرال بودن، ستون پنجم دشمن، دولت گرین کارتی، شیدایان غرب و غیرە آنان را تافتە جدابافتە انگاشتند و حتی با بکار بردن سرکوب، زندان، شکنجە و اعتراف گیری های آنچنانی سعی در حذف و یا دست آموزی آنان کردند. اما جریان اصلاح طلبی توانست در هر صورت پابرجا بماند و علیرغم اینکە مرتب دچار عقب نشینی شدەاست، اما کماکان صحنە سیاست در ایران را لااقل در بعد فرهنگی و رسانەای تا حدودی تلطیف کند.
البتە در چهار سال اخیر با ظهور ترامپ و خروج او از برجام این فرصت فراهم شد کە تندروها و اصولگرایان با برجستەکردن شکست برجام و طرح توهم نیروهای اصلاح طلب و میانەرو بە غرب در انتخابات اخیر مجلس در اثر مشارکت حداقلی مردم نمایندگانشان بە مجلس راەیابند و از هم اکنون هم در سودای راەیابی بە پاستور و تسخیر پست ریاست جمهوری خود را در شرایط بحران و تشتت اصلاح طلبان و عدم رغبت آنان بە مشارکت فعال در روندهای انتخاباتی بعلت تشدید روندهای نظارت استصوابی، تمام و کمال هر سە ارگان اصلی حاکمیتی را در دست گیرند.
اما طبق خبری کە روزنامە آرمان ملی پخش کردە در میان طیف مهمی از اصولگرایان نگرانی جدی از عدم حضور اصلاح طلبان بروز کردە و آنان خواهان مشارکت فعال اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری سال آیندە شدەاند. آنان از عدم حضور مردم در پای صندوقهای رای نگران اند و در شرایط فشار آمریکا از لاغرشدن صفوف همان تعداد مردمی کە در انتخاباتهای رژیم مشارکت می کنند بشدت در هراس.
اینکە اصلاح طلبان چگونە خود را برای انتخابات ریاست جمهوری سال آیندە آمادە می کنند، بماند. آما آنچە باید روی آن تاکید شود همانا عدم تن دادن نهادهای اصلی قدرت بە نهادینە شدن حضور اصلاح طلبان در بازی انتخابات و تحدید شدید آنها و مهندسی کردن حضورشان از طریق تهدید و نظارت شدید استصوابی است.
ظاهرا هستە سخت قدرت از مشارکت حداقلی اصلاح طلبان با چهرەهای ضعیف و ناشناختە رضایت دارد و بیشتر از این خواهان حضور آنها نیست، اما از طرفی دیگر متوجە شدەاند کە حضور مردم در انتخاباتها معمولا در فضاهای متنوع سیاسی حتی در همان حد حضور جناحهای مختلف گاها امکان پذیر شدەاست. بیت رهبری نظام همراە با اعوان و انصار می داند کە همیشە امکان تفاهم با غرب از طریق برجستەشدن حضور اصلاح طلبان و میانەروها در نهاد دولت امکان پذیر شدەاست و در صورت تضعیف آنها، نظام چهار نعل بسوی تقابل افسارگسیختە با آمریکا جلو رفتە و خواهدرفت، امری کە مورد تائید لااقل خامنەای نیست زیرا کە آنان در تمامی این سالها بازی دوگانەای را با غرب جلو بردەاند و تصور نمی شود کە بتوانند خود را بە این آسانی از آن رها کنند.
حال سئوال این است کە بیت رهبری و تندروهای نظام چگونە می خواهند با معضل اصلاح طلبان در دورە آیندە روبرو شوند؟ آیا فشار نظارت استصوابی را کم خواهندکرد و تن بە حضور گستردەتر آنان خواهند داد؟ یا کمربند را محکمتر خواهند بست و فضای سیاسی کشور را بستەتر از همیشە؟
بیگمان پیروزی بایدن بە نفع اصلاح طلبان و میانەروها خواهدبود و موقعیت آنان را تقویت خواهدکرد، و کشور را در مسیر راەحلهای دیپلماتیک قرار خواهدداد. اگرچە این پیروزی صد در صد نیست، اما احتمال این هم وجود دارد کە با انتخاب مجدد ترامپ جمهوری اسلامی بە مذاکرە با ترامپ دست بزند. البتە برای ترامپ مهم نیست کە با چە جناحی در ایران مذاکرە می کند و او شاید بر خلاف همپالگی ها دوست دارد با اصولگرایان و تندروهای جمهوری اسلامی بسازد تا با جناحهای دیگر.
اما آیا این امکان وجود دارد؟ تجربە نشان دادەاست کە اصولگرایان و تندروها در مذاکرات ایدئولوژیکی برخورد می کنند و نە سیاسی. مذاکرات جلیلی در زمان احمدی نژاد نمونە بارزی در این مورد است.
نهایتا اینکە برای اینکە دوگانە اصولگرا ـ اصلاح طلب در جمهوری اسلامی شکل بگیرد باید اصلاح طلبان از همان امکانات اصولگرایان برخوردار شوند. جمهوری اسلامی تا کنون از این مسئلە خودداری کردەاست و برخورد با اصلاح طلبان حتی گاها در ابعادی در سطح برخورد با اپوزیسیون بودەاست.
واقعیت این است کە با منطق کنونی، رژیم بسوی برجستەتر کردن هرچە بیشتر اصولگرایان و تندروها می رود، اما در همان حال نگران از لاغرشدن صفوف مردم در انتخاباتها، موقعیت خود را هم بشدت در معرض خطر.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
فرخ نعمتپور
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید