آمریکا برای حل اختلاف عربستان و قطر تلاش می‌کند

همزمان، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی که به واشنگتن سفر کرده است، در یک پیام توئیتری کوتاه آمدن کشورش از شرایط خود برای عادی سازی روابط با قطر را مردود دانسته و نوشته است: "خواست‌های ما از قطر قابل مذاکره نیست و برعهده قطر است که به حمایت از تروریسم پایان دهد."

کشورهای طرف مناقشه با قطر به رهبری عربستان سعودی سیزده خواسته را به عنوان شرط از سرگیری روابط سیاسی با قطر و پایان دادن به تحریم اقتصادی آن کشور مطرح کرده‌اند که از جمله شامل کاهش سطح روابط با ایران، تعطیلی شبکه تلویزیونی الجزیره و بستن یک پایگاه نظامی ترکیه در قطر است.

حق

عادل الجبیر (چپ) حاضر نشده از مواضع خود کوتاه بیاید

در مقابل، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر، با رد اتهامات عربستان، گفته است که از انگیزه عربستان سعودی و کشورهای همراه آن در قطع روابط و وضع تحریم‌های اقتصادی اطلاعی ندارد. وی شرط‌های سیزده‌گانه عربستان سعودی را غیرقابل قبول و مداخله آشکار در امور داخلی کشورش توصیف کرده و گفته است که "قطر از تروریسم حمایت نمی‌کند، به مداخله در امور داخلی همسایگان مبادرت نمی‌ورزد و ما متحدان مخفی ایران نیستیم." وی افزوده است که دولت قطر به نبرد علیه داعش متعهد است.

روز ۵ ژوئن، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر اعلام کردند که به دلیل "حمایت دولت قطر از تروریسم" روابط خود را با این کشور قطع کرده و قطر را مورد تحریم اقتصادی قرار می‌دهند. یمن و چند کشور دیگر نیز روابط خود را با قطر قطع کردند یا سطح روابط را کاهش دادند.

تحریم اقتصادی عربستان علیه قطر شامل ممنوعیت استفاده هواپیمایی قطر از آسمان عربستان و مسدود کردن تنها مرز زمینی قطر بوده که به واردات این امیرنشین آسیب رسانده است. همزمان کشورهای ترکیه، عراق و ایران برای کاهش فشار ناشی از این تحریم، به ارسال کالاهای اساسی به آن کشور مبادرت کرده‌اند.

تصمیم چند کشور عرب به قطع رابطه با قطر کوتاه مدتی پس از شرکت ترامپ در نشست سران منطقه برای مبارزه با تروریسم اتخاذ شد

قطر عضو ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا علیه داعش است اما در گذشته از گروه اسلامگرای اخوان المسلمین و همچنین جنبش فلسطینی حماس حمایت کرده است در حالیکه عربستان با اخوان المسلمین مخالف است و دولت مصر آن را سازمان تروریستی دانسته و غیرقانونی اعلام کرده است. در حال حاضر، نوع ارتباط احتمالی دولت قطر با این گروه‌ها مشخص نیست اما گفته می‌شود برخی سازمان‌های خیریه مستقر در این امیرنشین از این گروه‌ها حمایت مالی کرده‌اند.

چنین اتهاماتی بی سابقه نبوده است و گاه گفته ‌شده که برخی شرکت و افراد ثروتمند در عربستان سعودی هم به دلایل مختلف از گروه‌های تندرو حمایت مالی به عمل آورده‌اند که نتیجه آن، توانایی این گروه‌ها برای دست زدن به اقدامات خشونت‌آمیز بوده است.

امیر قطر و هیئت ایرانی - کاهش روابط با جمهوری اسلامی از شرایط کشورهای عرب برای پایان دادن به بحران کنونی بوده است

تصمیم چند کشور عرب تنها چند روز پس از سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به منطقه خلیج فارس اتخاذ شد. در جریان دیدار از عربستان سعودی، آقای ترامپ در نشستی با حضور شماری از رهبران کشورهای منطقه از جمله قطر شرکت کرد و دستور کار این نشست، تجهیز امکانات و همکاری منطقه‌ای برای مقابله با تروریسم عنوان شده بود.

از آغاز اختلاف بین کشورهای منطقه، برخورد ایالات متحده با این بحران چندان شفاف نبوده است. کوتاه مدتی پس از اعلام قطع رابطه عربستان و متحدانش با قطر، آقای ترامپ در یک پیام توئیتری نوشت: "در جریان سفر اخیرم به خاورمیانه اظهار داشتم که ایدئولوژی‌های بنیادگرا نباید دیگر تامین مالی شوند. رهبران حاضر به قطر اشاره کردند." با اینهمه، هفته گذشته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از حمایت از تصمیم کشورهای عرب به قطع رابطه با قطر خودداری ورزید و به جای آن، از ابهام در مورد انگیزه این اقدام سخن گفت.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که انگیزه تحریم‌ها برای آمریکا مبهم مانده و افزود که "با گذشت زمان، تردیدهای بیشتری در مورد اقدامات عربستان سعودی و امارات متحده عربی بروز می‌کند." وی سئوال کرد که آیا دلیل قطع رابطه با قطر واقعا حمایت آن کشور از تروریسم بوده یا از اختلافات قدیمی بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ناشی شده است. برخی مقامات آمریکایی خواست‌های سیزده‌گانه عربستان از قطر را بیش از اندازه سختگیرانه توصیف کرده و سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده هم گفته است که "بخشی از این تقاضاها برای قطر چالش برانگیز است."

ح

ایگاه العدید بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه است

عربستان، قطر، امارات متحده عربی، کویت، بحرین و عمان عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند که با هدف گسترش همکاری‌های اقتصادی و همسویی به خصوص در زمینه سیاست منطقه‌ای ایجاد شده است.

به نظر می‌رسد که ادامه اختلاف بین دو کشور به تدریج باعث نگرانی ایالات متحده و انگیزه تلاش آن کشور برای کمک به حل و فصل این بحران شده است. آمریکا روابط نزدیکی با تمامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دارد. عربستان سعودی مهمترین متحد ایالات متحده در منطقه محسوب می‌شود و بزرگترین پایگاه نظامی ایالات متحده در منطقه با حدود ده هزار پرسنل نظامی در امیرنشین قطر واقع است.

رکس تیلرسون در پاسخ به سئوالی در مورد پافشاری وزیر خارجه سعودی در این مورد که قطر باید تمامی خواست‌های سیزده گانه آن کشور را بپذیرد گفت: "امیدواریم دو طرف با صداقت با هم گفتگو کنند." وی همچنین در نشستی با شرکت وزیر خارجه کویت و دبیرکل سازمان ملل به بررسی بحران کنونی در منطقه خلیج فارس پرداخت. مقامات سازمان ملل نگران آن هستند که ادامه اختلاف به مداخله نظامی بیانجامد و با توجه به جو متشنج و جبهه‌بندی‌های سیاسی و اعتقادی در منطقه، دامنه چنین مداخله‌ای به سرعت گسترش یابد.