"اهرم" ایران برای مقابله با "استقلال" کردستان عراق

کردهای چند شهر ایران برای رفراندوم کردستان عراق شادی کرده‌اند. حکومت اما با قاطعیت در برابر این همه‌پرسی ایستاده است. وظایف تقسیم شده‌اند؛ نظامیان و سپاه از زبان تهدید استفاده می‌کنند و دولت در سطوح دیپلماتیک فعال است.
پیش‌تر خبرهایی مبنی بر حمایت برخی کشورهای عربی و در رأس آنها عربستان سعودی از همه‌پرسی استقلال کردستان عراق منتشر شده بود. عربستان اما در آخرین واکنش خود ابراز امیدواری کرد که رفراندوم برگزار نشود. بقیه کشورهای عربی منطقه نیز عمدتا همه‌پرسی را موضوع داخلی عراق دانسته‌اند. اردن سکوت کرده و روسیه نیز موضعی اتخاذ نکرده است؛ امری که رهبران کرد را امیدوار می‌کند. رهبران اقلیم کردستان خویشتنداری روسیه را به موافقت آن کشور با همه‌پرسی تعبیر می‌کنند.
در این میان اسرائیل تنها کشور منطقه است که به‌وضوح از "استقلال" کردستان عراق حمایت می‌کند. در عین حال اما به گزارش رویترز با استناد به مقام‌های اسرائیلی، پس از ناخرسندی ترکیه از حمایت اسرائیل از "دولت کردی"، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از وزیران خود خواسته است تا از موضعگیری درباره همه‌پرسی کردستان عراق خودداری کنند.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز سه بار در سه روز گذشته، از جمله در گفت‌وگو با رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه، در مخالفت با حرکت کردهای عراق به سوی استقلال و تأکید بر اهمیت "تمامیت ارضی منطقه و عدم تغییر مرزها" برای ایران، از برگزاری همه‌پرسی به عنوان اقدامی که به هرج و مرج در منطقه خواهد انجامید، ابراز نگرانی کرد. وزارت خارجه ایران نیز همه‌پرسی کردستان عراق را "اقدامی نابجا" خوانده و آن را محکوم کرده است.
با وجود مخالفت‌های دیپلماتیک شدید ایران با برگزاری همه‌پرسی در کردستان عراق، خبرها و ویدئوهایی از جشن و شادی مردم در بسیاری از شهرهای کردنشین ایران همچون سنندج، مهاباد، بوکان و بانه منتشر شده است.
این در حالی است که در روزهای گذشته اعتراض‌هایی به رفراندوم "استقلال" از جمله در استان دیاله عراق، هم‌مرز با استان‌های کرمانشاه و ایلام، گزارش شده بود. برخی شخصیت‌های حقوق بشری ایران هم مانند شیرین عبادی، دارنده جایزه نوبل صلح، پیش‌تر از رفراندوم استقلال در کردستان عراق زیر نظر سازمان ملل متحد حمایت کرده بودند.
دخالت "نامحتمل" نظامی
وضعیت شمال عراق با سوریه قابل قیاس نیست و دخالت نظامی ترکیه هم، حتی با وجود تهدید اخیر اردوغان، بعید به نظر می‌رسد، زیرا ترکیه در اینجا برعکس سوریه، متحدی بومی ندارد و از حمایت روسیه نیز برخوردار نیست. از سوی دیگر، حمله احتمالی آنکارا به اقلیم کردستان با توجه به جمعیت بالای کردهای ترکیه، برای این کشور پیامدهای داخلی پیش‌بینی‌ناپذیری خواهد داشت.
قدرت‌های غربیِ مخالف همه‌پرسی، نگرانی خود را تشدید تنش میان کردها و دولت مرکزی و در نتیجه‌ی آن تضعیف مبارزه با اسلام‌گرایان افراطی همچون داعش عنوان می‌کنند. اما کشورهایی همچون ایران و ترکیه، در عین حال نگران آن هستند که همه‌پرسی کردستان عراق به مناطق کردنشین این دو کشور هم سرایت کرده و آنان را به تلاش برای رسیدن به مطالبه‌ای مشابه ترغیب کند.