بیهودگی اجماع نظر و تنوع نظر و روشنفکر، بمفهوم اخص شان در نزد ما

غربی ها در خصوص ساختن، تعریف و عنوان واژگان مفهومی خودشان چون مفهوم روشنفکر، اجماع نظر دارند. تنوع نظر هم بر سر نظریه پردازی است. ما که در این نوع موضوعات مقلد غربی ها هستیم، نه می توانیم "اجماع نظر" داشته باشیم چونکه موضوع که از درون خود ما بجوشد نداریم، و نه می توانیم "تنوع نظر" داشته باشیم چونکه اصولاً نظریه پردازی نمی کنیم بلکه در اشغال نظریه ها و اندیشه های غرب گیر و سرگردان هستیم. 

به هر موضوعِ برآمده از بار ارزش انسانی، ابتدا باید نسبت به آن نظریه پردازی شود و سپس در قالب یک مفهوم (مانند روشنفکر) ساخته شود. وقتی بر بستر فرهنگ  و جامعه ما موضوع نباشد اما تا دلتان بخواهد ادعاباشد قطعاً بازار بلبشو برپاست که هر کسِ چرب زبان و مالاً زبان دراز در چنین بازاری می تواند کالای بُنجل خود را به بُنجل خران قالب کند مانند "روشنفکر دینی"، "اصلاح طلبی دینی" و "روشنفکر شیعی". 

در واقع با استعاره یا بهتر است بگوییم با جعل intellektuell برای خودمان "روشنفکر" می سازیم. حالا اگر از مسعود بهنود بپرسی روشنفکر چه معنی دارد؟ به تو جواب می دهد که "روشنفکر ایرانی بدون شیعی" معنی ندارد! البته از یک نظر شاید راست گفته باشد چونکه بدون چنین "روشنفکر" شیعی، روشنفکر در معنای اخص کلمه در نزد ما به جز یکی دو تا استثناء، وجود خارجی ندارد. و ایشان ترجیح می دهد با برجسته کردن "روشنفکر" شیعی چون خاتمی و بطورکلی "روشنفکری" شیعی، بر چشم آن استثناها و روشنفکری در تعریف اصیلش، خاک بپاشد. 

چگونه می توان کلاف گوریده ی معضل معنای اصیل روشنفکر را در این بازار آشفته ی جعلیات، باز کرد؟ بنظرم پاسخش این است: آن لزومی که برخاسته از نیازمندیِ درونیِ ما باشد. این "نیازمندی درونی" قطعاً ما را به سمتی خواهد بُرد تا بتوانیم جعلایات و بیهودگی ها در این زمینه را بی اثر کنیم. 

نیکروز اعظمی