توافق ژنو، عقب نشینی، شکست یا تلاشی برای بقا؟

اگرچه  توافق با 5+1 حامل پیام عقب نشینی از جانب ایران است، اما از شرایط زمانی و وضعیت لرزان جمهوری اسلامی تا پیش از توافق و اقدامات دولت نیز، نمی توان به راحتی  گذشت. ایران پیش از ژنو ، آزمون سوریه را الگویی ساخت تا بتواند از جنگ و فروپاشی زود هنگام جلوگیری کرده و از دچار شدن به سرنوشت کشورهای مشابه دوری کند.  

خلع سلاح شیمیایی سوریه و هسته ای ایران لااقل در کوتاه مدت را ، باید در راستای سیاست جدید جامعه جهانی به رهبری امریکا دانست که راه دیپلماسی را جایگزین ابراز قدرت نظامی در منطقه کرده است؛ و از سوی دیگر باید توافقات و نرمش قهرمانانه اخیر از سوی سیاستهای ولایی-شیعی جمهوری اسلامی و متحدانش را تغییر رویکرد سیاسی ، در چهارچوب بقا و تلاش جهت رهایی از بحران دانست. 

چندی پیش و در آستانه ی انتخابات ریاست جمهوری ، ولایت فقیه در ضعیف ترین دوران زمامداری عمر خود در عرصه های داخلی- خارجی بود ، اما با بازی صورت گرفته و طرح سناریوی جدید از سوی نظام و حذف دومجهولی هاشمی - رحیم مشایی در انتخابات از یکسو  و تحمیل، تحکیم و تقویت روحانی توسط طیف ها و جناحهای  سیاسی از سوی دیگر ، کارت جدید رژیم برای یک بازی حدید ، بیشتر خود نمایاند.

البته این نکته را هم باید متذکر شد که انتخابات در ایران و برگزیدن شخصی در حکومت سلطنت فقیه ، نه بر مبنای آرای واقعی مردم ، بلکه به معنای سر کارآمدن جناحی است که باید سیاست های رژیم را در اقتضای زمانی - مکانی و بسته به نیاز ، سیستماتیک به مردم بقبولاند.

هرچند این مذاکرات انتظارات طرفین را تا حدودی برآورده نمود، اما مفاد آن بسیار شکننده ، مبهم و برگشت پذیر است. طرف های غربی توانستند برنامه اتمی ایران را تا حدود زیادی کنترل کرده ، شفاف سازند و بعد از ده سال جلوی پیشرفت و توسعه ی آن را بگیرند . اما برای طرف ایرانی توافق به مثابه ی یک پیروزی بود، زیرا پس از 10 سال خودکامگی و سرکوب ،با دشمن دیرین توافق کرده، به نقطه آغاز برگشته و یک دهه زمان خریدند. 

برای بررسی بهتر می توان به نکاتی در روابط یک دهه ی اخیر و گام گذاری در دوره ی انقباضات ایران اشاره کرد که رژیم، متزلزل و پر تنش ترین دوران داخلی - خارجی خود را تجربه کرده و کاملا در انزوای بین المللی فرورفت. در عرصه ی خارجی

ایران با اقدامات و سیاست های خود از قبیل پنهان کاری در برنامه ی اتمی، توسعه برنامه موشکی، انکار هولوکاست و ادعای حذف اسراییل ، حمله به سفارت انگلیس ، گروگانگیری کوهنوردان امریکایی و ملوانان بریتانیایی و ... عملا به غرب و متحدانش در منطقه اعلان جنگ داد.

- همزمان در پی اعتراضات داخلی 88 ، به علت سرکوب ها و سیاست های غیرانسانی و معطوف بودن نگاهها به ایران ، موارد نقض حقوق بشر بیش از پیش برای جهانیان آشکار و افکار عمومی تحت تاثیر قرار گرفت.

- روابط تجاری اش به شدت در پی تحریم ها کاهش یافت

- متحدان استراتژیکش تضعیف و بشدت آسیب پذیر شدند.

- در میان گروه ها و کشورهای اسلامی نفوذش کاهش یافت

و در عرصه ی داخلی نیز کودتای سپاه و سپس تصفیه  مخالفان ،سبب شکاف در ارکان قدرت و متعاقبا ایجاد قطب های اصلاح طلب، اصول گرا، فتنه طلب ، انحرافی و ... شد که می توانست آغازگر فروپاشی نظام از درون باشد..

- ریزش و شکاف شدید در میان نیروها و جریانات حامی  

- از بین رفتن اقتدار و مشروعیت ولایی-الاهی و تقدس نظام در میان اقشار

- شکسته شدن برخی تابو ها

- برآمدن صدای نارضایتی ، اعتراضات و اعتصابات 

و از همه مهمتر زمینگیری اقتصادی در اثر تحریم ها ، تورم بالای 40% ، بیکاری 25% ،  هرج و مرج و فساد اقتصادی را نیز باید به این موارد افزود. 

در نتیجه پس از احساس خطر جدی نظام و پس از انتصاب روحانی ،رژیم در دو جبهه داخلی - بین المللی به بازسازی و نوسازی بدنه و ترمیم زخم های موجود پرداخت.

در داخل با همراه کردن طرفداران جنبش سبز در انتخابات ، دادن آزادی های محدود یا نسبی  ، آزادی تعداد کمی از زندانیان سیاسی در مرکز ،بازگشت تعدادی از دانشجویان ستاره دار و استادانی که ممنوع از تدریس شده بودند ، سعی در تقویت موضع داخلی و ایجاد شکاف میان مخالفان کرده است.

البته این در حالی است که وضعیت حقوق بشر در حوزه ی اقلیت ها بسیار تاسفبار بوده و جدا از موج اعدام های اخیر ، صدور احکام سنگین برای زندانیان سیاسی-عقیدتی ، روزنامه نگاران نیز کماکان با دستگیری مواجه و فضای امنیتی سنگین ، همچنان غالب است.

اگرچه  این توافق را می توان به نوشیدن جام زهر نظام تعبیر کرد که موجب توقف بلند پروازیهای اتمی اش خواهد شد ، اما در شرایطی که ایران در آستانه ی سرنگونی داخلی ، فروپاشی اقتصادی یا حمله ی نظامی خارجی بود ،حفظ نظام اولین اولویت و دستاوردی بزرگ محسوب می شود.  و  در مراحل بعدی :

- تداوم چرخه ی غنی سازی همرمان با توقف تشدید  و کاهش تحریم های فلج کننده

- تفویت موقعیت در معادلات جهانی،

-فرصت تحکیم پایه های نظام در داخل و تقویت متحدان در منطقه،

-نوسازی برخی صنایع سنگین

-ایجاد روزنه ای برای تتفس اقتصادی 

- در اختیار داشتن زمان و قضای کامل برای سرکوب و حذف مخالفان و تداوم دست اندازی های فرامرزی

نیز از سایر دستاوردهای ایران در این توافقنامه است .

از سویی دیگر ، با بررسی  اقدامات تاریخی سلطنت فقیه بعید نیست ، در راستای جبران تحقیر در عرصه ی خارجی  ، نقض حقوق بشر ، افزودن فشار ، سرکوب اقلیت ها و مخالفان را شدت ببخشد . بدون تردید وضعیت نقض حقوق بشر در ایران که برای چندین سال زیر سایه ی برنامه‌ هسته‌ای در سطح بین المللی - داخلی بوده با توجه به توافق هسته‌ای میان ایران و غرب، بیش از پیش بخطر می افتد.

حال برای اپوزسیون سرنگونی خواه و در راس آن احزاب و جریانات کورد ، که در انتظار از پا در آمدن رژیم زیر بار تحریم ، انقلاب و شورش داخلی، یا سرنگونی و تضعیف در اثر حمله ی نظامی بودند چه راهکارهایی پیش رو مانده است؟

 اکنون می بایست که اقدامات ضروری و تاریخی جهت اتحاد داخلی احزاب ، تشکیل جبهه ی کوردستانی و برگزاری کنگره های ملی-منطقه ای در کمترین زمان انجام پذیرد  و کوردستان راه خود را از اپوزسیون سردرگم و پراکنده ی ایرانی جدا کرده و بر  طرح مطالبات ملی و حق تعیین سرنوشت تاکید کند. سازماندهی جنبش های مدنی - اجتماعی و بسیج آحاد مردم و تمام ظرفبت های موجود برای دستیابی به اهداف ملی نیز امری قابل اهمیت است. بهتر است دچار اشتباه محاسباتی نشده و بازگشت به مواضع ده سال پیش ایران را امتیازی برای اپوزسیون ابرانی و در راس آن کوردها ندانسته و  هرچه زودتر راه و نقشه ی راهی درخور و مناسب یافته و با همگرایی و همسویی با حداکثر متحدان جغرافیایی ، جانی دوباره به مبارزات رهایی بخش ببخشاییم.