گفت‌وگوی امید معماریان با «آلن ایر» سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا
حسن روحانی مردادماه امسال در مراسم تحلیف خود درمجلس شورای اسلامی گفت: « به صراحت می‌گویم اگر پاسخ مناسب می‌خواهید، نه با زبان تحریم که با زبان تکریم با ایران سخن بگویید.»
دراین گفت‌وگو، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به روشنی می‌گوید که سیاست فشارومذاکره، همچنان ادامه خواهد داشت. او این سیاست را تناقضی در تمایل برای مذاکره با ایران نمی‌داند. این دیپلمات باسابقه آمریکایی، در این گفت‌وگو که به زبان فارسی انجام شد، در مورد تحریمها می‌گوید: «تحریمها با حرف زدن برداشته نخواهند شد. بله، با روی کار آمدن حجت الاسلام دکتر روحانی به شکلی محتاطانه امیدوار شدیم اما احتیاط شرط عقل است و ایران باید به سوی رفع نگرانیهای بین المللی گام بردارد تا تحریمها برداشته شوند. ما هم اهل تنش‌زدایی هستیم و بهترین راه آن این است که ایران با هدف تعامل وارد عمل شود. اما باید تاکید کنم که از حرف تا عمل یک آسمان فاصله دارد.»
آلن ایر، که حدود 20 سالی است که وارد وزارت خارجه آمریکا شده، سالها درسفارت ایالات متحده در دوبی مشغول به کار بود و در مذاکرات هسته‌ای فروردین ماه درشهر«آلماتی» نیز از اعضای هیات آمریکایی بوده است. او در دانشگاه ادبیات خواند و از همان زمان دانشجویی شیفته ایران و زبان فارسی شد. آقای ایر که هم‌اکنون به عنوان سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا در لندن ساکن است، درمورد چگونگی آشنایی خود با زبان فارسی وایران به ایران‌وایرمی‌گوید: «حدود ۳۰ سال پیش عاشق مردم و تمدن ایران، ادبیات و زبان فارسی شدم.» سعدی، حافظ، خیام و مولانا شعرای محبوب او هستند و می‌گوید بر آن است که بیشتر فردوسی بخواند اگر چه بسیاری از کلماتش را دشوار مییابد.
او همچنین درباره دلبستگی‌های شخصی و رابطه‌اش با غذا، کتاب وسینمای ایران می‌گوید:«غذای ایرانی را دوست دارم، اگر دستپخت عالی باشد، به ویژه فسنجان و جوجه کباب. از دایی‌جان ناپلئون خیلی‌خوشم میآید، هم کتابش را خوانده‌ام و هم فیلمش را دیده‌ام. سالها دراطراف محله «وستوود» (درلس‌آنجلس) زندگی می‌کردم و همیشه به کتابفروشیهای(ایرانی) محلی میرفتم. آخرین فیلم ایرانی که تماشا کردم روی دی.وی.دی، فیلم «طلاومس» بود که خیلی خوب بود.»
مشروح این مصاحبه را می خوانید:
- آقای روحانی در کنفرانس مطبوعاتی پس از انتخابات گفتند که یک دستور کار دوگانه بین دولت آمریکا و کنگره وجود دارد که یکی از مذاکره حرف میزند و دیگری خواستار فشار بر ایران است. آیا واقعا چنین دستور کاری وجود دارد؟
هیچ اینطورنیست. ممکن است سوءتفاهم شده باشد. سیاست ما همیشه دوگانه بوده است؛ یعنی سیاست دو مسیره فشار و مذاکره. فشار ادامه دارد و همزمان، همانگونه که آقای اوباما بارها بیان کرده است، ما واقعا مشتاق گفت‌وگو در مورد برنامه هسته‌ای ایران هستیم. پس هیچ تناقضی در سیاست ما موجود نیست.
- چگونه دولت آمریکا می‌خواهد هم از فشار بیشتر بر ایران از راه وضع تحریمهای جدید سخن بگوید و هم انتظار داشته باشد مذاکره‌ها به جایی برسند؟
اول از همه نباید فراموش کنیم که این مساله تنها مربوط به آمریکا و ایران نیست. این جامعه جهانی است که در برابر پایبند نبودن ایران به تعهدات هسته‌ای خود، با این نظام وسیع تحریمها وارد عمل شده است و باورمان این است که این تحریمها در تصمیم ایران برای بازگشت به میز مذاکرات، اثر داشته است. جامعه جهانی نمی‌تواند در مورد ماهیت و خطر برنامه هسته‌ای ایران و برطرف نشدن نگرانی‌هایش بی‌اعتنا باشد. ما برخلاف گفته های جناب آقای دکتر روحانی، نه با زبان تهدید نه با زبان تکریم، اما با زبان تعامل می‌خواهیم با ایران مذاکره کنیم. اگر ماهیت برنامه هسته‌ای ایران صرفا صلح‌آمیز باشد، همکاری ایران با آژانس و با کشورهای«P5+1» کارآسانی است و همراه با این همکاری و رفع نگرانیها، تحریمها برداشته خواهد شد.
نباید ناگفته بماند که برخی از این تحریمها ابزار و اقدامی است که از سوی جامعه جهانی، از جمله شورای امنیت سازمان ملل متحد و از سوی قطعنامه‌های آن وضع شده است. به محض اینکه ایران به شکل محتوایی و جدی در مورد برنامه خود با ما تعامل کند، تحریمها لغو خواهند شد. اما تنها با تمرکز بر موضوع تحریمها، نباید از مرحله پرت شویم. اصل مطلب این است که ایران باید به جامعه جهانی نشان دهد قصد ساخت بمب هسته‌ای ندارد.
- دقیقا ایران باید چه کار کند تا زمینه برداشتن تحریمها آماده شود؟
آسان است، مثل آب خوردن؛ همکاری، همکاری با آژانس و جامعه جهانی. چیزی فراتر از تعهدات ایران از ایران درخواست نکرده ایم. آن را که برنامه هسته‌ای‌اش پاک است، از محاسبه چه باک است.
- آیا آمریکا با اینکه ایران بتواند به غنی‌سازی در سطح ۳.۵ درصد ادامه دهد درحالی که نظارت کاملی بر برنامه هسته‌ای آن وجود داشته باشد، موافقت خواهد کرد؟ یاخواستار توقف غنی‌سازی به شکل کامل است؟ یا این موضوعی است که در مذاکرات باید توافق شود؟
طرف ما رسانهای مذاکره نمی‌کند و درمورد جزییات مذاکرات نمی‌توانم اظهار نظر کنم. اما به این نکته بسنده می‌کنم که همه ما بارها حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در برنامه غیر نظامی را به رسمیت شناخته‌ایم. ولی ایران به عنوان کشورعضو «ان.پی.تی»، هم حقوق و هم تکالیف و وظایفی دارد و نظر نهاد ذی صلاح، یعنی آژانس[بین المللی انرژی اتمی] این است که ایران در حالت نبود پایبندی به تعهدهای «ان.پی.تی» خود است. انتظار ما از ایران منحصر به فرد نیست و مانند انتظار همه کشورهای عضو «ان.پی.تی» است. اما اقدامات جهانی عیله ایران به اندازه بی‌توجهی ایران به این تعهدها است. امید ما این است که دولت جدید ایران به شکل جدی وارد مذاکرات شود تا این مشکل حل و فصل شود.
- چرا به نظر شما مذاکرات هسته‌ای در زمان آقای سعیدجلیلی و ریاست جمهوری احمدی نژاد نتیجه نداد و سبب رفتن پرونده ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت و در پی آن، وضع تحریمهای پیاپی شورای امنیت و تحریمهای اضافی امریکا شد؟
من نمی‌توانم در مورد چرایی تصمیمهای پیشین ایران ابراز نظر کنم وچنین کاری ما را به جایی نمی‌برد. مهم این است که ایران از این فرصت حداکثر استفاده را ببرد. همانگونه که آقای اوباما بیان کرد، انتخابات اخیر نشانگر آن است که مردم ایران خواستار تغییر مسیرشده‌اند و به امید خدا، دولت تازه روی کارآمده به صدای رسای مردم خود گوش خواهد داد و به شکل مثبت و سازنده با جامعه بین المللی تعامل خواهد کرد. آن چه مسلم و روشن است اینکه آمریکا تمایل دارد با ایران مذاکره و تعامل کند، چه در قالب P5+1 ، چه در قالب دوجانبه.
- آیا دولت آمریکا حاضر است در سطح سران یعنی آقای روحانی و آقای اوباما وارد مذاکره شود؟
حالا فایده ندارد درمورد جزییات مذاکرات بالقوه صحبت کرد. آنچه رییس جمهور اوباما بیان کرده، این است که هم دولت آمریکا و هم جامعه بین المللی حاضرند به‌شکل مستقیم با دولت ایران تعامل کنند. امید ما این است که دولت جدید چنین آمادگی را دارد تا از راه دیپلماسی فعال و پویا، نگرانیهای موجود درمورد ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایرا ن برطرف شود و انشاالله دوباره اقتصاد ایران میتواند به نظام اقتصادی بین المللی بپیوندد. به قول معروف، «گفت پیغمبر که چون کوبی دری، عاقبت زان در برون آید سری.»
- پاسخ سربالا میدهید آقای ایر. آیا این آمادگی در آمریکا برای شروع مذاکرات مستقیم وجود دارد؟ حتا پشت پرده؟ ویا در سطح وزرای خارجه؟
خیر، پاسخ من ممکن است مطلوب مخاطب نباشد اما جواب سربالا نیست. به هرحال، من سعی نکردم از پاسخ دادن به پرسشتان فرار کنم. دولت آمریکا گفته است که اهل مذاکره هستیم، چه در قالب مجامع بین‌المللی، چه به شکل مستقیم و ما تنها نیستیم. روسای کشورهای مختلف گفته‌اند که حاضرند با دولت جدید مذاکره و مفاهمه کنند. ما نباید دنبال فرعیات برویم و اصول را فراموش کنیم. اصل مطلب این است که نه تنها آمریکا، بلکه بیشترملت‌های دنیا از وضعیت کنونی برنامه هسته‌ای ایران سخت نگرانند و در پی آن هستند که ایران این نگرانیهای فزاینده آنها را از راه همکاری و پایبندی به الزامات‌شان رفع کند.
تحریمها با حرف زدن برداشته نخواهند شد. بله، با روی کارآمدن حجت الاسلام دکتر روحانی، به شکل محتاطانه امیدوار شدیم اما احتیاط شرط عقل است و ایران باید به سوی رفع نگرانیهای بین‌المللی گام بردارد تا تحریمها برداشته شوند. ما هم اهل تنش‌زدایی هستیم و بهترین راه آن این است که ایران با هدف تعامل وارد عمل شود. اما باید تاکید کنم که از حرف تا عمل یک آسمان فاصله دارد. اجازه دهید اضافه کنم که گروهP5+1 پیشنهاد جدی روی میز گذاشته که هنوز منتظر پاسخ محتوایی از ایران هستیم.
- بسیاری می‌پرسند چرا آمریکا و جامعه بین المللی در مورد پاکستان، هند و یا اسراییل که دهها کلاهک اتمی در منطقه دارند نگران نیستند، اما از ایران که به گفته مقامات و آژانس بین المللی انرژی اتمی، برنامه انرژی اتمی صلح آمیز دارد نگران هستند؟ چرا شما چنین حساسیتی را در مورد اسراییل و پاکستان ندارید؟ آیا واقعا خطر پاکستان از ایران کمتر است؟ پاکستان به گفته برخی از مقامات آمریکایی، خطر اول سیاست خارجه آمریکا به شمارمی‌رود. حضور القاعده در این کشور و اقدامات ضدآمریکایی آنها قابل مقایسه با ایران نیست.
رییس جمهوری آقای اوباما بیان کرده که مایل است همه کشورهای دنیا از جمله آنهایی که یادآورشدید، وارد معاهده ان.پی.تی شوند. آقای اوباما در مورد خطرهای بمب هسته‌ای بارها سخن گفته است. نهاد ذی صلاح، یعنی آژانس، ایران را پایبند به تعهدات خود نمی داند. این موضوع برای شورای امنیت، یعنی قضاوت جمعی جامعه جهانی آن اندازه مهم بود که بسیج شدهاند و این قطعنامه‌ها را تصویب کرده‌اند. بله خطرهای دیگری هم هست؛ این که برهیچ کسی پوشیده نیست و دولت آمریکا با متحدانش درمورد اینها هم وارد میدان شدهاند. شما تلاش می‌کنید موضوع را به عنوان ضدیت آمریکا با ایران جلوه دهید اما موضوع خیلی پیچیده تر از آن است.
- مردم ایران از تحریمها رنج می‌برند و زندگی آنها دستخوش تغییر جدی شده است. آیا فکر نمی‌کنید اگر رییس جمهور اوباما بخشی از تحریم‌هایی که خود امضا کرده است را برمی‌داشت، اقدام خیلی موثری برای باز کردن زمینه مذاکرات بود؟
بله، ما از رنج مردم ایران خوب آگاه هستیم و قابل انکار نیست که بخشی از این رنج در اثر تحریم است و برخی در اثر سوء مدیریت و علل دیگر. این رنجش مردم ایران مایه تاسف ماست. اما مردم بقیه دنیا را هم نباید فراموش کرد که دولتهایشان به نمایندگی آنها، از برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. دولت ایران مردم خود را در جامعه جهانی نمایندگی می‌کند و این تحریم ها نتیجه سیاستها و تصمیمهای دولت ایران است. باید اضافه کنم که برخلاف ادعای بعضیها، تحریم متوجه دارو و غذا نیست و خیلی تلاش کرده‌ایم تا شرکتهای بین‌المللی خوب از این آگاه شوند. به تازگی هم برخی تحریمهای مربوط به ابزارهای کامپیوتری را در راستای هدفمان که برقراری ارتباط بیشترمردم ایران با هم و با بقیه دنیا است، لغو کرده‌ایم.
- هم اکنون بانکها در اروپا و حتی آسیا و چین به دلیل این که از محدودیتهای انتقال مالی باخبر هستند، از تن دادن به هرگونه قرارداد تبادل مالی با ایران هراس دارند. شرکتهای دارویی و غذایی هم از هراس اینکه مبادا قوانین تحریم را زیرپا بگذارند، با آنها مبادله نمی‌کنند. آیا کمبود دارو و مشکلاتی که برمردم در این زمینه می‌رود ربطی به تحریمها ندارند؟
سوال خوبی است. همانگونه که حضورتان عرض کردم، ما از هیچ تلاشی دریغ نکرده‌ایم تا شرکای بین‌المللی خوب درک کنند چه معامله‌هایی قانونی‌اند و کدام قانونی نیستند. شما واقفید که وزیر بهداشت در دولت سابق، پیش ازعزل شدنش ادعا کرده است که اعتبارهای تعیین شده برای ورود دارو برای مصارف دیگری استفاده شده بود.
- یعنی شما می‌گویید محدودیتهای دارویی و غذایی ربطی به تحریمها ندارند و به روال گذشته، شرکتهای ایرانی می‌توانند دارو تهیه کنند؟
توضیح واضحات است که بگوییم تحریمها تاثیرگذارهستند اما جدا کردن اثر آن از عوامل دیگر مانند سوء مدیریت، کار آسانی نیست. ولی همانگونه که در بالا عرض کردم، صحبت از تحریمها و پیامدهای آنها بدون بیان هدف و علت این تحریمها کار درستی نیست. کشورهای جامعه بین‌الملل محض رضای خدا این تحریمها را وضع نکرده‌اند. این اقدام را در اثر خطر بی‌توجهی ایران به تعهدهای الزام‌آور هسته‌ای خود انجام دادند و به امید خدا دولت ایران برآن شود که با همکاری و تعامل، این نگرانیها را رفع کند و دوباره عضو فعال اقتصاد بین‌المللی شود.
- شما نامه صدها تن از ایرانیان را به آقای اوباما، به ویژه نامه بیش از ۵۰ تن از زندانیان کنونی و پیشین سیاسی را در مورد تحریمها خوانده‌اید؟
بله، این نامه ها را که خواندم و به نظر نویسندگان این نامه ها خیلی احترام میگذارم. اما غافل از آن نمانیم که این تحریمها هم نماد اراده و خواست مردم و ملتهای مختلف است که سخت از برنامه هسته‌ای ایران نگران هستند و قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت ملل متحد هم نشانگر خواست و ترس مردم دنیا است، اینگونه نیست؟ این نامه ها را نادیده نمی‌گیریم اما از سوی دیگر، این قطعنامه ها هم شوخی بردار نیستند. این نماد اراده راسخ جامعه جهانی در قبال برنامه هسته‌ای ایران است. ناگفته نماند که ادعای ایران این است که برنامه‌شان صرفا صلح‌آمیز است، پس چرا همکاری نکند؟
- آيا آقای اوباما این نامه ها را دیده است؟
محتمل است که از وجود این نامه‌ها آگاه است اما نمی‌دانم اگر ترجمه متن آنها را خوانده است. می‌توانم پیگیری کنم و به شما پاسخ دهم.
- ممنون از پیگیری. نظر شما در مورد انتخاب جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه ایران چیست؟ آیا او را از نزدیک می‌شناسید؟
ابراز نظر من در مورد شخصیت این و آن کار درستی نیست. دکتر روحانی حق تعیین تیم خود را دارد و در حال گماردن اعضای تیمش است. به امید خدا این کار به زودی تمام شود. چون همانگونه که حضورتان عرض کردم، امید ما این است که دولت جدید پس از تشکیل، به شکل محتوایی با جامعه بین المللی تعامل کند تا به راه حلی در مورد برنامه هسته‌ای آن برسیم. به قول آذریها «وقت آلتی دیر، بیز پیاده(vaqt atli dir, biz piyade)».
- اما آیا تا به حال با ایشان ملاقات کرده‌اید؟ برای نمونه،هنگامی که درنیویورک بودند؟
خیر من تا کنون از این لذت محروم شده‌ام.
- دوست داريد به تهران سفر كنيد؟ فكر ميكنيد اين اتفاق به زودي بيفتد؟
داغ ما را تازه نکن با این حرفها. حتما آرزوی رفتن به ایران دارم. اما به قول معروف، اول چاه رو بکن بعد مناره بدزد. نخست ظرفیت بالقوه ایران بالفعل شود، مساله ایران حل بشود و ایران دوباره نقش سازنده‌ای در منطقه و دنیا ایفا کند، انشاءالله آن وقت آنجا بروم.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید