راستی‌آزمایی مناظره دوم؛ ادعاها چقدر درست بود؟

آیا وزیر آموزش و پرورش در قاچاق کالا دست داشته است؟

محمدباقر قالیباف، شهردار تهران و نامزد انتخابات ریاست جمهوری، مناظره دوم را با این پرسش آغاز کرد که چرا "محموله مشکوک لباس در منزل یکی از وزیران" پیدا شده است. او در ادامه صحبت‌هایش از وزیر آموزش و پرورش نام برد و گفت "قانونی یا غیرقانونی" چرا وزیر آموزش و پرورش باید در کار واردات لباس باشد؟

ماجرا از آنجا آغاز شد که رسانه‌های اصولگرا گزارش دادند که ماموران نیروی انتظامی در خانه دختر یکی از وزرا جنس قاچاق پیدا کرده‌اند. مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری چند روز بعد از این ادعا، موضوع را تکذیب کرد و گفت خانه مهر و موم شده بود و تحقیقات هنوز جریان داشت.

اما شعبه ۲۷ دادگاه بدوی تعزیرات زیر نظر وزارت دادگستری اعلام کرد که این اجناس قاچاق نبوده و با مجوز گمرکی و به طور قانونی بعد از پرداخت عوارض وارد ایران شده است. بر اساس این حکم اجناس قاچاق نبوده است.

I

صویری که حامیان دولت از حکم دادگاه تعزیرات به نفع دختر وزیر منتشر کرده‌اند

در مناظره دوم اسحاق جهانگیری، برای دفاع از وزیر آموزش و پرورش گفت که دختر وزیر آموزش و پرورش با کارشناسی ارشد بیکار بوده و با پرداخت تعرفه‌های لازم به طور قانونی ۲۰۰ میلیون تومان از طریق گمرک لباس وارد کرده است و این موضوع ارتباطی با وزیر آموزش و پرورش ندارد.

کالای مطرح شده متعلق به ضحی احمدی دانش‌آشتیانی، مدیر عامل شرکت 'آمیتیس طراوت کودکی ' است.  خانم احمدی دختر وزیر آموزش و پرورش است اما آگهی ثبت شده در روزنامه رسمی در تاریخ سوم شهریور ۱۳۹۳ نشان می‌دهد که فخرالدین احمدی دانش آشتیانی، وزیر دولت حسن روحانی هم رئیس هیات مدیره این شرکت است.

مشخصات ثبت شرکت مورد مناقشه در سایت روزنامه رسمی ایران

آیا تحریم‌های بانکی ایران همچنان برقرار است؟

ابراهیم رئیسی می‌گوید با وجود توافق هسته‌ای تحریم‌های بانکی ایران همچنان برقرار است.

با آنکه طبق توافق هسته‌ای یا برجام، تحریم‌های بانکی مربوط به برنامه‌ هسته‌ای ایران برداشته شده، اما تاکنون هیچ بانک بزرگ بین‌المللی با ایران وارد داد و ستد نشده است. پارسال ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی ایران، در کنفرانسی در لندن گفت که بانک‌های خارجی می‌ترسند که حتی اگر وزارت دارایی آمریکا اجازه کار با ایران را به آنها بدهد، دادستان‌های آمریکایی برای آنها مشکل ایجاد کنند.

با این حال پارسال بانک مرکزی از رفع تحریم حساب‌های بین‌المللی‌اش و اتصال دوباره به شبکه‌های مالی جهانی (سوئیفت) خبر داد، با این حال عباس عراقچی از معاونان وزارت خارجه ایران گفت که روند رفع تحریم‌ها زمان‌بر است.

تحریم‌های قبلی و نگرانی از پولشویی

تحریم های اولیه آمریکا که از قبل از سوی آمریکا علیه ایران وضع شده بود و ارتباطی با مذاکرات هسته ای و برجام نداشت، همچنان باقی است. بانک‌های بین‌المللی هم نگرانی احتمال "پولشویی و تامین مالی تروریسم" در ساختار مالی ایران هستند. گرچه پارسال گروه ویژه اقدام مالی، سازمان بین‌المللی مبارزه با پولشویی، اعلام کرد که با تعهد ایران به اجرای اقداماتی برای مبارزه با مشکلاتش در زمینه پولشویی و تامین مالی تروریسم، محدودیت‌های وضع‌شده علیه ایران را به مدت یک سال معلق می‌کند.

آیا بعد از برجام گشایش اقتصادی رخ نداده است؟

ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی، در مناظره از دولت حسن روحانی انتقاد کرد و گفت برجام باعث گشایش اقتصادی نشده است. برای بررسی این ادعا وضعیت چند شاخص اصلی را مرور می‌کنیم.

رشد اقتصادی: به گزارش مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی در ۹ ماه آخر پارسال به حدود ۷/۲ درصد رسیده است. پارسال مرکز آمار ایران رشد اقتصادی را ۱ درصد اعلام کرد. دولت حسن روحانی در سال ۱۳۹۱۱ کشور را با رشد اقتصادی منفی ۶/۶ تحویل گرفت و از سال ۱۳۹۳ رشد اقتصادی مثبت شد.

تورم: آمارها نشان می‌دهد که دولت حسن روحانی، در مهار تورم، موفق‌ترین رئیس جمهور بوده است. زمانی که او رئیس‌جمهور ایران شد تورم حدودا ۳۵۵ درصد بود و برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، برای چند ماه تورم را یک رقمی نگه داشت.

هزینه خانوار: تراز بودجه ماهانه یک خانوار شهری یعنی میزان دخل و خرج به طور متوسط در سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴۴ مثبت بوده است در حالی که در طول یک دهه گذشته همواره به جز یک سال این تراز منفی بوده است.

اما با این حال منتقدان آقای روحانی می‌گویند که بهبود این سه آمار تاثیری در معیشت مردم نداشته است. پاسخ بعضی کارشناسان اقتصادی این است که این روند در صورتی سطح زندگی را در جامعه بالا می‌برد که برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد تا به اصطلاح بنیه مالی خانوارها تقویت شود. درباره وضعیت معیشت بیشتر اینجا بخوانید.

آیا ایران یک میلیون فارغ التحصیل بیکار دارد؟

ابراهیم رئیسی می‌گوید ایران یک میلیون دانشجوی بیکار دارد. احتمالا اشاره آقای رئیسی به تعداد فارغ التحصیلان بیکار است. درسال ۱۳۹۳ مرکز آمار ایران گزارشی از بازار کار منتشر کرد که بر اساس آن گزارش، بیش از ۹۰۰ هزار نفر با مدرک فوق دیپلم و بالاتر بیکار بودند. بعد از این تاریخ آمار رسمی دیگری منتشر نشده است.

از طرف دیگر، رونق تحصیلات عالی در ایران به عنوان تاخیر در ورود به بازار کار شناخته می‌شود. براساس گزارش جدید مرکز آمار ایران، تا پارسال بیش از ۴ میلیون و هشتصد هزار نفر در دوره‌های مختلف تحصیلات عالی درس می‌خوانند که حدود یک میلیون نفر از آنها در سطح کارشناسی یا دکتری تحصیل می‌کنند. همچنین در سال ۱۳۹۴ تحصیل بزرگترین عامل بیرون ماندن از بازار کار است.

آیا صادرات پتروشیمی ایران ۳۰ درصد افزایش یافته است؟

اسحاق جهانگیری یکی از دستاوردهای دولت حسن روحانی را افزایش ۳۰ درصدی صادرات پتروشیمی دانست. آیا این رقم صحیح است؟

گزارش گمرک ایران در پایان سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که صادرات پتروشیمی، نسبت به سال قبل از نظر وزنی، ۴۱ درصد و از نظر درآمد تنها ٩ درصد رشد کرد است. از نظر وزنی، صادرات محصولات پتروشیمی، حدود ده هزار تن افزایش یافته، اما فقط یک میلیارد و ۲۰۰ میلون دلار به درآمد اضافه شده است.

حدود سه ماه پیش مرضیه شاهدایی، معاون وزیر نفت گفته بود: "میزان صادرات محصولات پتروشیمی در این زمان (دولت یازدهم) ۳۲ درصد افزایش یافته است".

اگر آقای جهانگیری رقم سی درصد را برای کل دوران دولت یازدهم ذکر کرده با اظهارات برخی مقام‌های رسمی مثل خانم شهدایی تطبیق می‌کند اما رشد صادرات پتروشیمی در سال گذشته از نظر درآمد حدود ۹ درصد اعلام شده است.

آیا زباله‌های تهران به برق تبدیل می‌شود؟

Image captionمرکز تولید برق از زباله در تهران

در هر دو مناظره موضوع تولید برق از طریق سوزاندن زباله مطرح شد. در مناظره اول زمانی که اسحاق جهانگیری، معاون رییس جمهور از وضعیت به گفته او نابسامان زباله‌ها در تهران انتقاد کرد، محمدباقر قالیباف در پاسخ گفت که "شهرداری از زباله برق تولید می کند. یک بار از اتاق‌هایتان بیرون بیایید و ببینید. امروز مابقی آن کمپوست می‌شود و در زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود."

در مناظره دوم بار دیگر آقای جهانگیری به موضوع تولید برق بازگشت و گفت که از هشت هزار تن زباله در تهران فقط ۲۰۰ تن آن تبدیل به برق می‌شود که چیزی کمتر از دو درصد است. ظاهرا دو طرف درباره صحت تولید برق از زباله توافق دارند اما درباره میزان و اهمیت آن اختلاف نظر وجود دارد.

آمار شرکت برق نشان می‌دهد که در روزهای کم مصرف هر مشترک خانگی در تهران ماهانه بیش از ۲۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند که برق تولید شده با زباله درصد بسیار ناچیزی از آن است. انتقاد اصلی دولت از شهرداری تفکیک نشدن زباله‌ها از مبدا است که در حال حاضر در تهران انجام نمی‌شود.

آیا بدهی‌های بانکی دولت دو برابر شده است؟

ابراهیم رئیسی می‌گوید بدهی دولت به بانک‌ها در چهار سال اخیر دست کم دو برابر شده است.

تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از بدهی‌های بانکی که بهمن ماه پارسال منتشر شده است تایید می‌کند که بدهی‌های دولت به بانک‌ها بیش از دو برابر شده و به بیش از ۲۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. نمودار زیر این افزایش را نشان می‌دهد.

بدهی‌های بانکی دولت در سال‌های اخیر موضوعی بحث‌برانگیز بوده است. در سال ۱۳۷۹، قانون منع استقراض از بانک مرکزی تصویب شد تا با این کار، استقلال بانک مرکزی تامین شود و دولت نتواند کسری و پول پیشبرد بودجه‌های خود را از بانک مرکزی بگیرد.

اما دولت‌ها از آن زمان با تصویب "طرح‌ها و لوایح تحمیلی" بانک‌ها مجبور به تامین منابع مالی دولت می‌کنند، دو این بانک‌ها هم مجبورند پول از دست رفته را با استقراض از بانک مرکزی جبران کنند. روند افزایش بدهی‌ها از حدود ده سال پیش در دولت محمود احمدی‌نژاد شدت گرفت.