رفتن به محتوای اصلی

عزاداران لوناپارک در برابر اوین
14.07.2015 - 06:15

متن پیشِ رو قسمتی از یادداشت ها و شهادت های عزیز زارعی درباره اعدام دو دخترش فاطمه و فتانه در جریان خشونت های دولتی دهه شصت است، او این یادداشت ها را در پشت قرآنی می نوشت که همیشه به همراه داشت، شورا مکارمی دختر فاطمه زارعی و نوه عزیز که به عنوان مردم شناس در مورد خشونت های دهه شصت ایران تحقیق می کند این یادداشت ها را پس از درگذشت پدربزرگ در گوشه کمدی پیدا کرده بود، او نسخه فارسی کتاب: "یادداشت ها" را در سال ۱۳۹۳ منتشر کرد.

انتقال از عادل آباد شیراز به اوین

درست اوایل بهمن ماه سال ۱۳۶۲ بود که یک روز رئیس دیوان عالی کشور در خطبه نماز جمعه گفت که: " ..... قرار بود حضرت امام یک عفو عمومی به گروهک ها عطا فرمایند ولی ما پیشنهاد کردیم اجازه فرمایند ما آنها را امتحان کنیم و هر کدام که واقعا تواب شده باشند آزاد شوند نه آن که نسنجیده آنها را آزاد کنیم تا بروند جذب گروه ها شوند زیرا برای دستگیری آنها شهدای زیادی دادیم و ما تا کنون هم تعدادی از آنها را آزاد کرده ایم که متأسفانه رفته و جذب گروهک ها شده اند! ..... " این بود عین آن خطبه مزبور که هنوز هم یادم مانده، بعد از آن خطبه ناگهان بعضی از مقررات سخت بر روی زندان ها تخفیف یافتند، به زندانی ها اجازه داده شد در زندان کاردستی تهیه کنند، اجازه کتاب خواندن داده شد، هر کس مایل بود می توانست درس بخواند و امتحان دهد، بعضی اوقات به بعضی از آنها مرخصی می دادند، در زندان ملاقات حضوری می دادند، وسائل کاردستی از بیرون قبول می کردند و کاردستی های تهیه شده را تحویل خانواده هایشان می دادند و خیلی از این نوع آزادی های دیگر ولی بی خبر از آن که زیر این کاسه یک نیم کاسه بزرگی نهفته است! *

خصوصا در همان ایام هر دو هفته یک مرتبه ملاقات حضوری به زندانیان با افراد خانواده هایشان می دادند که برای مدت نیم ساعت در یکی از اتاق های زندان برگزار می شد که بر خلاف همیشه مأمورین اجرای نظم خیلی مراقبت نمی کردند! در یکی از همان ملاقات ها بود که فاطمه گفت: "چند روزی است که تعدادی زن و دختر مشکوک آورده اند داخل بند که آنها خیلی خودشان را انقلابی نشان می دهند! می گویند آنها از شهرستان های دیگرند که به شیراز منتقل شده اند! بچه های ساده لوح هم فریب آنها را می خورند! من هم جرأت نمی کنم که به آنها برسانم که مواظب خودشان باشند، گاهی اتفاقا هم بعضی هایشان می آیند پیش من از من راهنمائی می خواهند که من قسمشان می دهم که به من کاری نداشته باشند چون همه و همه مراقب حرکات من هستند و فقط کافی است که یک برگه هر چند جزئی از من به دست بیاورند!"

و اما پدر و مادرهای بی خبر از همه جا خوشحال بودند از آن که آزادی بیشتری به بچه هایشان داده شده، روزهای ملاقاتی همه شاد و خندان بودند، گاهی هم به بعضی از آنها مرخصی چند روزه می دادند، در ضمن هر ماه چند نفر را مرخص می کردند، روزها جلوی دادگاه از شلوغی قیامت بود، همه انتظار می کشیدند، بچه های آنهائی که آزاد می شدند، زن ها، همه یکی یک کیسه مشکل گشا در دست داشتند، خلاصه نور امید در دل های مرده تابیده بود: "امروز جگرگوشه ام آزاد می شود یا فردا؟" چون همان طور که قبلا هم متذکر شده ام بچه های زندانی گل سرسبد خانواده شان بودند زیرا همه شان یا دانشجوی سال سوم یا چهارم بودند یا دکتر و مهندس! افراد کمتر از دیپلم در بینشان وجود نداشت جز چند زن هفتاد و چند ساله که آن هم با دخترانشان زندانی بودند اما افسوس و صد افسوس که عمر آن چراغ سبز خیلی کوتاه بود! طولی نکشید بگیر و ببند مجدد توأم با خشونت و بی رحمی تمام شروع شد! حال چه کاسه ای زیر این نیم کاسه بود؟ خدا می داند!

فروردین دهشتناک سال ۱۳۶۳ فرا رسید، زمزمه سختگیری در زندان شروع شد! تمام بچه های زندانی از ترس قالب تهی کرده بودند، خانواده هایشان صد برابر بدتر از بچه هایشان متحیر بودند که چه پیش خواهد آمد؟ شایع شد که در زندان ها دسته بندی هائی در کار بوده است، اخبار از داخل زندان ها به بیرون درز کرده بود، وای که چه می گذشت به بچه های زندانی و بر والدین آنها، همه رنگ پریده، همه لب ها داغ بسته، همه چشم ها بی فروغ، همه دست هائی که تلفن در دست داشتند لرزان! خدایا تو خودت جوابگوی این همه دل های پریشان باش که خیلی ظلم است، مأمورین اطلاعات مثل گرگ گرسنه افتادند به جان آن برّ‌ه های بی زبان! الهی نیاید آن چه در آن مدت بر سر ما آمد، خلاصه روز چهاردهم فروردین ۱۳۶۳ بود، درست ساعت هفت بعد از ظهر تلفن زنگ زد، خودم جواب دادم، سؤال شد: "منزل فلانی؟" – بله!

بلادرنگ شستم خبر شد که باید خبری باشد، بله، خبری هم بود! شخص تلفن کننده بعد از پرس و جو از مشخصات من گفت: "من جلوی پلیس راه بودم، خواهر چشم بسته ای داخل اتوبوس بود با دو برادر پاسدار! من پرسیدم این خواهر کیست و چه کار کرده؟ اما قبل از آن که آن برادرها جواب بدهند خود آن خواهر گفت من فاطمه زارعی هستم، تو را به خدا قسم می دهم این شماره تلفن را که به تو می دهم یادداشت کنی، شماره تلفن منزل ما هست و به پدر و مادرم بگو که مرا برده اند تهران و خودتان بروید دادستانی شاید بگویند برای چی برده اند تهران!"

البته قبول این مطلب برای ما خیلی ثقیل بود چون دیگر رفتار آنها با زندانیان کاملا برای ما شناخته شده بود که آنها هیچ وقت یک زندانی را با اتوبوس جا به جا نمی کنند! آن قدرها وسائل حمل و نقل جور واجور دارند که احتیاج به اتوبوس نداشته باشند! خدایا ! ما در این موقع دیروقت که تمام جاهائی که ممکن است از این موضوع اطلاع داشته باشند که از آنها سؤالی بکنیم تعطیل است، بنا بر این هیچ دری را به روی خود باز نمی دیدیم جز آن که بسوزیم و بسازیم تا صبح شود! آن شب لعنتی را تا صبح من و مادر پیر و ناتوانش نشسته بودیم و فکر می کردیم که این دیگر چه نقشه ای است؟ چون تشکیلات ستاد خبری که همان ساواما باشد سعی داشت به هر طریق ممکن خانواده های مجاهدین را اذیت کند، مخصوصا شکنجه روحی! خلاصه صبح اول وقت رفتیم عادل آباد، گفتند: "فاطمه زارعی را برده اند سپاه!" آنجا رفتیم، جواب دادند: "نه، اینجا نیاورده اند، بروید دادگاه!" رفتیم، دادگاه هم جواب دادند: "ما کاری به او نداریم!" برگشتیم زندان سپاه، جریان شب گذشته و موضوع تلفن را گفتیم، جواب داد: "این شایعه ضد انقلاب است!"

خلاصه بعد از سه روز سردرگمی و دوندگی و بی اطلاع بودن از سرنوشت فاطمه و ناراحتی در خانواده، دیگر دیوانه شده بودم! روز سوم در راهروی دادگاه به سر می بردم، شروع به فریاد زدن کردم به طوری که خود نفهمیدم چه گفتم! چون در روزهائی بود که خسرو قشقائی را اعدام کرده بودند فریاد می زدم: "ای بی انصاف ها، شما آن که تا دیروز شتر جلویش قربانی می کردند ظهر جلوی نماز جمعه شلاق زده اید و بعد از ظهر همان روز در فیروزآباد تیرباران کردید و روز بعد جسد تیرباران شده را جلوی شهربانی در ملأ عام به دار کشیدید و نترسیدید! (که البته منظور همان خسرو قشقایی بود!) حال از یک زن رنجدیده ناتوان و یک پیرمرد و پیرزن از پا درآمده چه خوف و هراسی دارید که آن قدر زجر و شکنجه روحی می دهید؟ این هم چه آدمی؟ الله اکبر و لا ‌اله الا الله! کنار در و دیوار دادگاه را مزین کرده اید و زیر آن پرچم مقدس آن همه ظلم می کنید؟ آخر من چه ازم ساخته ‌است که بتوانم انجام دهم؟ اگر اعدامش کرده اید بگوئید چطور شده؟ بگوئید تا من آن قدر سرگردان نباشم!"

در حین سر دادن همان داد و فریادها بود که یک نفر مرا گرفت و از دادگاه بیرون کرد و جمعیت حاضر پشت در دادگاه هم مرا آرام کردند، دست آخر بدون نتیجه افسرده و نا امید برگشتم خانه، خدایا تو خودت جواب این همه قوم ظالم را بده که به اسم اسلام و دفاع از مکتب مقدس اسلام آن قدر ظلم می کنند، آن روز هم با آن همه اندوه سپری شد اما شب همان روز فاطمه عزیزم از تهران تلفن کرد که: "مرا آورده اند زندان اوین! شما می توانید بر حسب ترتیب حروف الفبا روز اول اردیبهشت بیائید دیدن من!" تا اندازه ای از سردرگمی نجات یافتیم، قدری وسائل هم که لازم داشت سفارش کرد که با خود بیاورید، یکی دو روز قبل از تاریخ تعیین شده به اتفاق مادر و دو فرزند سرگردانش (که الهی نصیب هیچ خانواده ای نشود!) عازم تهران شدیم!

روز موعود رفتیم محلی که اسامی را اعلام می کنند، متأسفانه اسم فاطمه در لیست نبود! این گونه بود که مادر و دو فرزندش نا امید برگشتند شهر ولی مأمور اطلاعات مرا راهنمائی کرد که برو جلوی زندان اوین شاید چیزی دستگیرت شود! چون راه و چاه را بلد نبودم فرد خیردیده ای مرا برد جلوی زندان و محل مراجعین را نشانم داد، رفتم جلو و شرح حال خود را به متصدی اطلاعات بازگو کردم، جواب داد: "برو بنشین تا صدایت بزنم!" ساعتی طول کشید، صدا زده و گفت: "فاطمه زارعی اینجا نیست! تا وقت تمام نشده زود برو لوناپارک، من هم تلفن کردم که بهت اجازه ملاقات بدهند!" به هر قیمتی بود خود را رساندم لوناپارک، ساعت یازده صبح بود، آنجا هم بعد از طی مراحلی من را همراه با چند نفر دیگر که آنها هم زندانی داشتند سوار یک مینی بوس کردند که تمام شیشه های اطراف آن را رنگ سیاه زده بودند!

بعد از طی مسافتی ما را بردند جلوی یک راهرو که پله به طرف بالا می خورد، پیاده مان کردند، بالای پله ها سالن بزرگی بود، در آن سالن هم یک تلویزیون بزرگ بود که مرتب آهنگ مارش می نواخت، طوری که مغز سر آدم تیر می کشید! آنجا هم اسم ها را خواندند، رفتیم داخل یک راهرو که محل ملاقاتی ها بود، بعد از مختصری گشتن، فاطمه را پشت یکی از کابین های تلفن پیدا کردم، در آن موقع هم او و هم من نتوانستیم از گریه خودداری کنیم! من از دوندگی به حالت ضعف درآمده بودم و او از سرنوشت نامعلوم خود دچار یأس و نا امیدی شده بود، نور حیات در چشم هایش مرده بود، رنگ صورتش تیره شده بود، با یک دست قادر نبود گوشی تلفن را نگه دارد، آن‌ را دو دستی گرفته بود! خلاصه پس از رد و بدل کردن چند جمله و احوالپرسی معمولی و عدم اطلاع از دلیل انتقالش به تهران به همان طریق که آمده بودم آنجا را ترک کردم.

ولی وقتی آمدم منزل دیدم مادر بیچاره اش از گریه غش کرده است! وقتی هم که به هوش آمد باور نداشت که فاطمه را دیده ام، خیال می کرد برای تظاهر و خوشحال کردن او می گویم فاطمه را دیده ام! سپس پس از دو روز توقف در تهران عازم شیراز شدیم و قرار شد اول خرداد دو مرتبه برگردیم تهران برای دیدن فاطمه، همانطور هم شد، اول خرداد ۱۳۶۳ دوباره به اتفاق بچه ها از شیراز عازم تهران شدیم ولی متأسفانه این دفعه خیلی بدتر و خیلی نا امید کننده تر از دفعه قبل بود، باز طبق معمول رفتیم به لوناپارک اما اسم فاطمه در لیست نبود! من خودم رفتم سراغ اطلاعات، یک برادر میانسالی متصدی اطلاعات بود، البته جلوی اطلاعات هم خیلی شلوغ بود، به من گفت: "باش تا تحقیق کنم ببینم کجاست؟" در گوشه ای منتظر نشستم تا صدایم زد، بعد از کمی تأمل گفت: "پدر، مگر دخترت چکاره بوده؟‌"

– شغلش دبیر فیزیک بوده در شیراز و اتهامش کاندیدای مجاهدین در شیراز.

– پس برو دنبال کارت و خودت را خسته نکن! دنبالش هم نگرد!

جواب دادم: "آخر دو بچه کوچک دارد و یک پدر پیر و یک مادر فلج، چطور میتوانم رهایش بکنم؟ حال محض رضای خدا اگر شما راه و چاهی سراغ دارید کمکم کنید، چون در این زندان بزرگ راه به جائی نمی برم!" دو مرتبه بعد از کمی مکث گفت: "پدر، دختر تو را برده اند بند سه هزار و آنجا دست هیچکس بهش نمی رسد! کما این که دو تا از پسران خودم هم مدت چند ماه است برده اند همان بند سه هزار که تا کنون نمی دانم زنده اند یا مرده! حالا تو هم از من بشنو خودت را از پا نینداز! برو همان شیراز تا این که خودشان از زنده یا مرده بودنش خبرت کنند چون اگر یک سال هم اینجا دوندگی کنی هیچ نتیجه ای عایدت نمی شود، چون تا آنجائی که من اطلاع دارم تا کنون کسی از بند سه هزار زنده بیرون نیامده! والسلام و خداحافظ!" با گفتن این جمله فهمیدم که دیگر پرس و جو فایده ندارد و برگشتم منزل! متأسفانه مادر فاطمه از شدت ناراحتی غش کرده بود، وقتی به هوش آمد حالت جنون بهش دست داده بود به طوری که همه را ناراحت کرد.

بالاخره بعد از چند روز توقف در تهران بدون نتیجه عازم شیراز شدیم، آن چند روز هم که تهران بودیم روزی یک مرتبه می رفتم اطراف زندان اوین یا لوناپارک، طوری ازدحام جمعیت در اطراف زیاد بود که به قول معروف سگ صاحبش را نمی شناخت! همه ماتم زده بر سر و صورت زنان دم از اعدام شدن فرزندانشان می زدند به طوری که آن روز محشری را که خداوند تبارک تعالی در قرآن وعده اش را داده‌ است نمونه اش در آنجا منعکس بود! در حالی که وابستگان زندانیان اعدام شده به سر و صورت خود می زدند پاسداران فاتح به تمسخر و غرور جواب آنها را می دادند! مثلا می گفتند: "آنها فدائیان رجوی بوده اند!" یا حرف های دیگر از این قبیل، آنهائی که طاقت دیدن این صحنه دلخراش را نداشتند غم خود را فراموش و آنجا را ترک می کردند، خلاصه جلوی زندان اوین قیامتی بود، قیامتی آشکار! تکلیف ما هم در این میان معلوم بود، از زنده بودن فاطمه کاملا دست شسته بودیم، فکر می کردیم فاطمه را هم اعدام کرده اند منتهی جوابش را شیراز به ما می دهند!

به محض وارد شدن به شیراز من و مادر فاطمه مستقیم رفتیم جلوی دادگاه، متأسفانه شلوغی آنجا هم دست کمی از اوین نداشت، شیراز هم صحبت از اعدام های دسته جمعی می کردند! ما که تازه از راه رسیده و خسته بودیم تحمل آن صحنه دلخراش را هم نداشتیم، آمدیم منزل، بچه ها همه شروع کردند به عزاداری کردن قبل از مرگ! معهذا روزهای بعد مرتب می رفتیم جلوی زندان، جلوی دادگاه، شاید خبری از بود و نبود فاطمه دریافت کنیم که متأسفانه جواب می شنیدیم که هنوز تهران است! حال کجای تهران؟ نمی دانم! ناگفته نماند که اعدامی ها به سه دسته تقسیم شده بودند، آنهائی که زیر شکنجه می رفتند که نه جسدشان را تحویل می دادند و نه می گفتند کجا دفنش کرده ایم و آنهائی را که به دار می زدند و می گفتند فلان جا خاکش کرده ایم، بروید ولی سر قبرش نه جمع شوید و نه مجلس ختم بگذارید و نه گریه کنید و آنهائی را هم که تیرباران کرده بودند می گفتند مبلغ هفت تا ده هزار تومان بدهید و جسدش را تحویل بگیرید اما حق گریه زاری و داد و فریاد ندارید! البته مطیع دستورات سپاه بودن مردم هم به این دلیل بود که اگر کوچکترین تخطی از جانب کسی مشاهده می شد نصف شب چند نفر سپاهی می ریختند داخل منزل! چنان چه پسر یا دختری برای آن خانواده باقی مانده بود دستگیر می کردند و می بردند که نجات یافتنش با خدا بود! ای بسا که همان شب اعدامش می کردند! کما این که از این اتفاقات خیلی زیاد افتاده بود.

جان بچه های معصوم! به هر سن و سالی که می خواهد باشد! بنا بر جوّ حاکم کسی جرأت نفس کشیدن بلند را هم نداشت! متأسفانه خانواده خودم هم از آن تنبیه بی نصیب نماندند! در همین دفتر جریان انتقال فاطمه از شیراز به تهران را شرح دادم و متذکر شدم که در دادگاه بی اختیار شروع به داد و فریاد کردم، درست پانزده روز پس از آن واقعه ساعت دوازده شب چهار پاسدار مجهز به مسلسل یوزی و رادیو فرستادند! به وسیله یک ماشین سواری شخصی آمدند، دق الباب کردند، پس از نشان دادن حکم دادگاه داخل شدند، شروع کردند به گشتن گوشه و کنار اتاق ها، البته آن هم یک نمایش بود! سپس به خواهر فاطمه که بیش از یازده سال نداشت و کلاس پنجم ابتدائی بود گفتند: "باید بیائی با ما برویم برای چند جمله بازجوئی!" که مادر بیچاره فاطمه افتاد به پای آن پاسدار و شروع به فریاد زدن که تا مرا نکشی نمی گذارم که این دخترم را هم ببری! دختر معصوم شروع کرد به لرزیدن، بعد همان پاسدار تلفن کرد به جایی و قدری صحبت کرد و از بردن خواهر فاطمه منصرف شد اما بعد از مدتی کاشف به عمل آمد که آن گوشمالی سزای آن داد و فریادی بوده که من چند روز پیش بی اختیار از خود سر داده بودم! بله! به این طریق مردم را از بلند نفس کشیدن بازداشتند و بازمی دارند!

به طور کلی این گونه ترفندها در تمام زندان های ایران اعمال می شود، از این جهت این را می گویم چون افرادی بوده اند از والدین زندانی ها که هم در تهران و تبریز و هم در شیراز زندانی داشتند و بعضی ها در مشهد، بندرعباس و شیراز زندانی داشته اند، خیلی ها هم اهل شیراز بودند و جاهای دیگر زندانی داشتند، بنا بر این جریاناتی که در زندان های دیگر می گذشت برای همدیگر تعریف می کردند، درست اول تیرماه سال ۱۳۶۳ قتل عام عمومی در زندان شیراز شروع شد! مخصوصا یک شب ایام اول یکم ماه مبارک رمضان هفتاد و چهار زن و دختر را اعدام کردند! به طوری که گفته شد حجت الاسلام موسوی تبریزی برای چند روز آمده بود شیراز برای اعدام ها ! بعضی ها هم می گفتند یک دسته به خصوصی مأمور اعدام ها هستند که همه جا برای اعدام کردن، آنها می روند! سال ۱۳۶۳ به طور کلی زندان ها را از زندانی خلوت کردند! بعضی از گروهکی های دیگر را هم به غیر از مجاهدین آزاد کردند، شاید تعداد کمی در زندان ها باقی ماندند ولی دو مرتبه شروع کردند به دستگیر کردن افراد باقیمانده و از قلم افتاده! به قول معروف: "سری دوم!"

و اما هنوز تکلیف فاطمه برای ما روشن نیست که آیا هنوز زنده است و یا او هم به خیل قافله اموات پیوسته چون به طوری که مردم می گفتند حال یا راست یا دروغ امام دستور داده حتی یک نفر هم از خانواده مجاهدین را زنده نگذارید، حتی پدر و مادرهایشان را ! از یک لحاظ راست می گفتند چون هیچکس جرأت نداشت خودش را به خانواده ای وابسته بداند که در آن خانواده افراد مجاهد داشتند، حتی جرأت آمد و رفت معمولی را هم نداشتند، البته بی دلیل هم نبود، بودند خانواده هائی که از دوستان و آشنایان قدیمی ما بودند یا از فامیل های دور و نزدیک که با خانواده ما رفت و آمد دیرینه داشتند، پس از یکی دو مرتبه آمد و رفت، مأمورین اطلاعات آنها را احضار کرده بودند ستاد خبری و سؤال کرده بودند: "با آنها چه آشنائی دارید؟" که آنها هم جا خورده و دیگر آمد و رفت نکردند! حتی گنجشک ها هم جرأت پرواز به خانه ما را نداشتند چون پاسداران در کمین آنها بودند! با این که مدتی از مرگ فاطمه می گذرد تلفن منزل ما هنوز تحت کنترل است، حتی اگر نامه ای هم از دور و نزدیک برای ما ارسال شود سر از ستاد خبری در می آورد!

چه بگویم، از این درد دل ها زیاد است، چه بهتر است برویم سراغ فاطمه، فاطمه بی گناه، فاطمه مظلوم، فاطمه شجاع و همه چیز تمام، فاطمه ای که از سر هر انگشتش هنری می بارید و از هر کلامش دُری و از هر قدمش آسایش و اطمینانی، ای روانت شاد که دنیا برای وجود تو تنگ بود و ای لعنت بر این حکومت آفت زا که در اثر بی لیاقتی خود، فرزندان لایق این مملکت را زیر خاک کرد، همان طور که قبلا هم متذکر شدم من و مادر فاطمه هر هفته یکی دو مرتبه مرتب جلوی زندان یا دادگاه برای کسب اطلاع از فاطمه می رفتیم اما همه آن رفت و آمد‌ها بی نتیجه بودند و هیچ یک از پرسنل حاضر نبودند واقعیت را به ما بگویند! لیکن در حدود مهرماه همان سال یعنی شش ماه بعد از ناپدید بودن فاطمه، یک روز به ما گفتند فاطمه را آورده اند شیراز اما فعلا ملاقات ندارد اما پول و میوه و لباس برای او قبول می کنیم! خوب، آن موضوع برای ما خود یک نوع امید محسوب می شد چون ما از کنه قضیه بی خبر بودیم که چه می کنند!

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پانویس:

* در این دوره در پی بازدید و گزارش هیأتی از جانب آیت الله منتظری وضعیت زندان ها تا حدودی تغییر کرده بود.

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

fatemezaree-780

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

تبریزی
http://www.radiozamaneh.com/227347

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.