آموزش به زبان مادری و چرا

در دنیای مدرن در بخش زبان و فرهنگ و گلوبال شدن انگلیسی به عنوان زبانی روان با فاکتورهایی که قابل فهم برای عموم مردم  در جهان باشد است. این زبان در سطوح ابتدایی میتواند و تا به امروز شاهد هستیم که توانسته بر جوامع و زبانهای دیگر پیشی گرفته و حرفی برای گفتن داشته باشد. هرچند در سطوح پیشرفته، این زبان بسیار پیچیده تر از یک احوال پرسی عامیانه است و پرداختن به آن نیاز با کارشناسی جدی دارد.

اما آموزش به زبان مادری فوایدی دارد؟ یا اصلا با آموزش به زبان مادری چگونه میتوان زبانی بیگانه را یاد گرفت؟ بحث ها تا امروز حول محور زبان و زبان شناسی در ایران برای ما بیشتر از دریچه تاریخ میگذرد. یعنی برای شناخت یک ملت یا قومی باید تاریخ آن را نیز که به اقتزای زمان برایش فرهنگ و هویت را تا امروز بوجود آورده درنظر گرفت. به طور مثال وقتی حرف از ایران میزنیم شاید کمتر کسی باشد که نام پرشیا یا کوروش یا هخامنشیان و یا امثال آنان را نشنيده باشد اما خیلی کم هستند کسانی که به دور از تعصب به دنبال ریشه های ملت ها و یکی از شناسه هاى آن یعنی زبان بوده باشند. يعنى در حوضه تاريخ ما كلاف هايى داريم كه سَرى ناپيدا دارند. به طور واضحتر یک مورد از زبان های ایران امروزی زبان پیوندی در اینجا مشخصا ترکی است که در قیاس با سیستم آموزشی در ایران میتوان جایگاه آموزشی آن را خیلی منفی تعریف کرد. یعنی وقتی ما ایران را به عنوان یک کشور پرشیا یا فارس میشناسیم دقیقا مشکل بزرگی در زمینه تاریخ داریم و بزرگتر از آن پایه فاجعه ای را بنا مینهیم که کلیات و وجودیت ملت ها را انکار میکند. زبان وسیله ای ارتباطی است و استفاده سو از آن به هرنحوی عواقبی بدی را به دنبال دارد. به طور مثال این مطلب اگر به زبان فارسی نوشته شده دلیل بر فارس بودن نویسنده ندارد و این ابزار از برای ابراز نظر و بعد انسانی آن است.

ولی آموزش به زبان مادری برای هر انسانی یکی از ابتدایی ترین نوع حقوقش است. تحقیقاتی که در این زمینه یعنی آموزش به زبان مادری درج شده حکایت از آن دارد که:

اکثر کودکانی که به زبان مادری تحصیل نمیکنند در همان ابتدایی ترین سطوح آموزشی از چرخه تحصیل ناخواسته حذف میشوند ولی در سوی دیگر این عمل تحقیقات نشان از علاقه بیشتر کودکان به آموزش حتی در سطوح بالاتر بوده است. یعنی جامعه ای که در آن کودکی به زبان مادری خود تحصیل میکند سردرگمی مفهوم و درک را به مراتب کمتر از آن کودکی که به زبانی غیر از زبان مادری تحصیل میکند دارد. كارشناسان بعضا از واژه anxiety نيز استفاده ميكنند. از سوی دیگر خانواده ها نقش بسیار موثری در این پروسه دارند. یعنی وقتی مطلب برای کودک در مدرسه نامفهوم است با رجوع به والدین درک کامل را از سوی بزرگتر از خودش میگیرد. ولی وقتی همان مطلب برای خود والدین نامفهوم هست دیگر رشد در زمینه آموزش کاملا بر دوش محصل افتاده و نتیجه ای که به بار می آورد همین میزان بی سوادی در استانهای غیر فارس زبان است که به عینه شاهد آن هستیم.

گذشته از اینها در زمینه فواید آموزش به زبان مادری ذکر این مطلب را وارد میدانم که هویتمان و فرهنگ و تاریخی که به آن تعلق داریم حفظ خواهد شد. یعنی جامعه چند رنگی ترک، عرب، كرد، لر، فارس و غیره به همین شکل که دارای زبان و فرهنگ و هویت های چند گونه است حفظ خواهد شد. یعنی آموزش به زبان مادرى برای ما ملیت های ساکن در ایران فرصت بزرگی است که همبستگی بیشتری را به بار خواهد آورد. همبستگی که ناخواسته با داشتن حق آموزش به زبان مادری آشکارتر به دلیل رشد در زمینه ملیت ها و فرهنگشان خواهد بود.

با تشكر از شما